Dünya Gıda Günü | 1.3 milyar ton gıda çöpe giderken her 9 kişiden biri aç

Can Deniz ERALDEMİR
İstanbul

Dünya genelinde 820 milyondan fazla kişi açlıkla mücadele ederken, 670 milyonu aşkın yetişkin ve 120 milyonu aşkın 5 ila 19 yaş arası çocukta obezite görülüyor. Gıda güvensizliği, bir yandan yüksek düzeyde yetersiz beslenmenin yol açtığı “akut açlık” diğer yandan da hastalık ve ölüm riskini artıran “sağlıksız beslenme” konusunda endişe yaratıyor.

“Dünya Gıda Günü”, Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütünün (FAO) 1945’teki kuruluşunun anısına, açlık ve yetersiz beslenmenin her yönüyle ele alınması, herkes için gıda güvenliği ve sağlıklı diyetler sağlanması amacıyla harekete geçilmesi ve bu konuda farkındalık oluşturulması için her yıl 16 Ekim’de dünya çapında kutlanıyor.

Bu yıl “Sıfır Açlık, Yüzde Yüz Beslenme” ve “Açlığın Olmadığı Bir Dünya için Sağlıklı Beslenme” sloganlarının öne çıktığı Dünya Gıda Günü’nde, açlık konusunun sadece insanları doyurmak değil, onları beslemek, sağlıklı yiyeceklerin üretim ve tüketimini eş zamanlı olarak sürdürülebilir olması gerektiği vurgulanıyor. İnsanların gıdaya erişebilme hakkını TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Zeki Taydaş ile konuştuk.

Gıda güvencesinin bir gıdaya sahip olabilme, ona erişebilme, fiziksel olarak onu elde edebilme hakkı olduğunu hatırlatan Kemal Zeki Taydaş, “Dünya yedi buçuk milyarın üstünde bir nüfusa sahip, bunun 90 milyonu Türkiye’de. Ülkemizde gıdaya erişimle ilgili çok ciddi bir sorun olmamakla beraber, dünyada 1 milyara yaklaşan nüfus açlık çekiyor” diye söze başladı. Her geçen gün küresel iklim değişikliği sebebiyle ortaya çıkan kuraklığın tarımsal faaliyetlerin sağlıklı bir şekilde yapılamayacağı bir dünyaya neden olduğunu söyleyen Taydaş, “Bu sebeple gıdaya ulaşmamız da güçleşiyor” dedi.

SAVAŞ AÇLIĞIN SEBEBİ

Açlık çeken insanların büyük bir bölümünün çatışma altındaki yerlerde yaşadığına dikkat çeken Taydaş, “Bugün içinde bulunduğumuz jeopolitik durumu da göz önünde bulundurursanız o insanların gıdaya erişimi çok daha zor” diye belirtti.

Gıda güvencesizliği sorununu bütün insanların önemsemesi gerektiğine dikkat çeken Taydaş, “Yedi buçuk milyar nüfuslu bir dünyada, Birleşmiş Milletlerin güncel raporuna göre 1 milyara yakın insan hâlâ sağlıklı bir şekilde gıdaya erişemiyor, dünya nüfusunun yüzde 11’ine denk gelen insan sayısından bahsediyoruz, güvenli bir şekilde gıdaya ulaşamıyor” diyerek durumu aktardı. 

AÇLIĞIN SEBEBİ ADİL OLMAYAN GIDA VE GELİR DAĞILIMI

Dünyanın bir yıllık tarımsal üretiminin var olan nüfusun bir yıllık ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli olduğunu belirten Taydaş, “Hem bitkisel hem de hayvansal üretim dünya nüfusunu fazlasıyla besleyecek miktarda. Fakat açlığın görüldüğü yerlerde gıdaya erişememe durumunun asıl sebebi adil olmayan gıda dağılımı, adil olmayan ürün dağılımı ve adil olmayan gelir dağılımıdır” diye konuştu. Ürün, gıda ve gelir dağılımının adil olması durumunda bu insanların açlıkla karşılaşmayacaklarını belirten Taydaş, “1.3 milyar ton gıda heba oluyor, çöpe atılıyor. Yıllık üretilen gıdanın onda biri çöp oluyor” diye vurguladı ve bu sorunun çözümü için bir formül bulunamadığını belirtti. Kemal Zeki Taydaş, israfın ve ihtiyaçtan fazla tüketimin bu bilançonun oluşmasındaki önemine dikkat çekti.

Birleşmiş Milletlerin tanımladığı açlığa bizim ülkemizde pek karşılaşılmadığını belirten Taydaş, “Bizim ülkemizde daha çok dengesiz ve yetersiz beslenme sebebiyle ortaya çıkan hastalıkların olduğuna dair raporlar var” dedi. Gıda güvenliğinin insanların fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak zarar almadan ve besleyici değerlerini koruyarak ürünü tüketmesi olduğunu belirten Taydaş, “Az gelişmiş ülkelerde gıda güvencesi sorunu yaşanırken, gıda güvenliği sorunu bütün dünyanın sorunudur” dedi. “Dünya’da her yıl 600 milyon insan ulaştıkları gıdaların sağlıksız ya da bozuk olduğu için hastalanıyor” diye belirten Taydaş, 420 bin insanın da bu hastalıklar nedeniyle hayatını kaybettiğini vurguladı.

113 MİLYON KİŞİ AKUT AÇLIK YAŞADI

Nisan'da açıklanan “2019 Küresel Gıda Krizleri Raporu” dünyada gıdaya erişime ilişkin son durumu gözler önüne seriyor. Rapora göre, geçen yıl 53 ülkede yaklaşık 113 milyon kişi yüksek düzeyde gıda güvensizliğine maruz kaldı, yeterli gıda tüketememesi nedeniyle hayatı tehlikeye girdi yani akut açlık yaşadı. Akut açlık durumunun bir önceki seneye göre, geçen yıl 17 ülkede aynı kaldığı ya da arttığı belirtilen rapora göre, akut açlık çekenlerin yaklaşık üçte ikisi Yemen, Kongo, Afganistan, Etiyopya, Suriye, Sudan, Güney Sudan ve Nijerya’nın kuzeyinde yaşıyor. Bunların sayısı da 72 milyonu buluyor. Gıda güvensizliğine dair bu yıla ilişkin tahminler de yine aynı ülkelerin dünyanın gıda krizinden en çok etkilenen ülkeler olacağı yönünde. Bu ülkelerdeki nüfusun büyük çoğunluğu, bu yıl akut gıda güvensizliği düzeyinde “en acil” konumdakiler arasına girme riski taşıyor. Önceki yıllarda elde edilen veriler göz önünde bulundurulduğunda, dünya açlık durumunda çok az ilerleme kaydedilmiş olsa da rapora göre, 2016, 2017 ve 2018’de her yıl 100 milyonu aşkın insan akut açlığın çeşitli evrelerini yaşadı.

ÇATIŞMA BÖLGELERİNDE AÇLIK

Gıda güvensizliğinin ana etkenlerinden çatışma ve istikrarsız ortamları, iklim krizleri ve ekonomik türbülanslar geçen yıl da insanların hayatını sarsmaya devam etti. Rapora göre, üçte ikisi akut açlık çeken 74 milyon kişinin çoğu çatışmalardan etkilenen 21 ülke ve bölgede yaşıyor. Bunların yaklaşık 33 milyonu Afrika’daki 10 ülkede, 27 milyonu aşkın bir kısmı Asya’nın batısında ya da Orta Doğu’daki 7 ülke ve bölgede, 13 milyonu Asya’nın güneyinde ve güneydoğusunda, 1,1 milyonu ise Doğu Avrupa’da yaşıyor. Mülteci ve göçmenlerin gıda ihtiyacının, bu yıl da özellikle Bangladeş ve Suriye’deki bölgesel krizlerde kendini göstereceği vurgulanan rapora göre, siyasi ve ekonomik krizin devam etmesi halinde Venezuela’da da yerinden edilen insanların, göçmenlerin ve mültecilerin sayısının artması öngörülüyor.

İKLİM KRİZİ NEDENLİ AÇLIK

Tarım Örgütünün raporuna göre, iklim ve doğal afetler geçen yıl 29 milyon kişiyi daha akut gıda güvensizliğine itti. Daha önceki yıllarda olduğu gibi geçen yıl da iklim koşulları kaynaklı açlığa maruz kalanların çoğu Afrika’da yaşıyor. Yaklaşık 23 milyonu bulan bu insanlar, öncelikli olarak iklim krizleri kaynaklı akut gıda güvensizliği çeken 20 ülkede yaşıyor. 

EKONOMİK ŞOKLAR

Özellikle Burundi, Sudan ve Zimbabve’de 10,2 milyon kişi akut gıda güvensizliğine yol açan temel etkenlerden olan ekonomik şoklar nedeniyle açlık çekiyor.

Vatandaşların yüzde 20’si açlık sınırının altında!