Şili: Halkın öfkesi, yoksullaştırma ve köleleştirmeye yanıt
Şili’de öğrencilerin metro zammına tepkisiyle başlayan ve devlet şiddetiyle sosyal bir patlamaya dönüşen halk protestolarında yaşananları “Gueveracı Sol” örgütünden Rocio Arias, Evrensel için yazdı.
Fotoğraf: Elvis Gonzalez/EPA/AA
Rocio ARIAS*
Santiago
Santiago kentinde 14 Ekim Pazartesi günü öğrenciler, metroda kitlesel turnikeden atlama eylemleri gerçekleştirdiler. Özel şirket, birkaç gün önce 30 Şili Pesosu zam yaptığını duyurmuştu, böylelikle bilet fiyatı 830 pesoya yükseldi. Bu da 1,170 ABD dolarına denk geliyor. Zamla birlikte bir kişinin işe gidiş dönüş yolculuğunun masrafı, bugün ülkede geçerli olan asgari ücretin yüzde 21’ini oluşturuyor.
METRO KAPILARI EMEKÇİLERE AÇILDI
Bahsedilen eylemler de istasyonlara kitlesel olarak gidilmesi, turnikelerden atlanarak geçilmesi ve en yoğun kullanılan saatlerde kapıların emekçilerin ücretsiz geçişine açılması şeklinde gerçekleştirildi. Metro kullananların buna yanıtı kesinlikle olumluydu, hayatın pahalılaştırılmasına ve Şili’de giderek artan yoksulluğa karşı bu adalet eylemini kutladılar.
EYLEMLER KİTLESELLEŞTİ
Hafta boyunca bu atlama eylemleri daha sık, daha kitlesel ve daha örgütlü hale dönüştü, artık sadece öğrenciler liderlik etmiyordu, genel hoşnutsuzlukta birleşen kadın-erkek işçiler de yapmaya başladılar. Geçtiğimiz 18 Ekim Cuma günü, atlama eylemleri tüm metro hatlarında çok kitleseldi, öğleden sonra polis güçleri tarafından kapatılan ve/veya kontrol edilen istasyonların yakınındaki bütün noktalarda büyük protestolar meydana geldi.
DEVLET ŞİDDETLE BASTIRMAYA ÇALIŞTI
Şili polisi, öğrencileri ve halkı biber gazı sıkarak, göz yaşartıcı bombalar atarak ve yakın mesafeden plastik mermi sıkarak bastırmaya çalıştı. Çok sayıda yaralı öğrenci, etrafı kuşatılmış kamu hastanelerin acil servislerinde tedavi görüyorlar. Yaralı sivil sayısı konusunda tam bir sayı olmamakla birlikte 60’ın üzerindeler. Başkentin birçok yerinde 41 metro istasyonu ve onlarca otobüs yakıldı.
18 EKİM GECESİ HALK İSYANINA DÖNÜŞTÜ
Hareket, halk ayaklanması halini 18 Ekim gecesi aldı. Ulaşım zammı kıvılcımdı, fakat nedenleri çok daha fazla. Yaşam için gerekli tüm hizmetlerin pahalılaşması (su, elektrik, ulaşım, gaz, akaryakıt, gıda, eğitim), sefil emeklilik maaşları, işsizliğin artışı, esnek çalışma, düşük maaşlar, büyük borçlanma, kamu kurumlarındaki yolsuzluk, sosyal protestolara ve Mapuche halkına yönelik baskılarla birleşti; bir bütün olarak mevcut krize dönüştü.
ORDU HALKA KARŞI SOKAKTA
Devlet Başkanı Sebastian Pinera, Santiago ve Chacabuco eyaletlerinde ve Puente Alto ve San Bernardo kentlerinde, düzeni geri sağlamak adına orduyu da harekete geçirerek olağanüstü hal ilan etti.
Amerikalar Okulu’nda (SOA; Panama’da ABD tarafından kurulmuş ve kıtada insanlık suçu işleyen çok sayıda askerin yetiştirildiği askeri okul) eğitim almış, askeri diktatörlük döneminde DINA (istihbarat örgütü) üyesi olan Dante Iturriaga’nın oğlu olan Tümgeneral Javier Iturriaga görevlendirildi. Bunun sonucu olarak 19 ekim cumartesi günü kent (Santiago), protesto merkezlerinde konuşlandırılan tanklar ve savaş silahlarıyla askerler tarafından tehdit ediliyor.
HALK KORKMADI, EYLEMLER SÜRDÜ
Halk içinde korku yaymak bir yana, hükümetin bu önlemi tam bir ret ile karşılandı. Cumartesi günü yeniden gösteriler gerçekleştirildi. Santiago kenti sosyal protestonun ve hareketin kitlesel merkezi oldu; kentin stratejik yerlerine askerlerle birlikte özel polis güçleri yerleştirildi.
Halk askerlerin derhal sokaktan çekilmesini, olağanüstü halin kaldırılmasını ve emekçi halkın karşı karşıya olduğu hayat pahalılığına karşı hükümetin harekete geçmesini talep ediyor.
İŞÇİLERDEN LİMANLARDA GREV ÇAĞRISI
Öte yandan, Concepción, Valparaíso, Talca, Iquique, Valdivia ve Temuco gibi Şili’nin çeşitli bölgelerinde, artık sadece ulaşımla ilgili olmayan bu krize yönelik hoşnutsuzluğun sonucu protestolar gerçekleştirildi.
5 Sur ve Ruta 68 gibi şehirlerarası otoyolları kapatıldı. Sendikalar ve liman işçileri federasyonları genel grev ve ülkenin en önemli limanlarında iş bırakma çağrısı yapıyor. Santiago’nun çeşitli ilçelerindeki okullarda çarşamba gününe kadar eğitime ara verildi.
YOKSULLAŞMA VE KÖLELEŞTİRMEYE YANIT
Ülkedeki tansiyon yükseliyor, halkın isyanı dinmiyor ve hükümet emekçi halka baskıyla yanıt veriyor. Zenginler için çalışan bir hükümet karşısındaki bu politik ve toplumsal öfkenin, yıllar süren köleleştirme, yoksullaştırma ve borçlandırma; aşağılama, yağma, protesto hakkını kullanan sivillerin, topluluk liderlerinin, çevrecilerin ve Mapuche yerlilerin öldürülmesinin anlaşılır bir sonucu olduğuna inanıyoruz.
Koşullar gelişiyor...
* Izquierda Guevarista de Chile (Şili Gueveracı Sol Örgütü)
Çeviren: Elif Görgü
