2020 bütçesi: Silah tekellerine, vakıflara ve müteahhitlere milyarlarca lira ayrıldı
Hükümetin 2020 bütçe kanun tasarısı, gelecek yıl milyarlarca liranın silah, vakıf ve müteahhitlere verilen ödeme garantisi için harcanacağını gösterdi.
Fotoğraf: Metin Aktaş/AA
2020 bütçe kanun tasarısının görüşmeleri başlıyor. 2020’de devlet bütçesinden kurumlara ayrılacak paylar netleşirken; tasarının detayları milyarlarca liranın bakanlık ve diğer kamu kurumları aracılığıyla silah tekellerine, ödeme garantisi verilen müteahhitlerle vakıf ve derneklere aktarılacağını ortaya koydu.
SİLAHA 53 MİLYAR LİRA
Birgün'de yer alan habere göre, Milli Savunma Bakanlığının 2020 Yılı Bütçe Teklifi, 2019’a göre 7 milyar TL artarak 46 milyar TL’den 53 milyar TL’ye yükseldi.
Milli Savunma Bakanlığı; Hazine ve Maliye Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı’nın ardından en yüksek beşinci bütçeye sahip oldu.
Milli Savunma Bakanlığı’nın 2020 yılı Bütçesi, önceki yıla göre 7,4 milyar TL artarak 46,4 milyar TL’den 53,8 milyar TL’ye yükseldi. Teklif ayrıca bakanlığın 2019’un sekiz ayında 29 milyar TL harcama yaptığını ortaya koydu.
Askeri hizmetleri yürütmekle sorumlu Milli Savunma Bakanlığının bütçe teklifinde en yüksek harcama kalemi olarak ‘personel giderleri’ yer aldı. Bu harcama için 29 milyar TL ödenek ayrıldı. En yüksek ikinci harcama kalemi olan mal ve hizmet alımları kalemi için ise 18 milyar TL ödenek ayrıldı.
GİDERLERDE BÜYÜK SAPMA
Birçok kamu kurumunda olduğu gibi Milli Savunma Bakanlığı’nda da ödenek üstü harcamalar yaşandı. 2019’un tamamı için 333 milyon TL ödenek ayrılan yolluk giderlerine sekiz ayda 345 milyon TL, sadece 64 milyon TL ödenek ayrılan görev giderleri için ise 347 milyon TL harcama yapıldı.
364 MİLYON TL’Yİ ‘AKTARACAKLAR’
Milli Savunma Bakanlığı’na ‘kar amacı gütmeyen kuruluşlara yapılacak transferler’ kaleminden yapılacak harcamalara önümüzdeki üç yıl için toplam 364 milyon TL’lik ödenek ayrıldı. Bu yılın sekiz ayında bu kuruluşlara 26 milyon TL aktaran Bakanlığa 2020 yılı için 113 milyon TL, 2021 yılı için 121 milyon TL ve 2022 yılı için ise 127 milyon TL ödenek ayrıldı.
Milli Savunma Bakanlığı’nın önümüzdeki yıl edineceği araçlara yönelik bilgiler de Bütçe Teklifi’nde yer aldı. Buna göre, Bakanlık önümüzdeki yıl 50’si arazi aracı, 40’ı panel araç, 35’i midibüs, geri kalanları ise binek otomobil ve ambulans olmak üzere 205 yeni araç alacak.
DERNEK VE VAKIFLARA MİLYARLAR AKTARILACAK
Bütçe Kanun Teklifi’ne göre, devlet bütçesinden dernek ve vakıflara 2020 yılında milyarlarca lira ödenek aktarılacak. Genel bütçeden, aralarında Maarif Vakfı ve Yunus Emre Vakfı gibi vakıfların da yer aldığı kuruluşlara toplamda 2 milyar 471 milyon TL transfer edilecek.
Kâr amacı gütmeyen kuruluşlar arasında merkezi yönetim bütçesinden en büyük payı, 569.8 milyon TL ile Avrupa Birliği (AB) Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı alacak.
Yurtdışındaki FETÖ okullarının devralınması amacı ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla kurulan Maarif Vakfı ise bütçeden en fazla pay alan ikinci vakıf olacak. Bütçeden 2019 yılında 279 milyon TL transfer edilen Maarif’e, 2020 yılında aktarılacak tutar 442.7 milyon TL’ye çıkarıldı. Milyonlarca lira aktarılmasına karşın denetlenmediği gerekçesi ile eleştirilen Maarif Vakfı’na aktarılacak para MEB bütçesinden karşılanacak.
DERNEKLERE 90 MİLYON
Kalkınma ajanslarına 331.7 milyon TL para transferini öngören teklifte dernek, birlik, kurum ve kuruluşlara diğer yardımın yanı sıra 2020 yılında yapılacak 90.6 milyon TL de ‘sermaye transferi’ yapılacak.
EĞİTİMİN GENEL BÜTÇE İÇİNDEKİ PAYI DÜŞTÜ
MEB, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın ardından bütçeden en yüksek payı alan üçüncü bakanlık olsa da bütçesinin merkezi yönetim bütçesi içindeki payı düştü. MEB bütçesinin 2019 yılında yüzde 16,81 olan merkezi yönetim bütçesi içindeki payı 2020 yılında yüzde 16,1’e indi. Eğitim bütçesinin milli gelire oranı da yüzde 3,6 oldu.
2019 yılında 8 milyar 679 milyon TL’lik ödenek ile rekor kıran Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, 2020 yılında yeni bir rekora daha imza attı. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü’ne ayrılan pay, 2019 yılına oranla yüzde 15 artırılarak milyar 904 milyon TL’ye ulaştırıldı.
Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’nün bütçesi de 2019 yılına göre artırıldı. 2019 yılında 14.7 milyar TL ayrılan Mesleki ve Teknik Eğitimin Genel Müdürlüğü’nün 2020 yılı ödenek teklifi 15.9 milyar TL oldu. MEB’in 2020 yılı bütçesinden Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ile Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü’ne aktarılması öngörülen tutar, Ortaöğretim Genel Müdürlüğü’ne aktarılacak tutarın iki katına yaklaştı. Bakanlık, dini eğitim ve mesleki eğitim veren okullara Anadolu, fen ve sosyal bilimler liselerinin bağlı olduğu Ortaöğretim Genel Müdürlüğü’nden yüzde 93 daha fazla pay ayırdı.
GARANTİLİ İHALELER İÇİN MÜTTEAHİTLERE 31,2 MİLYAR TL ÖDENEK AYRILDI
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan’ın TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki açıklaması ile müteahhitlere garanti ödemesi yapmak için kullanıldığı ortaya çıkan “Hane Halkına Transferler” kalemi Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 2020 yılı bütçesinin en büyük ödeneklerinden biri oldu. “Mega projeler” nedeniyle müteahhitlere verilen araç ve yolcu garantisi ödemelerinin yapıldığı “Hane Halkına Transferler” kalemine 2020 yılı için 7.8 milyar TL’lik ödenek konuldu.
Yolcu ve araç garantisi verilerek yaptırılan Osmangazi Köprüsü, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile bağlantılı otoyolları ve Avrasya Tüneli’nden geçmeyen yolcu ve araçlar için müteahhitlere 2018 yılında 3 milyar 403 milyon lira ödeme yapıldı. 2019 yılı için ise 3 milyar 549 milyon lira ödenek ayrıldı. Ancak Ağustos ayı sonunda ödeneğin yaklaşık 1.5 milyar lira üzerine çıkılarak müteahhit firmalara aktarılan tutar 5 milyar 109 milyon lira oldu.
Uzun yıllar sürecek garanti ödemeleri artarak sürecek. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün 2020 Yılı Bütçesi’nde yer alan çok yıllı bütçe tablosundaki, “Hane Halkına Transferler” kaleminde önümüzdeki yıllara ilişkin garanti kapsamında yapılacak ödemelere ilişkin tahmini tutarlar yer aldı. Buna göre, 2020 yılında 7 milyar 876 milyon, 2021’de 10 milyar 714 milyon, 2022’de ise 12 milyar 684 milyon lira garanti ödemesi yapılması öngörülüyor.
Buna göre 2020, 2021 ve 2022 yıllarında tamamına yakını AKP iktidarlarının gözde müteahhitlik şirketleri olan gruplara 31 milyar 274 milyon lira daha garanti ödemesi yapılması öngörülüyor. (EKONOMİ SERVİSİ)
