Mülteci çocuklar eğitime erişebiliyor mu?

Sırma DOLAR

Yıldız Teknik Üniversitesi

Vail el Suud, geçtiğimiz günlerde Kocaeli’ de intihar ederek yaşamına son verdiğini öğrendiğimiz, dokuz yaşında bir ilkokul öğrencisi. Ailesi ile birlikte Kartepe’de yaşayan çocuğun, eğitim gördüğü okulda arkadaşları tarafından Suriyeli olmasından dolayı ayrımcılığa maruz kaldığı, olayın yaşandığı gün de okulda görevli bir öğretmen tarafından azarlandığı ortaya çıkmıştı.

5.sınıf öğrencisi Vail, Türkiye’de yaşayan, ayrımcılık ve ötekileştirmeyle yüz yüze kalan yaklaşık 4 milyon sığınmacıdan yalnızca bir tanesi. Mültecilerin her gün düşmanlaştırıldığı ülkemizde, 9 yaşında bir çocuğun ayrımcılığa maruz kalması, bunun sonucunda yaşamına son vermesi, gerçek olamayacak bir olay gibi görünmüyor.

Suriye iç savaşı, Suriyeli çocukları fiziksel, psikolojik, cinsel şiddetin pek çok türüne maruz bıraktı ve bırakmaya devam ediyor. Eğitim, sağlık haklarından mahrum kalan, ailelerini kaybederek sayısız mağduriyet yaşayan bu çocuklar, savaşın tüm karanlık yönleriyle karşılaştılar. Yaşanan hak ihlalleri savaşın süresi uzadıkça derinleşmeye ve kalıcı hale gelmeye başladı. Aileler yaşam alanlarının yok olmasıyla birlikte beraberine derin psikolojik yaraları da katarak iltica etmeye başladılar.

OKULA GİDEMEYENLER NE YAPIYOR?

Yoğun göç alan Türkiye’de, çoğu Suriyeli olmak üzere yaklaşık 4 milyon mülteci yaşıyor. Mültecilerin neredeyse 2 milyonu 18 yaşın altında, yani çocuk. Bu çocukların ortaokul çağında olanların %70’i, ilkokul çağında olanların neredeyse yarısı eğitime ulaşamıyor. Ortaokul sonrası eğitime devam edenlerin sayısı ise daha da azalıyor. Peki okula gidemeyen bu çocuklar ne yapıyor?

Eğitim, barınma, güvenlik haklarından yaralanamayan çocuklar, çocuk işçi olarak yaşamlarını sürdürüyor. Bir kısmı aileleri, yaşadığı çevre tarafından dilendirilme sömürüsüne maruz bırakılıyor. Bir kısmı fuhuş çetelerinin, suç örgütlerinin eline düşüyor. Kız çocuklarının bir kısmı ise 13-14 yaşlarında evlendiriliyor.

Eğitime ulaşabilenler ise eğitim materyalleri ve beslenme gibi maliyet unsurları aşılamaz hale geliyor. Mülteci çocukların büyük kısmı gittikleri eğitim kurumlarında, sokakta yaşıtları ve yetişkinler tarafından baskıya, ayrımcılığa, kötü muameleye maruz kalıyor. Eğitime devam eden çocuklar için yaşanan en önemli sıkıntılardan bir diğeri anadil meselesi. Mülteci çocukların eğitime anadillerinde ulaşamaması, öğrenmelerini nitelik olarak zayıflatıyor. Kendini ifade etme, iletişim kurma konularında yaşadıkları sıkıntılar ise uyum sorunu, içine kapanma yer yer saldırgan davranışlar ile kendini gösteriyor.

Eğitime ulaşmada yaşanan problemleri çözümü olarak, başta tüm Suriyeli çocuklar ve onların bakımını sağlayan kişilerin vatandaşlık, kayıt gibi sorunlarının çözülmesi geliyor. Çocukların eğitim hizmetlerinden yararlanabilmeleri için defter, kitap ve ihtiyaç duydukları diğer okul malzemelerin, beslenme ulaşım vb. ihtiyaçlarının ücretsiz karşılanması gerekiyor. Öğrencilerin eğitim haklarının gerçekleşmesindeki en önemli engellerden biri olan anadilde eğitimlerinin sağlanması gerekiyor.