ABD’nin Filistin’deki Yahudi yerleşimlerini yasa dışı görmeme kararı tepki topladı
ABD, Batı Şeria’daki İsrail yerleşimlerini yasa dışı görme konusundaki kararını değiştirdi. AB kararın hukuk dışı olduğu konusunda uyarırken karara Filistin'den tepki yağdı.
İşgal altındaki Batı Şeria'da El Halil kentinden bir görünüm. | Fotoğraf: Andrew Ratto/Flickr (CC BY-SA 2.0)
ABD yönetimi, İsrail'in işgal altında tuttuğu Batı Şeria'da inşa ettiği Yahudi yerleşimleriyle ilgili tutumunu değiştirdi. ABD, bu yerleşimlerin “uluslararası hukuka aykırı olduğunu düşünmediklerini” açıkladı. Karar Filistin’de büyük tepki topladı.
Açıklama ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’dan geldi. Pompeo, bakanlık binasında düzenlediği basın toplantısında, konunun geçmişine ilişkin kısa bir bilgilendirme yaptı. Pompeo, 39. ABD Başkanı Jimmy Carter yönetiminin, 1978'de, İsrail'in sivil yerleşim girişimlerinin uluslararası hukuka uygun olmadığını savunduğunu ancak 40. ABD Başkanı Ronald Reagan yönetiminin ise buna karşı çıktığını hatırlattı. Pompeo, Trump hükümetinin Reagan yönetimiyle aynı fikirde olduğunu ve artık söz konusu Yahudi yerleşimlerini hukuk dışı bulmadıklarını belirtti.
İsrail'in 1967'de işgal ettiği Batı Şeria'da 250'ye yakın yasa dışı Yahudi yerleşim birimi bulunuyor. Bu yerlerde 400 binden fazla Yahudi yerleşimci ikamet ediyor. Uluslararası hukuka göre, işgal altındaki topraklarda bulunan tüm Yahudi yerleşim birimleri yasa dışı kabul ediliyor.
İSRAİL SEVİNÇLE KARŞILADI
Karar İsrail'de ise sevinçle karşılandı. İsrail Başbakanlık Ofisinden yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in, aldıkları karardan dolayı ABD Başkanı Donald Trump ve Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'ya minnettar olduğu belirtildi.
ABD'nin aldığı kararın "tarihi gerçeği" yansıttığı iddia edilen açıklamada, diğer ülkelere de yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerine ilişkin Trump yönetimine benzer kararlar alma çağrısı yapıldı.
İSRAİL, YERLEŞİMLERİN YASALLIĞI İLE İLGİLİ TARTIŞMADAN KAÇMA FIRSATI BULDU
İsrail'in kalıcı barışı sağlamak amacıyla tüm nihai statü meseleleriyle ilgili Filistin ile barış görüşmeleri yapmaya hazır ve istekli olmaya devam ettiği öne sürülen açıklamada, "Ancak İsrail, yerleşim yerlerinin yasallığıyla ilgili tüm tartışmaları reddetmeye devam edecektir" ifadelerine yer verildi.
İSRAİLLİ ESKİ BAKANDAN İLHAK ÇAĞRISI
ABD açıklamasının ardından eski İsrail Adalet Bakanı ve Yeni Sağ Partisi lideri Ayelet Şaked, söz konusu yerleşimlerin İsrail'e ilhak edilmesi çağrısı yaptı. Aşırı sağcı Şaked, Twitter hesabında paylaştığı mesajda, Batı Şeria'daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerine ilişkin karardan dolayı ABD Başkanı Donald Trump ve Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'ya teşekkür etti.
Yahudilerin Batı Şeria'da yaşamaya yasal ve ahlaki hakları olduğunu iddia eden Şaked, "Artık egemenliğimizi bu yerleşimlere uygulama zamanı" ifadesini kullandı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da 17 Eylül'de İsrail'de yapılan erken seçimler öncesi Batı Şeria'daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerini İsrail'e ilhak vaadinde bulunmuştu.
KARARA FİLİSTİN'DEN TEPKİ YAĞDI
Hamas, Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) ve İslami Cihad hareketleri, ABD yönetiminin işgal altındaki Batı Şeria'da yer alan Yahudi yerleşim birimlerini artık yasa dışı olarak görmediklerini duyurmasına tepki gösterdi.
Hamas Sözcüsü Hazim Kasım yaptığı yazılı açıklamada, "ABD'li yetkililer tarafından yapılan bu açıklamalar, ABD idaresinin halkımıza ve onun haklarına yönelik saldırıya ortak olduğunun teyididir" ifadesini kullandı.
Kasım, söz konusu Yahudi yerleşim birimlerinin savaş suçu olduğunu, İsrail'in bu toprakların gerçek sahiplerini kovup buralarda güç kullanarak yerleşim birimi inşa ettiğini ve dünyanın her yerinden buralara Yahudi getirdiğini belirtti.
Yahudi yerleşim birimlerinin de İsrail gibi yasa dışı olduğunu kaydeden Kasım, Filistinlilerin, yerleşim birimleri ortadan kalkıncaya, işgalci kovuluncaya ve Filistin halkı göçe zorlandığı topraklara geri dönünceye kadar mücadeleye devam edeceğini vurguladı.
FHKC'den yapılan açıklamada, Filistin'de siyasi parçalanmaya son verilip ulusal birlik sağlanması gerektiği ancak bu sayede İsrail ile onun ortağı olan ABD yönetiminin politika ve planlarıyla mücadele edilebileceği belirtildi. Açıklamada, ABD'nin yeni tutumunun, bu ülkenin "Filistin-İsrail" mücadelesinin çözümünde rol oynadığına dair bazı kişilerde halen var olan "vehimlere" son verilmesini gerekli kıldığı ifade edildi.
İslami Cihad ise siyasi bölünmeyi sonlandıracak ulusal bir toplantı düzenlenmesi ve tüm ulusal enerjinin İsrail'le mücadeleye kanalize edilmesi çağrısında bulundu. İslami Cihad ayrıca, ABD'nin söz konusu kararına karşı Arapların ortak bir tavır sergilemesini istedi.
FİLİSTİN BAŞBAKANI IŞTİYYE’DEN TEPKİ
Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye, ABD'nin işgal altındaki Batı Şeria'da yer alan Yahudi yerleşim birimlerini artık yasa dışı olarak görmeme kararı almasının, uluslararası kanunların hafife alınması anlamına geldiğini belirtti.
Iştiyye, Filistin haber ajansı WAFA'da yer alan açıklamasında, "ABD'nin İsrail'deki en radikal akımlardan birinin tarafgirliğini yapması, onu, uluslararası kanunların temel ilkelerini görmekten alıkoyuyor. Bu, başbakanlık yarışının son anlarında Binyamin Netanyahu'ya destek olma çabasından başka bir şey değildir" ifadesini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun Batı Şeria'daki Yahudi yerleşim birimleriyle ilgili açıklamalarının, bunların inşasını suç sayan uluslararası kanunların hafife alınması anlamına geldiğini kaydeden Iştiyye, uluslararası topluma, barışın tesis edilmesi için sarfedilen çabaları baltalayan bu tür "tehlikeli" açıklamalara karşı çıkma çağrısı yaptı.
AB’DEN UYARI: YERLEŞİMLER ULUSLARARASI HUKUKA GÖRE YASA DIŞIDIR
Avrupa Birliği, İsrail'in yerleşim birimleri faaliyetlerine ilişkin politikasının değişmediğini, tüm yerleşim birimlerinin yasa dışı olduğunu kaydetti.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, ABD'nin işgal altındaki Batı Şeria'da yer alan Yahudi yerleşim birimlerini artık yasa dışı olarak görmediklerini duyurmasının ardından yazılı açıklama yaptı. Mogherini, AB'nin İsrail'in işgalci güç yükümlülükleri çerçevesinde tüm yerleşim birimleri faaliyetlerini sonlandırması için çağrıda bulunduğunu belirtti.
Mogherini, "AB'nin, işgal altındaki Filistin topraklarında İsrail'in yerleşim birimleri politikasına ilişkin tutumu değişmedi ve çok açık. Tüm yerleşim birimleri faaliyetleri uluslararası hukuk uyarınca yasa dışıdır ve iki devletli çözüme zarar vermektedir" ifadesini kullandı.
AB'nin iki devletli çözümü desteklemeye devam edeceğinin altını çizen Mogherini, bunun iki tarafın da meşru taleplerini karşılayacak tek gerçekçi çözüm olduğunu vurguladı.
ABD’Lİ SİYASETÇİLERDEN DE TEPKİ VAR
Karara ABD'li bazı siyasetçilerden de tepki geldi. ABD'de 2020'de yapılacak başkanlık seçimlerinin aday adaylarından Vermont Senatörü Bernie Sanders, Twitter'dan ABD yönetiminin kararına tepkisini dile getirdi. Sanders, "İşgal altındaki topraklardaki Yahudi yerleşimleri yasa dışıdır. Bu uluslararası hukukta ve birçok Birleşmiş Milletler kararında açıkça belirtilmiştir. Donald Trump, bir kez daha ABD'yi izole etmekte ve aşırılıkçı tabanını tatmin etme uğruna diplomasiyi baltalamaktadır" ifadelerini kullandı.
“DÜŞMANLARIMIZIN SÖZLERİNİ DEĞİL, DOSTLARIMIZIN SESSİZLİĞİNİ HATIRLAYACAĞIZ”
ABD Kongresinin ilk Müslüman kadın vekillerinden Ilhan Omar da, söz konusu karara ilişkin Twitter üzerinden açıklama yaptı. Açıklamasında, Martin Luther King'in "Her şeyin sonunda, düşmanlarımızın sözlerini değil, dostlarımızın sessizliğini hatırlayacağız." sözlerine yer veren Omar, "Yahudi yerleşimleri uluslararası hukuku, ABD'nin on yıllardır süregelen dış politikasını ve Filistin halkınının insan haklarını ihlal etmektedir. Barış ihtimaline inanan herkes şu anda sesini yükseltmelidir" çağrısı yaptı.
ABD Dışişleri Bakanlığının eski üst düzey Orta Doğu Yetkilisi Gerald Feierstein, Politico'ya yaptığı açıklamada, Yahudi yerleşimlerinin uluslararası hukukun açık bir ihlali olduğunu vurgulayarak, "ABD'nin bu kararı, Trump yönetiminin uluslararası toplumun durduğu noktadan ve ABD'nin 1967'den bu yana sürdürdüğü politikadan tamamen uzaklaştığını göstermektedir" yorumunda bulundu.
ÇAVUŞOĞLU: HİÇBİR ÜLKE ULUSLARARASI HUKUKUN ÜSTÜNDE DEĞİLDİR
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD'nin yasa dışı Yahudi yerleşimleri kararına ilişkin, "Hiçbir ülke uluslararası hukukun üstünde değildir" ifadesini kullandı.
Bakan Çavuşoğlu, sosyal medya hesabı Twitter'dan yaptığı paylaşımda, "Hiçbir ülke uluslararası hukukun üstünde değildir. Ben yaptım oldu anlayışıyla yapılan açıklamaların da uluslararası hukuk bakımından hiçbir geçerliliği olmayacaktır" değerlendirmesinde bulundu. (DIŞ HABERLER)
