İşsizlik kırbacı inşaat işçisinin sırtında

Vedat YALVAÇ
İstanbul

Türkiye’de yüksek işsizlik nedeniyle çareyi Suudi Arabistan, Rusya, Irak gibi ülkelerde çalışmakta arayan inşaat işçilerine, inşaat patronları tarafından ağır çalışma koşulları dayatılıyor. Mekke’de 16 gün boyunca süren grevin öncülüğünü yapan ve aynı zamanda İnşaat ve Yapı İşçileri Sendikası (İYİ-SEN) Yönetim Kurulu Üyesi olan Hasan Kırlangıç, koşulların ağırlaştığını, verilen taahhütlerin tutulmadığını ifade ederek, “2014 yılında eğer ailenizden biri hastaysa izinler bir gün içinde ayarlanır, uçak biletiniz alınır, avansınız da verilerek gönderiliyordunuz. Şimdi cenazemiz olduğunda bile gelemiyorsunuz” dedi.

Krizle birlikte işsizlik her geçen gün artarken, krizden en çok inşaat sektörü etkilendi. 6 ayda yüz binlerce inşaat işçisinin işsiz kalmasıyla birlikte yurt dışında çalışmaya yönelen işçiler, ağırlaşan çalışma koşulları karşısında büyük sorunlar yaşıyor. Suudi Arabistan’da çalışma koşullarına isyan ederek 16 gün boyunca grev yapan İşçilerin Sözcüsü Hasan Kırlangıç, yaşananları şu şekilde aktardı:

“Türkiye’de kriz ilk olarak inşaat sektörünü vurduğu apaçık ortada. İflas eden irili ufaklı firmaların da olduğunu biliyoruz. Tabii devletten bir destek alamayan ufak firmalar battı. 3. havalimanında batan firmaları biliyoruz. Ekonomik krizle birlikte artan işsizlik nedeniyle Türkiye’den yurt dışındaki inşaat işlerine işçi götürmek daha da kolaylaştı, yurt dışındaki koşullar da daha da kötüleşti. Çünkü Türkiye’de işsizlik var. İşçi mecbur gidiyor. İşsiz kaldığı için, orada da dolar üzerinden maaş aldığı için, bu koşullar Türkiye’deki işçiyi mecbur bırakıyor. Ve oradaki koşullara da mecbur bırakıyor. İnsan sabır çekmek zorunda kalıyor, ha düzelecek, ha düzelecek diye. Üstelik bu firmalar Mata, Baytur gibi isim yapmış firmalar... Biraz gönül rahatlığıyla gidiyor. Ancak oraya gittikten sonra sorunlar ilk olarak maaşların gecikmesiyle başlıyor.”

HASTANEYE PARAN VARSA GÖTÜRÜLÜYORSUN

Suudi Arabistan’da da çalışma koşullarının gün geçtikçe kötüleştiğini belirten Kırlangıç, “Daha önce ilk olarak firma seni turist vizesiyle götürüyordu ancak firma için gittiğin belli oluyordu. Gider gitmez sizin müracaatınız yapılıyordu. Polis çevirdiğinde rahat hareket edebilmen için çalışmak için geldiğimize dair kağıt veriliyordu. Şimdi öyle değil. Tamamen turist vizesiyle götürüyorlar. 3 aylık turist vizesi alıyorlar daha sonra bir 3 ay daha uzatıyorlar. Turist vizesiyle götürülünce de sağlıktan yararlanamıyorsun. Türkiye’de sağlık sigortan yapılmıyor. Çalışma vizen olduğunda İŞKUR sözleşmeli gidiyorsun, firma Türkiye’de senin sağlık sigortanı yapmak zorunda. Yani ailen burada sağlık sigortasından yararlanabiliyor. Biz de orada firmaların belirlediği hastanelerden ücretsiz faydalanabiliyoruz. Artık paran varsa seni hastaneye götürüyorlar. Bir arkadaşımız yüksek ateş nedeniyle özel hastanede yattı. Biz kendi aramızda para toplayarak hastane masraflarını karşıladık” diye konuştu.  

CENAZENİZ OLSA BİLE GÖNDERMİYORLAR

Verilen taahhütlerin tutulmadığını ifade Kırlangıç, şöyle devam etti:

“Örneğin 6 ayda bir izin verilmiyor artık. Kaldığınız koğuşlar normalde düzeltilmesi gerekiyor, yani en fazla 5-6 kişilik olması gerekirken büyük konteynerlerde 10 kişi kalmaya başlıyor. Tabii sağlık çok büyük bir problem olmaya başlıyor. 2014 yılındaki koşullarla şu anki koşullar çok farklı. Daha önce bir rahatsızlığımız olduğunda firma anlaştığı hastaneye götürür tüm sağlık harcamalarımızı karşılardı. Şimdi cebinde paran varsa götürüyorlar seni. Çalışma vizesi olmayınca koşullar bu şekilde değişiyor. 2014 yılında eğer ailenizden biri hastaysa izinler bir gün için ayarlanır, uçak biletiniz alınır, avansınız da verilip gönderiliyordunuz. Şimdi cenazemiz olduğunda bile gelemiyorsun. Turist vizesiyle götürdükleri için direk bilet alamıyorlar, izin alamıyorsun. Mesela Mekke’de yaptığımız 16 günlük grev sırasında 2 arkadaşımızın cenazesi vardı, gelemediler. Bir arkadaşımızın çocuğu oldu 8 ay sonra gelip görebildi. İnşaat işçisinin en temel sorunu maaş. Orada yemeğine, sağlığına katlanıyor, çalışma koşullarına katlanıyor. Ama maaşları düzenli hale getirdik yaptığımız grevle. Maaşlar düzenli yatmadığı zaman isyan etmemek elde değil.”

GREVLE BİRLİKTE BİRTAKIM ŞEYLER DÜZELDİ

 Kötü çalışma koşulları ve ödenmeyen ücretler nedeniyle 16 gün boyunca yaptıkları grev nedeniyle işten atıldığını ifade eden Kırlangıç, grevin sözcülüğünü yaptığı için, 1 ay sonra işten kovulduğunu söyledi. Atılan işçilerin haklarını aramaktan uzak olduğuna da dikkat çeken Kırlangıç, “1000 kişiyi atınca ancak 100’ü hakkını arıyor. Örneğin hakkınız olan kıdem tazminatını oradaki muhasebeci kafasına göre belirleyebiliyor. Birine 5 bin, diğerine 6 bin lira verebiliyor. Grevle birlikte birtakım şeyler düzeldi. Aynı gün kapının önüne koymuyorlar şimdi. Formen işçiyi beğenmiyorsa hemen kapının önüne koyabiliyordu. Şimdi bayağı düzeldi. Örgütlü olmadığımız firmalar halen bunları yapmaya devam ediyor” diye konuştu.  

TÜRKİYE’DE İŞ BULMAK ZORLAŞTI

Türkiye'de de iş bulma olanağının gittikçe zorlaştığına dikkat çeken Kırlangıç şöyle konuştu:

“Ben bundan 2 yıl önce hangi firmaya gidip iş başvurusu yapsam yapayım 3 bin liradan kapı açılıyordu. Şimdi 2 bin 400 ile başlıyor, ‘Bir çalışın bakalım’ diyorlar. En fazla 2 bin 700’e çıkıyor bu rakamlar. Bir de göçmen işçi sayısı da artığı için ucuz işçilik ön planda. Ben elektrikçiyim. Örneğin 10 elektrikçi çalıştırılması gerekirken artık öyle yapmıyor. 3 tane Türkiye’den usta 7-8 tane de göçmen işçi veriyor yanına o şekilde çözüyor. Şu anda ben de işsizim. Geldiğimde 7-8 ay bir yerde çalışabildim. İşsizlik giderek artıyor. Resmi rakamlara göre 2 milyon çalışan vardı. Şimdi 1200 civarı inşaat işçisi çalışıyor. 800 bin civarı inşaat işçisi ya sektör değiştirdi, ya da işsiz. Bizim kendi üyelerimiz üzerinden de bunu çok iyi hissedebiliyoruz. Şimdi artık sorunlar nedeniyle aramaktan çok ‘İş var mı, yurt dışı işi var mı, bildiğin firma var mı?​’ gibi soruları sormak üzere arıyorlar. 7-8 saat ay işsiz kalan arkadaşlarımız var.”