Kocaeli'de bir depodaki atıklar 37 yıldır kanser saçıyor

Hasret Gültekin KOZAN
Kocaeli

Kocaeli her ne kadar sanayi kenti olarak bilinse de sanayinin ve talancı zihniyetin sonucu olarak doğası da tahrip edilen bir kent. Yıllardır süren çevre ve doğa kirliliği kenti yaşanılmaz bir duruma getirse de, yönetenler bunun önüne geçme derdinde değil. Yüksek Çevre Mühendisi ve Oşinograf Sait Ağdacı ile Kocaeli’de çevre alanında yaşanan sorunları konuştuk. Kenti yönetenlerin vatandaşın sağlığını hiçe sayarak hareket ettiğini vurgulayan Ağdacı, “Kocaeli üst solunum yolları ve akciğer hastalıkları bakımından ilk sıralarda. Kocaeli’de çevre konusunda ne oluyor ne bitiyor vatandaşın haberi yok. Birileri çıkıp bir şeyler yapıyor ama insan sağlığını kimse hesaba katmıyor” dedi.

Ağdacı, Kocaeli’de halktan gizlenen büyük çevre sorunlarından birinin Derince Limanının hemen arkasında bulunan Merkim AŞ firmasına ait bir depoda yaklaşık 2 bin-3 bin ton arasında olduğu tahmin edilen DDT (Dichlorodiphenyltrichloroethane) ve HCH (hekzaklosiklohekzan) atık olduğunu söyledi.  Dünya Kanser Örgütünün birinci ve ikinci kategoride zararlı kabul ettiği tonlarca HCH ve DDT maddelerinin varlığından bahseden Ağdacı, “Bu maddeler 1982’den bu yana orada bulunuyor. DDT ve HCH birer pestisittir ve kullanılmaları dünyada 1972’de ülkemizde de 1985 yılında yasaklanmıştır. Bu maddeler bu zamana kadar yasaklanmasına rağmen oradaki depoda saklanmaya devam etti. Bu maddeler, kırık dökük, kapısında kilit olmayan, dışarıdan bakıldığında içerisi görülen bir yerde hâlâ bekletiliyor. HCH, Dünya Kanser Örgütünün listesinde birinci kategoride, DDT ise ikinci kategoride kanser yapıcı madde olarak geçiyor. Bunların saklanma ve depolanma koşulları çok özel olmalı” dedi.

"HCH VE DDT’LERİN TAMAMI BERTARAF EDİLMİŞ DEĞİL"

Bu deponun ortaya çıkmasının ardından Birleşmiş Milletler Kalkınma Fonu’nun müdahil olduğunu belirten Ağdacı, “Belli bir miktar para ayrıldı, bertaraf edilecek denildi. 2006’da Kocaeli Sanayi Odası sponsorluğunda Almanya’ya bertaraf edildi. En son geçen yıl İZAYDAŞ (İzmit Atık ve Artıkları Arıtma Yakma ve Değerlendirme AŞ) 243 tonunu bertaraf etti burada. Kalan maddelerin bertarafı için geçtiğimiz yıl ağustos ayında ihaleye çıkıldı, bu haziran ayında da İtalyan ortaklı bir Fransız şirket ile İZAYDAŞ’ın ihaleyi aldığı açıklandı. En son 880 tonunun Fransa’da, 780 tonunun ise İZAYDAŞ’ta bertaraf edileceği söylendi. Ama hâlâ bertaraf işlemleri başlamış değil” diye konuştu.

Bertaraf işlemlerinin çok dikkatli bir şekilde yapılması gerektiğini Hindistan’da yaşanan facia ile örneklendiren Ağdacı, “Geri kalanının ne olacağı belli değil. Öte yandan ihalenin neden iki ayrı şirkete verildiğini de bilmiyoruz. 1984 yılında Hindistan’da büyük bir facia yaşandı. Bir Amerikan şirketi 40 ton HCH maddesini bertaraf ederken, dediklerine göre yanlışlıkla havaya salınan HCH’nin etkisiyle 20 bin kişi öldü. Burada 2 bin, 3 bin tondan bahsediyoruz. Şartlara uyulmadan, layıkıyla yapılmayan bertaraf felakete yol açacaktır. Bağımsız bir gözlem şart” ifadelerini kullandı.

NE OLMUŞTU?

2017 yılında CHP Kocaeli Milletvekili Haydar Akar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına konuyla ilgili olarak bir soru önergesi vermişti. Önergeye verilen yanıtta, 515 ton HCH ve DDT atığının bertaraf edilmek üzere Almanya’ya gönderildiği, geri kalan 2 bin 500 ton atığın bertaraf edilme işleminin ise 2018 yılında tamamlanacağı açıklanmıştı. 2018 yılı geçti ama atıkların bertarafı hâlâ sağlanamadı. Geçtiğimiz ay ise, HDP İzmir Milletvekili Murat Çepni tarafından Mecliste bir soru önergesi verilmiş, bu atıkların bertaraf edilmesi için ne gibi işlemler yapıldığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sordu. Önergeye verilen cevapta, sahadan paketlenmemiş atığın çıkarılmaması amacıyla şu an üç depoda yer alan ana stokun BM onaylı varil/bigbaglerle paketlenmesi için kullanıldığı diğer üç depoda bulunan yaklaşık 2.010 ton KOK atığın UNDP tarafından açılan uluslararası ihale sonucu proje kapsamında bertaraf edilmesi öngörülmüştür denildi.