ABD-Avrupa arasında doğal gaz gerilimi

YÜCEL ÖZDEMİR
Köln

Son yıllarda özellikle Almanya ile ABD arasında tartışma konusu olan Kuzey Akımı 2 doğal gaz hattına karşı ABD Temsilciler Meclisi Savunma Komisyonu tarafından yaptırım kararları uygulanmaya başlandı. Cuma günü alınan ve cumartesi günü yürürlüğe giren kararlar çerçevesinde, Kuzey Akımı 2 projesini finanse eden tekeller ile projenin yapımını üstlenen firmalara karşı yaptırım kararları alındı.

Her ne kadar ilk kararda hangi firmalara yaptırımların uygulanacağı ifade edilmezken bunun doğal gaz hattının borularını Baltık Denizi'nin altına döşeyen Allseas firmasının olduğu biliniyor. İsviçre-Hollanda firması, ABD'de çok fazla iş yaptığı için kısa sürede projeden çekileceğini açıkladı. Firma, deniz alında boru döşeyebilen özel gemilere sahip. Firmanın yaptırım kararına uymaması durumunda şirketin ABD'nin Houston kentinde bulunan servetine ve ABD'deki özel gemilerine el konulması söz konusu olabilecek.

Cumhuriyetçi senatörler Ted Cruz ve Ron Johnson tarafından Allseas Şefi Edward Heerema'ya gönderilen mektupta, Rusya'nın proje için firmaya çok para verdiğini bildikleri, buna rağmen karara uymaması durumunda mal varlıklarına el konulacağı uyarısı yapıldı.

2 bin 100 km uzunluğundaki Kuzey Akımı 2 doğal gazı hattının kalan 300 kilometresinin 2020'nin sonuna kadar bitirilmesi hedefleniyordu.

ABD Başkanı Donald Trump tarafından imzalanarak yürürlüğe konulan yasaya göre, Kuzey Akımı 2'ye katılan firma ve yatırımcıların 60 gün içinde gerekli adımları atmaması durumunda bu sefer isimlerinin yer aldığı ayrı bir listenin yayımlanarak, doğrudan yaptırım kararı uygulanması öngörülüyor.

Almanya ile Rusya arasında doğrudan doğal gaz akışını sağlayan ikinci bir hattın yapılmasına karşı çıkan ABD, bunu “ulusal güvenlik sorunu” haline getirmişti. Trump'ın yanı sıra ABD'nin Almanya Büyükelçisi Richard Grenell de projeye katılan firmalara tehdit içerikli bir mektup göndermişti.

ALMANYA: KARARDAN ÜZÜNTÜ DUYUK

ABD tarafından alınan yaptırım kararlarına tepki gösteren Almanya Hükümet Sözcüsü Ulrike Demmer, “Federal Hükümet, alınan yaptırım kararını reddediyor. Karar, Alman ve Avrupa firmalarını etkileyecek ve içişlerimize karışma anlamına geliyor” dedi.

Rusya tarafından yapılan açıklamada da 10 milyar avroya mal olması planlanan doğal gaz hattının yapımına devam edileceği belirtildi.

ASIL DERT, ABD GAZI İÇİN PAZAR YARATMAK

Baltık Denizi altından geçen hattın özellikle Ukrayna ve Polonya gibi ülkelerin güvenliğini ilgilendirdiğini karara gerekçe gösteren ABD, asıl olarak ürettiği kaya gazını Avrupa pazarında satmayı hedefliyor. Gemilerle Avrupa'ya ihraç edilmesi planlanan ABD gazının Rus gazına göre daha pahalı olacağı bilindiği için, ABD Avrupa'nın gaz kaynaklarını sınırlandırarak pazar alanı yaratmanın derdinde. Bu nedenle, daha fazla Rus gazının Avrupa pazarında yer bulmasını istemiyor.

ABD'nin itirazına rağmen AB'nin arabuluculuğunda Ukrayna ile Rusya arasında doğal gaz nakli için yapılan pazarlıklarda da anlaşma sağlandı. Buna göre, Rusya 2020'de de Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğal gaz satmaya devam edecek. Ukrayna Dışişleri Bakanı Vadim Pristaiko yaptığı açıklamada, Almanya'ya karşı yaptırım kararlarını doğru bulmadıklarını söyledi.

YILDA 55 MİLYAR METREKÜP GAZ

Kuzey Akımı 2'nin yüzde 50'si Rus Gazprom'a, diğer yüzde 50'si ise Wintershall-Dea (Almanya), OMV (Avusturya), Royal Dutch Shell (Hollanda-İngiltere) ve Engie (Fransa) tekellerine ait. Hattan yılda 55 milyar merteküp doğal gazın nakledilmesi planlanıyor.

TÜRKAKIM PROJESİ NEDİR?

TürkAkım projesinin sitesinde yer alan bilgiye göre, açık deniz boru hattı, Rusya'da Anapa kıyısından başlayıp Karadeniz altından 930 kilometre boyunca ilerleyerek Trakya kıyısında Türkiye'ye ulaşıyor.

Rusya'daki doğal gaz rezervlerini doğrudan Türkiye'nin doğal gaz dağıtım şebekesine bağlayarak Türkiye, Güney ve Güneydoğu Avrupa'ya naklini amaçlıyor.

TürkAkım Gaz Boru Hattı Projesi ile ilgili anlaşma Türkiye ile Rusya arasında 10 Ekim 2016'da imzalandı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın internet sayfasındaki bilgilere göre proje, Rusya'dan başlayarak Karadeniz üzerinden, Türkiye'nin Karadeniz kıyısındaki alım terminaline ve devamında Türkiye toprakları üzerinden Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarına uzanan ve her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteye sahip iki hattan oluşan bir gaz boru hattı sistemi.

Proje, Rusya'dan Türkiye'ye doğal gaz arzının yanı sıra Rus gazının Türkiye toprakları üzerinden Avrupa'ya naklini de öngörüyor.

Deniz ve kara bölümünden oluşan boru hattının deniz bölümünde yer alan iki hattın inşası ve işletimi Rusya tarafından yapılıyor.

Kara bölümündeki hatlardan biri sadece Türkiye'ye doğal gaz taşıyacak. Bu hat BOTAŞ tarafından inşa edilecek. Kara bölümünde Avrupa'ya gaz taşıyacak diğer hat ise inşası ve işletimi yüzde 50 oranında ortaklık payı ile iki ülkenin ilgili şirketlerince kurulan TürkAkım Gaz Taşıma Anonim Şirketi tarafından yapılacak.

Bakanlığın internet sayfasında, Türkiye'ye doğal gaz arzı sağlayacak ilk hattın 2019 yılı sonunda işletmeye alınmasının planlandığı belirtiliyor.

KUZEY AKIM 2 PROJESİ NEDİR?

Kuzey Akım 2 gaz boru hattı, Rusya'nın Baltık Denizi kıyısından başlayarak deniz boyunca Almanya'ya kadar iniyor.

Projenin internet sayfasında, bu yeni boru hattı ile Avrupa'ya gaz arzının güvenceye alınması konusunda ilerleme kaydedilmesinin hedeflendiği belirtiliyor. Ağustos ayındaki bir güncellemede, 1855 km boru döşendiği, böylece boru hattının yüzde 75'inin tamamlandığı bilgisine yer veriliyor.

Rusya'nın Almanya'ya doğal gaz ihracatını artırmayı hedefleyen ve Baltık Denizi'nden geçerek Almanya'ya uzanan Kuzey Akım 2 boru hattının inşasında yer alan firmalara uygulanması öngörülen yaptırımlar Almanya ve Rusya'dan büyük tepki aldı.

ABD bu boru hattını Avrupa'nın enerji güvenliği açısından risk olarak görüyor.

Savunma bütçesini içeren yasada Kuzey Akım 2 projesi "tehdit ve siyasi baskı aracı" olarak nitelendiriliyor.

Trump yönetimi, Rusya'nın Avrupa enerji piyasası üzerindeki kontrolünü artıracağı ve ABD'nin Avrupa'ya sıvılaştırılmış doğal gaz satışını olumsuz etkileyeceği kaygısıyla 11 milyar dolarlık Kuzey Akım 2 projesine karşı çıkıyor.

Trump, Rusya'nın Gazprom şirketinin kontrolündeki 1225 km'lik boru hattı ile Almanya'yı "rehin" alabileceğini ifade ediyor.

Almanya ile Fransa arasında Rus gazı gerilimi

ABD'de Temsilciler Meclisi, Türkiye'ye yaptırım tasarısını kabul etti

Türkiye'ye yaptırım öngören tasarı ABD Senatosundan geçti