Edebiyat tarihinin tamamlayıcısı: Dile Gelen Kalem

Nilgül ERDAN

Söyleşiler, bir sözlü tarih çalışması ürünüdür ve tarihe not düşmenin en temel metotlarından biridir. Sistemli ve özverili yapıldığında geriye bırakılan büyük bir kıymet ve külliyat olur. Söyleşi yapılan kişiye, zaten sorması beklenen soruları değil, sahici bir merakla sorulan soruları yöneltiyorsanız, işte o zaman gazeteciliğin ta kendisi ortaya konur.

FOTOĞRAF VE RÖPORTAJ

Kadir İncesu, yıllarını röportaj ve fotoğrafa adamış bir isim. Bugüne dek farklı mecralarda sayısız röportajı yayımlandı. Bu röportajlarda onu tanıyan tanımayan herkesin benzer izlenimler edindiği bir gerçektir.

Öncelikle o, merak ettiğini sorar, lazım geleni değil. Mesleğini titizlikle yapar. Okumadığı kitap, dinlemediği albüm, izlemediği film hakkında söyleşi yapmaya kalkanlardan değildir. Meselesine hakimdir. Özellikle dikkat edilirse, incelikli soruları muhatabında da olumlu hisler bırakır. Zira birbirine benzer sorularla donatılmış söyleşiler söyleşi veren için de tatsızdır.

Kadir İncesu’nun röportajları bugüne dek pek çok mecrada yayımlandı. Evrensel, Cumhuriyet, Yurt Kitap, BirGün, Varlık, Berfin Bahar, Kar, Tay, Şehir, Kurşun Kalem, Yaşam Sanat, Kıyı, Gazete Kadıköy, Sanat Yaprağı bu yayınlardan bazıları.

Kadir İncesu’nun bir diğer özelliği Türkiye edebiyatının yüzlerini fotoğraflayan kişilerden olmasıdır. Bazen bir büyük yazarın portresini görürsünüz, dikkatli gözler “Fotoğraf: Kadir İncesu” notunu görüverir. Mesleğin kabul edilemez yanlarına da maruz kaldığı olur, sayısız fotoğrafı harcıalem edilir, ismi geçmeden basıverir yayınlar. Hakkını aramaktan çekinmez, öte yandan tarihe izler bırakmayı sürdürür.

BİR YAZARIN DÜNYASINA YAKLAŞABİLMEK

Kadir İncesu şimdi söyleşilerinden bir seçkiyle okurunun karşısında. "Dile Gelen Kalem" adlı kitapta, Kadir İncesu’nun Pakize Türkoğlu, Güngör Gençay, Nihat Ziyalan, Ülkü Tamer, Metin Demirtaş, Ayla Kutlu, Afşar Timuçin, Refik Durbaş, Necati Tosuner, Feyza Hepçilingirler, Öner Yağcı ve Osman Bozkurt’la yaptığı söyleşilerden oluşuyor.

Bir yazarın his dünyasına bu denli yaklaşabilmek okur için bir şans olsa gerek. Ayrıca yazarların temasları ve yakında tanıdığımız isimlerin başka yönlerini görebilmek de öyle. Örneğin Nihat Ziyalan’ın Yılmaz Güney’le ilgili anlattıkları hayli ilginç: “Yılmaz Pütün yazarlığını pekiştirmek, edebiyatçı yanını öne çıkarmak için İstanbul’a gitti. Aklında sinema yoktu giderken. Karizmatik, yanındakine enerji veren bir kişiliği vardı. Yoksulluğumuzu edebiyatçı yanımızla zenginleştirirdik. Yaşamımda çok önemli bir yeri vardır.”

İncesu’nun sorular yönelttiği bir diğer isim Ülkü Tamer. Tamer’le söyleşisinde altı çizilesi noktalardan biri, Tamer’in örgütlenme üzerine söylediği sözler: “Örgütlenmeden toplumun daha ileriye götürülemeyeceğine inanıyorum. Gerçi bireysel başarılar da önemli. Bir buluş, bir yapıt söz gelimi. Ama bunların yaratacağı sonuçlar sınırlı kalıyor. Değişimin temelinde örgütlenme yatıyor.”

İKİNCİ BASKIDA OKUR İÇİN NOTLAR DÜŞÜLEBİLİR

Kitapta gözlerin aradığı ancak maalesef karşılaşamadığımız bazı noktalar da var. Röportajlardan önce yazarların profillerini okumak isteyebiliyor okur. Her ne kadar tanınan ve saygın isimler olsa da o röportajın neden yapıldığı, soruları yanıtlayan kişinin ana hatlarıyla kariyer yolcuğunu bir de İncesu’dan okumak isterdik.

Bir de neden bu röportajların özellikle seçildiğini anlamak kitabın bütünselliği konusunda daha ikna edici olabilirdi. Hangi tarihlerde yapıldığı, bu kitabın toplamının bize ne ifade ettiğiyle ilgili belki ikinci baskıda okur için notlar düşülebilir.

Kadir İncesu uzun yıllar süren çalışmalarıyla oluşmuş arşivinden bir seçki niteliği taşıyan Dile Gelen Kalem, muhtemeldir ki bir serinin ilk çalışması. Zira İncesu’nun arşivinde daha nicesi olduğunu biliyoruz. Söyleşiler, edebiyat tarihinin tamamlayıcılarıdır ve bu kitapla buna bir kez daha tanık oluyoruz.