Afşin Elbistan termik santralinin zararı kamu tarafından karşılanacak iddiası
Baca filtresi takmadığı için kapatılan termik santrallerden Afşin-Elbistan A Termik Santralinin zararının kamu tarafından karşılanacağı iddiası gündeme geldi.
Fotoğraf: DHA
Baca filtresi takmayan 5 termik santral tamamen kapatılırken konuyla ilgili bir iddia gündeme geldi. Maraş'ın Afşin ilçesindeki Afşin- Elbistan A Termik Santralinin kapatılması ardından CHP Parti Meclisi Üyesi ve Eski Milletvekili İlhan Cihaner, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum'a sorduğu soruda, Afşin-Elbistan termik santralinin zararının kamu tarafından karşılanacağı iddiasını gündeme getirdi.
Özel sektöre devri 15 yıl süren Afşin-Elbistan A Termik Santrali sonunda Çelikler Grubu’na 20 yıllığına devredildi. Devlet, işletme hakkı devri (İHD) yöntemiyle devrettiği santralde, üretilen elektrik için alım garantisi verdi. Anlaşma gereği, ilk üç yıl, her kilovatsaat elektrik için 16-17 dolar sent ödenecekti. Çelikler Grubu, mevcut santrali rehabilite edecek; çevre yatırımları yapacak; yaklaşık 700 megavat da yeni santral inşa edecekti. CHP Parti Meclisi Üyesi ve Eski Milletvekili İlhan Cihaner bu anlaşmayı hatırlatarak, Twitter'dan Bakan Kurum’a şu soruları yöneltti: "Sayın Murat Kurum, filtresiz çalıştığı için kapatılan Afşin-Elbistan santralinin işletme hakkı devir sözleşmesi gereği, santral kamu tarafından kapatılırsa 'kapasite bedeli' (kW saati 16 cent) üzerinden, üretim yapmadan devletten ödeme almaya devam edeceği doğru mudur?"
January 1, 2020
"GEÇİCİ FAALİYET VERME YETKİLERİ YOK"
İddiaya ilişkin Evrensel'e konuşan Cihaner şunları söyledi:
"Bence çevre yatırımları tamamlanmayan santrallere geçici faaliyet belgesi veremeye yetkileri yok. Yasa bu gerekçeyle tartışıldı. Parlamento da geçmiş olmasına rağmen. Cumhurbaşkanı veto etti, geri döndü ama eski haliyle geçmiş oldu. Eski haliyle süre bu yıl doluyor. O zaman yasa böyle dediği halde siz yasayı aşıp nasıl ek süre vermiş olursunuz. Bu sürede santraller kirletmeye devam etmeyecekler mi? İşletme devir süresi zaten 6 ay sonra dolacak olan Çayırhan santraline 6 ay süre vermek açık kayırma değil midir? Diğer taraftan bu işletmeyi devir sözleşmelerinde alım garantisi verilmiş, alım garantisi de üretim üzerinden değil kapasite üzerinden verilmiş. Bu da yaklaşık 14 sentle-16 sent arasında bir miktara denk geliyor. Yani eğer faaliyete kamu tarafından son verilirse firma alacağını ödenmesini talep edecek. O zaman bunu nasıl çözecekler. Termik santrallerle ilgili sözleşmelere ulaşılamıyor. Tüm kamunun devir sözleşmesinin detaylarını açıklamasını talep etmesi lazım"
"GEÇİCİ FAALİYET BELGESİ BİR YIL DAHA KİRLETME İZNİDİR"
Çevre Bakanlığının termik santralleri kapatmasıyla ilgili açıklamalarında, bazı firmalara geçici faaliyet belgesi verilmesini Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şube Yönetim Kurulu Üyesi Medet Güney'e sorduk.
Geçici faaliyet belgesi alan tesislerin 6 ay içerisinde Çevre İzni Başvurusu yapmak koşulu ile faaliyetlerine devam etmesinin sağlandığını belirten Güney, şunları söyledi:
"Afşin Elbistan Termik Santrali, Soma Termik Santrali, Tunçbilek Termik Santrali, Seyitömer Termik Santrali, Çatalağzı Termik Santrali, Kangal Termik Santrali'nde elektrik üretimi 'geçici faaliyet belgesi' bulunmaması nedeniyle, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ekipleri faaliyetleri durduruldu. Ancak Soma Termik santralinden 12 bin konut ısınma ihtiyacının karşılanması nedeniyle Soma Termik Santralinin 4 ünitesinin çalışmasına kış sezonu boyunca izin verilmesi şeklinde karar alındı"
Güney, kapanan 13 adet santralin ortalama saatlik üretim gücünün 1883 megavat olduğunu, kapanmayan 3 adet santralin ise önlem aldığı gerekçesiyle faaliyetlerine devam etmesine izin verildiğini belirtti. Güney, şunları söyledi:
"Termik santraller için baca gazı sınır değerleri dışında; atık sahalarının, su yönetimlerinin, mevzuata uygun hale getirilmesi gerekiyordu. Termik santraller 'Geçici Faaliyet Belgesi' ile 1 yıl dokunulmazlık kazanmaktadır. Bir yılın sonunda süre uzatımı verilmez koşulları sağlamamaları durumunda 'Çevre İzin Belgesi' alamayacaklardır. Sonuç olarak; Kapatılan termik santraller ile beraber halen şartları sağlamayan ve geçici faaliyet belgesi ile bir yıl daha havayı (suyu, toprağı) kirlenmesine izin verilen tesislerin bir yıl sonra hiçbir şey olmamış gibi gerekli şartları sağlamaması durumunda kapatılmasının bir anlamı olmayacak. Öncelikle iklim krizinin geldiği olağanüstü durumu göz önünde bulunduracak olursak fosil yakıta dayalı üretim yapan bu enerji santrallerinin bir an önce komple kapatılması, öncelikli politika olmalıdır. Sonrasında önemli olan Bakanlığın sürekli denetimler ile geçici ya da çevre izni almış olsa bile denetlenmesi gerekiyor"
NE OLMUŞTU?
Termik santrallerin baca filtresi takmasını erteleyen yasa AKP ve MHP'nin oylarıyla Meclis’ten geçtikten sonra halkın tepkisinin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından veto edilmişti. Yasanın yürürlüğe girmemesiyle birlikte 1 Ocak itibarıyla termik santrallerin baca filtresi takmış olması zorunlu hale gelmişti.
1 Ocak 2020 itibariyle baca filtresi takmayan termik santraller mühürlendi. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un yaptığı açıklamaya göre, şimdiye kadar 5 termik santral tamamen, 1’i ise kısmen kapatıldı. Kapatılan termik santrallerden biri de Afşin-Elbistan A Termik Santrali. (İstanbul/EVRENSEL)
