İrlanda seçim sonuçları 'batmayan güneş'i batırabilir

Arif BEKTAŞ
Londra

Dünyanın dört bir köşesindeki sömürgeleri nedeniyle İngiltere’ye, “Güneşin batmadığı ülke” denilirdi. Bu durum, eskisi kadar olmasa da geçerliliğini koruyor. Fakat, dünyadaki güç dengelerinin değişmesi, ABD’nin yaklaşık bir asırdır en güçlü ülke olması, yine aynı asır içinde Sovyetler Birliği’nin etkisi ve hâlâ bu etki ile Rusya’nın “borusu öten ülke” özelliğini sürdürmesi ve son yıllarda Çin’in giderek en büyük kapitalist-emperyalist ülkelerden biri durumuna gelmesi, İngiltere’nin dünyadaki etkisini epey geriletti.

Bu durum, bazı sömürgelerin İngiltere’ye kafa tutmasına, bazılarının bağımsızlık talep etmesine neden oldu. Örneğin, İngiltere’nin Afrika’daki gücü ve etkisi eskisi gibi değil, Güney Afrika, Zimbabwe gibi birçok ülke de baş kaldırır duruma geldi.

Sadece binlerce kilometre uzaklıktakiler değil, yanı başındaki ülkelerden de bağımsızlık sesleri yükselmeye başladı. Son yarım asırda önce İrlanda, daha sonra İskoçya ve şimdi yine İrlanda bağımsızlık isteklerini daha yüksek sesle dile getiriyorlar.

Birleşik Krallık üyesi olan İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda dörtlüsünün kısa bir süre içinde dörtlü olmaktan çıkması bekleniyor.

SONUÇLARA SINN FEIN DE ŞAŞIRDI!

Geçtiğimiz cumartesi günü İrlanda Cumhuriyeti’nde, yani Güney İrlanda’da genel seçimler yapıldı. Henüz kesin sonuçlar açıklanmadı ama ulusalcı ve sosyal demokrat parti Sinn Fein ile merkez sağ partisi Fianna Fail seçimi başa baş götürüyor.

İrlanda’nın birleşik ve bağımsız bir ülke olmasını isteyen Sinn Fein, İrlanda Kurtuluş Ordusu (İRA) isimli ordusuyla ve İngiliz işgalinin Kuzey İrlanda’dan kaldırılarak birleşik ve bağımsız bir İrlanda talebiyle öne çıkan siyasi bir parti.

Şimdiye kadar açıklanan sonuçlara göre sandalye sayısı 37 olan ve Fianna Fail’in bir sandalye gerisinde görünen Sinn Fein, aldığı yüzde 24,5 oy oranı ile en çok oy alan parti oldu. Fianna Fail yüzde 22 oy alırken üçüncü olan ve 35 milletvekili çıkartan liberal Fine Gael Partisi de yüzde 21 oy aldı. Yeşiller 12, İşçi Partisi 6, Sosyal Demokrat Parti 6, Dayanışma-Kâr Değil Önce İnsan Partisi 5 ve bağımsızlar da 19 milletvekili çıkarttı.

Hükümeti kurması için görev bekleyen Sinn Fein Lideri Mary Mou McDonald’ın, kuracağı hükümette Yeşiller ve sosyal demokratlara yer vereceği tahmin ediliyor. İrlanda Cumhuriyeti Parlamentosunda ise toplam 159 milletvekili bulunuyor.

Sinn Fein dahil tüm araştırma şirketleri ve politik oluşumlar seçim sonuçları karşısında şaşkına döndü. Sinn Fein yönetimi, bu kadar oy alamayacağını düşünerek sadece 42 bölgeden milletvekili adayı göstermişti. Yani tüm oyları alması durumunda bile en fazla 42 milletvekili olacaktı ve çoğunluk hükümetinin ihtiyacı olan 80 milletvekilini bulamayacaktı!

Sonuçlar karşısında birçok çevrenin görüşü, Kuzey İrlanda’nın güneye bağlanması gerektiği ve bağımsız bir birleşik İrlanda talep eden Sinn Fein’in halktan karşılık bulduğu yönünde.

Brexit ile Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerin bozulacağını öngören iki taraftaki İrlandalıların, İrlanda’nın birleşik bir ülke olmasını isteyen Sinn Fein’e oy verdiği sanılıyor.

İRLANDALAR YAKINLAŞIRKEN BİRLEŞİK KRALLIK DAĞILIYOR MU?

Öte yandan Kuzey ve Güney İrlanda’nın yakınlaşması, Birleşik Krallık’ın dağılmasına neden olabilir. Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık üyesi olması ve Birleşik Krallık’ın da Avrupa Birliği’nden çıkmış bulunması, İrlanda halklarının hiç hoşuna gitmiyor.

İki ülkede yaşayan ama tek halk olan İrlandalılar, birbiri ile ilişkilerinin AB meselesi yüzünden bozulmasını ve aralarına set çekilmesini istemiyor. Bu nedenle, Sinn Fein’in iktidara gelmesi durumunda İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda, birleşmenin yolunu arayacaktır.

İskoçya’nın da tekrar bağımsızlık referandumu talep etmesi ve bunu Londra hükümetine dayatması, Birleşik Krallık’ı oluşturan ülkelerin de İngiltere’nin baskısı ve sömürgesi olmaktan çıkma mücadelesinin büyüyeceğine işaret ediyor.

Sadece uzaklardaki ülkeler ve yüz yıllar süren sömürgeler değil, yanı başındakiler de artık o “güneşin batmadığı ülke”nin parçası olmak istemiyor. Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılması AB’ye yara açarak dağılmasının önünü açarken, Birleşik Krallık’ın da dağılmasının yolu açılmış oldu.

SINN FEIN VE İRLANDA’NIN BAĞIMSIZLIK MÜCADELESİ TARİHİ

1918 yılından bu yana ilk kez İrlanda’da bağımsızlıkçı bir parti ülkede en çok oyu aldı. O zamanlar kuzey ve güney diye bir ayrım yoktu ve İngiliz işgaline karşı mücadele eden Sinn Fein’in de katkılarıyla İrlanda’nın büyük bir bölümü 1920’de bağımsızlığını kazanmıştı. Kuzey İrlanda ise İngiliz işgalinde kalmaya devam etmişti.

Sinn Fein partisi 1905 yılında, İrlanda halkının bağımsızlığını savunan ve İrlanda adasındaki İngiliz işgalini sonlandırmak isteyen bir parti olarak kuruldu. Yüz yıllar boyunca İngiliz baskısı ve katliamlarına maruz kalan İrlandalılar, bağımsız olmak için mücadeleye siyasi bir parti ile devam ettiler.

Bu arada Sinn Fein dahil, İrlanda’nın ilerici ve sosyalistlerinin temsilcileri sık sık Sovyetlerde Lenin ve Bolşevik Partisini ziyaret etti.

PASKALYA BAYRAMI VE İLK KAZANIMLAR

1916 yılındaki Paskalya Bayramı’nda isyan çağrısı yapıldı ve bu isyan kanla bastırıldı. Sinn Fein’in çok aktif yer almadığı isyanda İrlanda Halk Ordusu ve İrlanda Sosyalist Partisi Lideri James Connolly ve arkadaşları yakalanarak, ibret olsun diye halkın gözleri önünde idam edildiler.

Sinn Fein’in iktidar mücadelesi ise devam etti ve 100 milletvekili olan yerel parlamento için 18 Aralık 1918 tarihinde genel seçimler yapıldı. Sinn Fein 73 milletvekili çıkararak tek başına yerel parlamentoda iktidar oldu. İngiltere yanlısı “Birlikçiler” 20 ve ulusalcılar da sadece 7 milletvekili çıkartmıştı

Yerel parlamentosu olmasına rağmen, Londra hükümetine bağlı olan İrlanda’da bağımsızlık talebi hiç bitmedi. 1918 yılında iktidar olan Sinn Fein, bir ay sonra, 19 Ocak 1919 tarihinde dönemin Sinn Fein’li Savunma Bakanı Cohal Bruagh liderliğinde bir ordu kurdu. Bu ordunun adı İrlanda Kurtuluş Ordusu (IRA) oldu. Sinn Fein’in, IRA’nın siyasi kanadı” olduğu söylenir, aslında doğrusu IRA’nın Sinn Fein’in ordusu olduğudur.

IRA ve diğer güçlerin mücadelesiyle, tekrar bir isyana kalkışıldı ve bu sefer İrlanda’nın çoğu İngiliz işgalinden kurtarıldı.

Kuzey İrlanda’da hâlâ hakimiyetini sürdüren işgalci İngilizler, son yıllarda burada da güç kaybetmeye başladılar. İşgalden yana olan Birlikçiler, ilk kez 12 Aralık seçimlerinde bir sandalye eksik aldı ve bunu Sinn Fein kazandı.

Güney İrlanda’da da esen bu rüzgarın etkisi ile İrlanda, bir bütün olarak Birleşik Krallık’tan ayrılmanın hesaplarını yapıyor. Bu da “Güneşin batmadığı ülke”nin giderek yılda birkaç hafta Londra’nın üzerine doğacak güneşe razı olmaya doğru ilerlediğini gösteriyor.

İrlanda’da bir ilk: Sinn Fein birinci parti