TİHV: Valilik ve kaymakamlıklar 21 il ve 1 ilçede 147 kez eylem ve etkinlik yasakladı

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) tarafından hazırlanan rapora göre, Türkiye’de 21 il ve 1 ilçede, 1 Ocak 2019 ile 31 Ocak 2020 tarihleri arasında valilikler ve kaymakamlıklar tarafından en kısası 2, en uzunu 395 gün süreyle olmak üzere 147 kez eylem ve etkinlik yasaklandı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Dokümantasyon Merkezitarafından açıklanan raporda, Türkiye’de 21 il ve 1 ilçede yaşayan 25 milyon 183 bin 911 yurttaşın, 1 Ocak 2019 ile 31 Ocak 2020 tarihleri arasında alınan eylem ve etkinlik yasakları sonucu bu hak ve özgürlüğünü kullanamadığı belirterek, “Bu gerçek, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 34. maddesi tarafından da güvence altına alınan 'Önceden izin almaksızın barışçıl toplantı ve gösteri yapma hakkı'nı içi boş bir söylem haline getirmektedir” denildi.

VAN'DA YASAK SÜRESİ 1174'E ULAŞTI

Bu yasaklar sürecinde Van ilinin durumu özel olarak öne çıkıyor. Van Valiliği, art arda aldığı kararlar ile eylem ve etkinlik yasağını 21 Kasım 2016 tarihinden bu yana kesintisiz biçimde uygulamakta. Buna göre 31 Ocak 2020 itibarı ile Van’da eylem ve etkinlik yasağı süresi toplamda 1174 güne ulaştı.

Rapora göre, valilik ve kaymakamlarca alınan yasak kararlarının gerekçeleri de uluslararası insan hakları belge ve organlarının yaklaşımının aksine hakkın özünü ortadan kaldıran, geniş yorumlanan, keyfi, soyut ve ayrımcı değerlendirmeler içeriyor.

Raporda Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın (AGİT) Barışçıl Toplantı Özgürlüğü ile ilgili Rehber İlkeleri’nde “Barışçıl toplantı özgürlüğü herkes tarafından kullanılmalıdır. Toplantı özgürlüğünü düzenlerken ilgili yetkililer herhangi bir temelde hiçbir birey veya gruba ayrımcılık uygulamamalıdır” denilmesine karşın, valilerin LGBTİ+ birey ve grupların eylemlerini soyut bir “genel ahlak” gerekçesi ile yasaklayabildiği belirtilerek "Ayrımcılıkta ısrar, Ankara Valiliği’nin aldığı yasaklama kararlarında tüm çıplaklığı ile görülmektedir: Valilik, 18 Kasım 2017 tarihinde LGBTİ+ etkinliklerini 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 11/C maddesine, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 17. maddesine ve 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nun 11/f maddesine dayanarak süresiz olarak yasakladı. OHAL kaldırıldıktan sonra ise 3 Ekim 2018'de yine süresiz bir yasak ilan etti. Bu yasaklamayla ilgili KAOS GL Derneği’nin başvurusunu değerlendiren Ankara Bölge İdare Mahkemesi 12. İdari Dava Dairesi 19 Nisan 2019 tarihinde yasağın kaldırılmasına karar verdi. Buna rağmen Ankara Valiliği, Pembe Hayat Derneği tarafından 4 Mayıs 2019 tarihinde yapılması planlanan “LGBTİ+’ların Hakları, Yasaklamalar Paneli ve LGBTİ+ Kısa Film Gösterimi” etkinliği için yaptığı başvuruyu ve 10 Mayıs 2019 tarihinde Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde yapılacak olan Onur Yürüyüşü’nü “toplumsal duyarlılıklar”, “genel ahlak”, “genel sağlık” ve “başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması” gerekçeleriyle yasaklayabildi” denildi.

YASAK KARARLARI

Rapora göre, valilik ve kaymakamlarca alınan yasak kararları şöyle:

• 9 Ocak 2013 tarihinde Paris’te öldürülen Sakine Cansız, Fidan Doğan ve Leyla Söylemez ile ilgili anma etkinlikleri;
• 21 Şubat Uluslararası Anadil Günü etkinlikleri;
• HDP Hakkari Milletvekili ve DTK Eş Başkanı Leyla Güven’in, Abdullah Öcalan’a uygulanan tecridin son bulması talebiyle Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde başlattığı açlık grevinin 100. günü nedeniyle yapılabilecek olası eylemler;
• Newroz kutlamaları;
• 31 Mart 2019 yerel seçimleri;
• 31 Mart 2019 tarihinde yapılan yerel seçimler sonrasında belediye eş başkanlarına mazbatalarının verilmemesiyle ilgili olası protestolar;
• Van, Mardin ve Diyarbakır büyükşehir belediyelerine kayyum atanmasına yönelik olası protestolar;
• 10 Ekim 2019 tarihinde TSK’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik gerçekleştirdiği askeri harekâta yönelik olası protestolar;
• Suruç katliamında yaşamını yitirenleri anma etkinlikleri;
• Furkan Vakfı yöneticileri hakkında açılan davanın duruşması nedeniyle yapılabilecek olası eylem ve etkinlikler;
• Ilısu Barajı’nın Hasankeyf’te tarihi eserleri sular altında bırakacak olmasına yönelik olası tepkiler;
• LGBTİ+ Onur Haftası kapsamında düzenlenecek etkinlikler;
• Abdullah Öcalan üzerindeki tecridi protesto etmek için Elazığ T Tipi Cezaevi’nde yaşamına son veren Mahsum Pamay isimli mahpusun Cizre ilçesinde yapılacak taziye töreni;
• Dersim'in Mazgirt ilçesinin Akpazar Belde Belediye Başkanı Orhan Çelebi’nin İçişleri Bakanlığı tarafından görevinden uzaklaştırılması ve yerine kayyum atanmasına yönelik olası protestolar;
• Uzun zamandır kendisinden haber alınamayan Munzur Üniversitesi öğrencisi Gülistan Doku’nun akıbeti ve Pertek ilçesinde 15 çocuğun cinsel istismara uğramasına karşı protestolar

YASAKLANAN İL VE İLÇELER

Eylem ve etkinlik yasaklarının alındığı il ve ilçeler şöyle:

1. Adana

Yasak Sayısı: 13

Yasak Süresi: 135 günü kesintisiz olmak üzere toplam 158 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 2.237.940

2. Ağrı

Yasak Sayısı: 1

Yasak Süresi: 15 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 539.199

3. Antep

Yasak Sayısı: 6

Yasak Süresi: 90 günü kesintisiz olmak üzere toplam 112 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 2.069.364

4. Aydın

Yasak Sayısı: 2

Yasak Süresi: 45 Gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 1.110.972

5. Batman

Yasak Sayısı: 8

Yasak Süresi: 45 günü kesintisiz olmak üzere toplam 165 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 608.659

6. Hasankeyf ilçesi

Yasak Sayısı: 5

Yasak Süresi: 30 günü kesintisiz olmak üzere toplam 75 gün

7. Bitlis

Yasak Sayısı:  2 Yasak, 1 İzne bağlama kararı

Yasak Süresi: Toplam 25 gün yasak, 225 gün (7,5 ay) izne bağlama

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 348.115

8. Bursa

Yasak Sayısı: 2

Yasak Süresi: 30 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 3.056.120

9. Eskişehir

Yasak Sayısı: 1

Yasak Süresi: 15 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 887.475

10. Hakkari 

Yasak Sayısı: 14

Yasak Süresi: 315 günü kesintisiz olmak üzere toplam 330 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 280.991

11. Iğdır

Yasak Sayısı: 1

Yasak Süresi: 15 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 199.442

12. İzmir

Yasak Sayısı: 3

Yasak Süresi: 27 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 4.367.251

13. Kars

Yasak Sayısı: 1

Yasak Süresi: 13 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 285.410

14. Kocaeli

Yasak Sayısı: 4

Yasak Süresi: 45 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 1.953.035

15. Mardin

Yasak Sayısı: 8

Yasak Süresi: 180 günü kesintisiz olmak üzere toplam 195 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 838.778

16. Mersin

Yasak Sayısı: 8

Yasak Süresi: 30 günü kesintisiz olmak üzere 97 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 1.840.425

17. Muş

Yasak Sayısı: 10

Yasak Süresi: 75 günü kesintisiz olmak üzere toplam 128 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 408.809

18. Siirt

Yasak Sayısı: 9

Yasak Süresi: 90 günü kesintisiz olmak üzere toplam 145 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 320.280

19. Şırnak

Yasak Sayısı: 9

Yasak Süresi: 45 günü kesintisiz olmak üzere toplam 135 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 529.615

20. Tunceli

Yasak Sayısı: 4

Yasak Süresi: 75 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 84.660

21. Urfa

Yasak Sayısı: 9

Yasak Süresi: 120 gün kesintisiz olmak üzere 178 gün

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 2.073.614

22. Van

Yasak Sayısı: 26

Yasak Süresi: 395 gün kesintisiz

Etkilenen Yurttaş Sayısı: 1.136.757

2020 yılında ise 8 Ocak ve 23 Ocak tarihlerinde olmak üzere 2 kez yasaklama kararı alan Van Valiliği, kentte 21 Kasım 2016 tarihinden bu yana uygulanan eylem ve etkinlik yasağını 1174 güne uzatmış oldu. (HABER MERKEZİ)