Yıpranma payı için kart sahibi olma şartı iptal edildi

Anayasa Mahkemesi (AYM), basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlara yıpranma payını sarı basın kartı sahibi olma şartına bağlayan düzenlemeyi iptal etti. AYM ayrıca basın kartlarının verilme şartlarının kanunla belirlenmesi gerektiğini söyledi. Ancak AYM gazetecilerin aylık ücretini vaktinde ödemeyen işverenin günlük yüzde 5 fazla ödeme yapmasını öngören hükmünü iptal etti. Basın ve ifade özgürlüğünün her gün yeni bir yöntemle kısıtlandığını belirten CHP Milletvekili Utku Çakırözer "İşverenin teşebbüs hürriyeti, basın ve ifade özgürlüğünün önüne konulamaz. Yapılması gereken gazetecinin özlük hakkını kısıtlamak değil, patronun ücreti zamanında ödemesini sağlamaktır" değerlendirmesinde bulundu.

İş Mahkemesi, yıpranma payını sarı basın kartı sahibi olma şartına bağlayan düzenlemenin iptali için yaptığı başvuruda, "basın kartı sahibi olan" ve "olmayan gazeteciler" şeklinde ikili bir ayrımın ortaya çıktığını, basın kartı alabilmek için basın iş sözleşmesi kapsamında çalışma şartının olması nedeniyle çalışanın basın kartı almasının işverenin yetkisine bırakıldığını ve kanundaki eksiklikten kaynaklanan bu durumun çalışma hakkı ve eşitlik hakkını ihlal ettiğini belirtti.

AYM, 25 Aralık’ta iptal başvurusu ile ilgili yaptığı değerlendirme sonucunda "yıpranma payı" ile ilgili düzenlemenin, Anayasa’nın "temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması" ile ilgili 13 ve "sosyal güvenlik hakkı" ile ilgili 60’ıncı maddelerine aykırı olduğunu belirledi.

MECLİSTE DÜZENLEME YAPILMASI GEREKİYOR

Oy çokluğuyla alınan iptal kararına 7 üye karşı çıktı. Resmi Gazete’de yayımlanan karar 9 ay sonra yürürlüğe girecek. Mahkeme, doğacak hukuksal boşluğun kamu yararını ihlal edeceği gerekçesiyle iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesine hükmetti. Bu süreçte iktidarın AYM’nin uyarıları doğrultusunda Meclis’ten yeni düzenleme çıkarması gerekiyor. Eğer yasal düzenleme gerçekleşmezse gazeteciler yıpranma hakkını kaybedecek.

"BASIN KARTININ VERİLME ŞARTLARI KANUNLA BELİRLENMELİ"

AYM gerekçeli kararında basın kartı yönetmeliğinde basın kartının ne şekilde verileceği konusunda ve kişilerde aranacak şartlara keyfi bir şekilde müdahale edilmesini önlemek için basın kartının niteliği ile  basın kartlarının verilme şartlarının kanunla belirlenmesi gerektiğinin altını çizdi. 

GAZETECİNİN ÖDENMEYEN ÜCRETLERİNİN YÜZDE 5 FAZLASI İLE ÖDENMESİ DÜZENLEMESİ İPTAL EDİLDİ

Öte yandan Anayasa Mahkemesi, gazetecilere ücretlerini vaktinde ödemeyen işverenlerin, bu ücretleri, geçecek her gün için yüzde 5 fazlasıyla ödemesine ilişkin düzenlemeyi anayasanın eşitlik ilkesine aykırı bularak iptal etmişti. AYM, ülkede reel enflasyon ve yasal faiz oranları dikkate alındığında, günlük yüzde 5 fazla ödemenin yılda yüzde bin 825 oranına ulaşabildiğini, bu miktarın işverenin ekonomik varlığını ve geleceğini ağır bir şekilde etkileyebileceğini söyleyerek “Bu nedenlerle kuralla teşebbüs ve çalışma özgürlüğüne getirilen sınırlamanın orantısız olduğu ve bu nedenle kuralın ölçülülük ilkesini ihlal ettiği anlaşılmaktadır” dedi.

ÇAKIRÖZER: PATRON ÇIKARLARI BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN ÖNÜNE KONULAMAZ

CHP’nin gazeteci kökenli Milletvekili Utku Çakırözer, daha önce gazetecilerin ödenmeyen fazla mesai ücretlerinin yüzde 5 fazlasıyla ödenmesini iptal eden Anayasa Mahkemesi’nin şimdi de ödenmeyen maaşları için de iptal kararı vermesine tepki gösterdi. Çakırözer, “Basın ve ifade özgürlüğü temel bir haktır. İşverenin teşebbüs hürriyeti, basın ve ifade özgürlüğünün önüne konulamaz. Yapılması gereken gazetecinin özlük hakkını kısıtlamak değil, patronun ücreti zamanında ödemesini sağlamaktır. Basın ve ifade özgürlüğü zaten her gün yeni bir yöntemle kısıtlanıyor. Bu ortamda gazetecilerin en temel özlük haklarının bile kesilmesi haberciliğin en temel güvencesini ortadan kaldırmak demektir. AYM’nin iptal kararlarının, iktidara yakın basın yayın organlarında ekonomik sıkıntının baş gösterdiği bir dönemde gelmesi de dikkat çekici” dedi.

Anayasa Mahkemesi’nin daha önce gazetecilerin ödenmeyen fazla mesai ücretlerinin yüzde 5 fazlası ile ödenmesi zorunluğunu iptal ettiğini anımsatan Çakırözer,“O kararda bu ödemenin işverenin çıkarlarına aykırı olduğu görüşü benimsendi. Şimdi yine aynı gerekçelerle gazetecinin ödenmeyen ücretlerinin yüzde 5 fazlası ile ödenmesi düzenlemesi iptal ediliyor. Yine gazetecinin değil basın yayın sektöründeki patronların çıkarları korunuyor” dedi.

"ÜCRETLERİN ÖDENMESİ SAĞLANMALI"

Çakırözer her iki karar için de “Basın ve ifade özgürlüğü temel bir haktır. İşverenin teşebbüs hürriyeti, basın ve ifade özgürlüğünün önüne konulamaz. Kaldı ki burada işverenin ekonomik varlığının kendi kendine değil, ücretlerin ödenmemesi durumunda kısıtlanması söz konusu. Bu halde yapılması gereken gazetecinin en temel özlük hakkını kesmek değil, işverenin ücretleri zamanında ödemesinin sağlanmasıdır. Çünkü maaş veya fazla mesai ücretleri zamanında ödense iptal gerekçelerinin hiçbiri zaten ortaya çıkmayacak” dedi.

"MECLİS VAKİT KAYBETMEDEN BASINI KORUMALI"

Çakırözer, “Basın yayın kuruluşları büyük bir ekonomik kriz geçiriyor. İktidara yakın gazeteler-televizyonlar da bu sıkıntıyı yaşıyor. AYM’nin iptal kararlarının, iktidara yakın basın yayın organlarında ekonomik sıkıntının baş gösterdiği bir dönemde gelmesi de dikkat çekici. Zaten zor nefes alan basın ve ifade özgürlüğünü daha da kısıtlayacak bu tutumdan vazgeçilmeli. Meclis iradesi vakit kaybetmeden basın emekçisinin haklarını koruyacak adımlar atmalı” ifadelerini kullandı.

TGS GENEL BAŞKANI DURMUŞ: GAZETECİ MAAŞINI PEŞİN ALMALI

AYM'nin verdiği kararları değerlendiren Türkiye Gazeteciler Sendikası Genel Başkanı Gökhan Durmuş, yıpranma hakkına dair sarı basın kartı koşulunun kaldırılmasını olumlu bulduklarını fakat gazetecinin ödenmeyen ücretlerinin yüzde 5 fazlası ile ödenmesinin iptalini ise hak budama olarak nitelediklerini belirtti.

Durmuş, esas olanın basın kartı taşımak değil gazetecilik mesleğini yerine getirmek olduğunu belirterek "Hâlâ yüzlerce gazetecinin sarı basın kartının verilmediğini ya da yenilenmediği düşünürsek yıpranma hakkına dair verilen bu karar olumlu bir karardır. Ancak AYM'nin gazetecilerin ödemelerine dair verdiği karar dise hak budayan, basın iş kanununu yok sayan bir karardır. Basın iş kanununda gazetecinin maaşının peşin verilmesi, verilmediği her gün için de yüzde 5 faiz ödenmesi öngörülmektedir. Bu kanun gazetecilere kıyak yapmak için değil halkın haber alma hakkını korumak için çıkartılmıştır. Gazeteci maaşını peşin alsın ki kalemini özgürce kullanabilsin, halk doğru habere ulaşabilsin. AYM bu kararı ile halkın haber alma hakkına saldırmıştır. Anayasa Mahkemesi bu kararı verirken gazetecilerin ücretini ödemeyen patronlara vereceği cezayı da açıklamalıdır" ifadelerini kullandı.

(MEDYA SERVİSİ)