Recep Tayyip Erdoğan kimdir? Tayyip Erdoğan'ın belediye başkanlığı, başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı döneminde yaşanan politik olaylar ve iddialar...
Recep Tayip Erdoğan, İstanbul Kasımpaşa’da Erdoğan ailesinin üçüncü çocuğu olarak 26 Şubat 1954 yılında dünyaya geldi. Babası 13 yaşında Rize Güneysu’dan İstanbul’a göç eden Ahmet Erdoğan, annesi ise Tenzile Erdoğan'dır.
1965'te ilkokul eğitimini Kasımpaşa'daki Piyalepaşa İlkokulu'nda, lise eğitimini ise 1973’te yatılı olarak Fatih'teki İstanbul İmam Hatip Lisesi'nden ise bitirdi. Sonrasında liseyi dışarıdan bitirme sınavlarına girerek 1973’te Eyüp Lisesi'nden mezun oldu. Aynı yıl, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisine bağlı olan Aksaray İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okuluna girdi.
Üniversite yıllarında siyasi hayatı da başladı. Önce Milli Türk Talebe Birliği'nde görev aldı. 1976’da ise Milli Selamet Partisi Beyoğlu Gençlik Kolu Başkanlığına ve MSP İstanbul İl Başkanlığı'na seçildi. 1977 yılında bir konferans münasebetiyle tanıştığı Emine Hanım’la 4 Temmuz 1978’de evlendi. Evliliklerinden 2 erkek, 2 kız olmak üzere 4 çocukları oldu. (Ahmet Burak, Necmeddin Bilal, Esra ve Sümeyye)
Millî Selamet Partisi'nin 1981'de kapatılması sonrasında, 1983'te kurulan Refah Partisi ile siyasi hayatına devam etti. 1986’da milletvekili, 1989 yerel seçimlerinde ise Beyoğlu Belediye Başkan adayı oldu ancak ikisinde de seçilemedi. 1991’de ise milletvekili olmasına rağmen tercihli oy sistemi sebebiyle Yüksek Seçim Kurulu milletvekilliğini iptal etti.
İBB DÖNEMİNDEKİ YOLSUZLUK DOSYALARI DONDURULDU
1994 yerel seçimlerinde elde ettiği %25,19'luk oy oranı ile İstanbul büyükşehir belediye başkanı seçildi. Başkanlığı döneminde 18 yolsuzluk dosyasından dava açıldı. Bunlardan bazıları AKBİL, İSFALT, İSTAÇ ve İDO ile ilgili yolsuzluk davalarıydı. Ancak bu davalar, milletvekili olduğunda dokunulmazlığı nedeniyle donduruldu.
SİYASİ OLARAK YASAKLANDI
6 Aralık 1997'de Siirt'te düzenlenen bir toplantıda yaptığı konuşmada 'halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik ettiği' gerekçesiyle açılan davada 10 ay hapis cezasına çarptırıldı. 26 Mart 1999'da cezaevine girdi. 4 ay 10 gün cezaevinde kaldıktan sonra 24 Temmuz 1999'da tahliye edildi.
AKP 3 KASIM 2002’DE BİRİNCİ PARTİ OLDU
Anayasa Mahkemesinin Fazilet Partisi'ni kapatmasının ardından milletvekilleri, gelenekçiler ve yenilikçiler olarak iki kanada ayrıldı. ‘Millî Görüşçü’ olarak adlandırılan kanat, Recai Kutan'ın genel başkanlığında 2001'de Saadet Partisi'ni kurarken, ‘değişimci’ kanat, Tayyip Erdoğan’la birlikte, Adalet ve Kalkınma Partisi'ni kurdu ve Tayyip Erdoğan, parti genel başkanlığına seçildi. Ve AKP 3 Kasım 2002 seçimlerinde birinci parti oldu.
Ancak Tayyip Erdoğan, siyasi yasağı bulunduğu için seçimlere giremedi ve milletvekili seçilemedi. 58. Hükumet, Abdullah Gül’le kuruldu. Bu hükumet Erdoğan'ın siyasi yasağının kaldırılması için Meclise yasa teklifi sundu ancak dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer yasayı 'öznel, somut ve kişisel' olduğu gerekçesiyle veto etti. Yasa değiştirilmeden mecliste tekrar kabul ediline Sezer yasa değişikliğini bu kez onayladı. Böylece Erdoğan’ın yasağı kaldırılmış oldu.
Yasanın kabulü sonrası seçimlerde Siirt milletvekili seçilen Fadıl Akgündüz'ün milletvekilliğinin düşürülmesinin ardından Siirt'teki seçimlerin tekrar edilmesi kararlaştırıldı. Seçimlerde AKP’nin Erdoğan partinin birinci adayı olarak Siirt seçimlerine girdi ve parlamentoya girdi. 58. hükümetin istifasını sunması üzerine koltuğundan çekilen Abdullah Gül'den boşalan başbakanlık koltuğuna Türkiye Cumhuriyetinin 59. Başbakanı olarak Erdoğan geçti.
22 Temmuz 2007’de, meclisin 23. döneminde yapılan seçimlerde AKP %46.6 oy alarak tekrar iktidar partisi oldu. Erdoğan ikinci kez başbakanlık koltuğuna oturdu. 12 Eylül 2010’daki Anayasa değişikliği referandumunda Erdoğan’ın başını çektiği ‘evet’ oyu çıktı. 12 Haziran 2011’de yapılan seçimlerde ise AKP oyların yüzde 49,8'ini aldı.
ÇÖZÜM SÜRECİ
2009'da ise Erdoğan ve hükümet çözüm sürecini başlattı. PKK ile çatışmayı bitirmeye yardım edecek bir plan duyuruldu. Bu süre içinde Kürtçe kullanımına izin verildi, Kürtçe şehir ve kasaba isimlerinin yeniden isimlendirilmesine karar verildi. Ayrıca çıkarılan yasayla birlikte silah bırakan PKK’lilerin eve dönüşleri ile sosyal yaşama katılım ve uyumlarının temini için gerekli tedbirlerin alınması kararlaştırdı. Hatta Erdoğan Dersim Katliamı için özür diledi. Son olarak Dolmabahçe’de HDP ve Hükümet yetkilileri bir araya gelip bir mutabakat metni oluştursa da Erdoğan bu görüşmeyi tanımadığını belirtti ve çözüm süreci 2015'te sonlandırıldı.
GEZİ DİRENİŞİ
27 Mayıs 2013’te ise Gezi Parkı’ndaki ağaç kesimiyle başlayan ancak Erdoğan ve hükümetinin uygulamalarına protestoya dönüşen Gezi Direnişi başladı. Polis saldırıları, milyonlarca kişinin Taksim’e çıkması ve 2 hafta boyunca Gezi Parkı’nda neredeyse komün kurması Erdoğan ve hükümetini endişelendirse de, polis saldırılarıyla beraber direniş sonlandırıldı. Ancak polis saldırılarında 8 kişi hayatını kaybetmişti.
17 VE 25 ARALIK OPERASYONLARI
17 Aralık 2013'te başlayan ve Türkiye'nin en büyük yolsuzluk ve rüşvet operasyonu olarak adlandırılan operasyonlar zinciri Erdoğan ve AKP'ye uzanınca, Erdoğan bunun darbe olduğunu iddia etti. Erdoğan ve çocukları arasında geçtiği iddia edilen birçok ses kaydı internete düştü. Erdoğan bu kayıtların montaj olduğunu savundu. Bu operasyon Erdoğan ile Gülen cemaati arasındaki gerginliğin de tam anlamıyla savaşa dönüşmesine neden oldu.
2014'TE CUMHURBAŞKANI SEÇİLDİ
2014’te, 2007’de yapılan Anayasa değişikliği referandumuyla beraber ilk kez Cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı ve Erdoğan seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı oldu. Seçimlerin ilk turu olan 10 Ağustos 2014’te CHP ve MHP, çatı adayı Ekmeleddin İhsanoğlu'yu; emek ve demokrasi güçleri, Selahattin Demirtaş'ı aday olarak belirledi. AKP’nin adayı ise Erdoğan’dı. Seçimde Erdoğan yüzde 51,79 oy oranıyla birinci sırada, İhsanoğlu yüzde 38,44 oy oranıyla ikinci sırada ve Demirtaş yüzde 9,76 oy oranıyla üçüncü sırada yer aldı.
SİT ALANINA "AK SARAY"
Erdoğan, Ankara'daki Atatürk Orman Çiftliği'nin (AOÇ) yaklaşık 50 dönümü kullanılarak yeni bir Cumhurbaşkanlığı Sarayı inşa ettirdi. Sit alanı olan AOÇ’nin içinde yapılan inşaatın durdurulmasına dair çeşitli mahkeme kararları çıksa da inşaat 2014'te tamamlandı. Muhalefet, bu durumu hukukun üstünlüğünün açıkça ihlali olarak değerlendirdi. Proje; inşaat sürecinde yolsuzluk, yaban hayatına zarar verilmesi ve yeni yollar yapılması için çiftlikteki hayvanat bahçesinin tahribi gibi konularda sert eleştirilere ve iddialara maruz kaldı. Bu nedenle de 'Kaç-Ak Saray' olarak adlandırıldı.
7 HAZİRAN 2015 SEÇİMİ
Türkiye 7 Haziran 2015 seçimlerine ise 5 Haziran’da Diyarbakır’daki HDP mitingine yönelik bombalı saldırının etkisinde girdi. 5 kişinin yaşamını yitirdiği patlamadan sadece 2 gün sonra seçim yapıldı. Gerilimli bir atmosferde girilen seçimlerde AKP, yüzde 40.8 oy aldı ve ilk kez Meclis çoğunluğunu kaybetti. HDP ise yüzde 13.1 oy alarak, 80 milletvekili çıkardı ve böylelikle tarihinin en yüksek oyunu aldı.
7 Haziran 2015 seçimi Erdoğan ve partisinin ilk yenilgisi oldu. Parlamentodaki aritmetik, koalisyon hükümetini zorunlu kılıyordu. HDP, MHP, CHP çeşitli koalisyon modelleri üzerinde görüşmeler yaparken, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli AKP’nin yer almadığı koalisyon modellerine rest çekti. Bunun üzerine Erdoğan, hükümeti kurma görevini Başbakan Ahmet Davutoğlu’na verdi. Davutoğlu CHP’yle koalisyon görüşmelerini başlattı. Ancak sonuç alınamayınca, 1 Kasım için erken seçim kararı alındı.
Seçimlerden sonra Türkiye’de kaos dolu beş ay yaşandı. Türkiye seçimlere bombalı saldırılar ile gitti.
ÇÖZÜM SÜRECİ SONA ERDİ
2009 yılında temeli atılan ‘çözüm süreci’, 2009-2015 arasında kısmi gerilimler olsa da sürmüştü. 6-8 Ekim 2014’te IŞİD’in Suriye’nin kuzeyindeki Kürt kenti Kobanê’yi kuşatması nedeniyle başlayan protestolar AKP hükümetini rahatsız etti. Ardından Ceylanpınar’da 2 polis memurunun öldürülmesi üzerine süreç sona erdi. 17 Temmuz 2015 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, AKP ve HDP’lilerin katılımıyla açıklanan 10 maddelik ‘Dolmabahçe Mutabakatı’nı tanımadığını açıkladı.
SURUÇ VE ANKARA GARI KATLİAMI
20 Temmuz’da Urfa’dan Kobanê’ye yardım götürmek üzere toplanan Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonuna dönük IŞİD tarafından bombalı saldırı düzenlendi. 33 kişi öldü, 100’den fazla kişi yaralandı.
Türkiye tarihinin en büyük katliamı Ankara’da yaşandı. Çözüm sürecinin sona ermesi ile gelen ölümler, artan çatışmalara dur demek için 10 Ekim’de Ankara’daki barış mitingi yapılmak istendi ancak IŞİD saldırı düzenledi. İki canlı bombanın saldırısında 102 kişi yaşamını yitirdi.
1 KASIM SEÇİMLERİ
Saldırılar ve katliamların gölgesinde 1 Kasım 2015'te seçimlere gidildi. AKP, yüzde 49.5 oyla 317 milletvekilini parlamentoya göndererek yeniden tek başına iktidar olacak çoğunluğa ulaştı.
Ahmet Davutoğlu, teşkilatları atama yetkisinin elinden alınması üzerine 5 Mayıs 2016’da istifa etti.
DARBE GİRİŞİMİ VE TEK ADAM SİSTEMİ
1 Kasım seçimlerinin ardından Türkiye’de başkanlık sisteminin adımları atıldı.
İlk olarak Hükümetin Fethullah Gülen yapılanmasını sorumlu tuttuğu 15 Temmuz darbe girişimi yaşandı. 15-16 Temmuz 2016’da, Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde kendilerini Yurtta Sulh Konseyi olarak tanımlayan bir grup asker tarafından darbe teşebbüsü gerçekleştirildi. Türk Silahlı Kuvvetlerinin resmi internet sitesi ve TRT'de yayınlanan bildiride ordunun yönetime el koyduğu ifade edilerek ülkede sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildiği açıklandı. Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü jandarma tarafından kapatıldı, TBMM bombalandı, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na bombalama girişiminde bulunuldu. Gülen Hareketi destekli olduğu öne sürülen askeri darbe girişiminin ardından Erdoğan halkı sokaklara çağırdı. Darbe girişimi engellendikten sonra Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildi ve ülke, çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) yönetilmeye başlandı.
Darbe girişimi Türkiye için bir dönüm noktası oldu. TSK’den bürokrasiye kadar bir çok kadro tasfiye edildi. Tutuklamalar ve açığa almalar başladı. HDP’li belediyelere kayyum atandı ve belediye başkanları tutuklandı.
HDP'Lİ MİLLETVEKİLLERİ TUTUKLANDI
4 Kasım 2016’da HDP’ye dönük yapılan operasyonda Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ da dahil milletvekilleri tutukladı.
2017 BAŞKANLIK REFERANDUMU
Darbe girişiminden önce başlayan “başkanlık sistemi” tartışmaları MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin çağrısıyla yeniden alevlendi. İki parti başkanlık sistemine geçiş içeren anayasa değişikliği önerisini Aralık 2016’da Meclise sundu, sistemin adını da Bahçeli “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” olarak koydu. Parlamentoda yapılan oylamada anayasa değişikliği referandum aralığında oy aldı.
16 Nisan 2017’de yapılan referandumda, başkanlık sistemine geçiş içeren 18 maddelik anayasa değişikliği kabul edildi.
16 Nisan 2017’de yapılan Anayasa değişikliği referandumuyla Türkiye’ye başkanlık sistemi getirildi. Seçmenler, mevcut Türkiye Anayasası'nın 18 maddesi üzerindeki değişikliklerini oyladı. AKP ve Erdoğan tarafından desteklenen madde değişiklikleriyle ilgili tartışmalar uzun süre devam etti. MHP’nin de destek vermesiyle Meclisten geçirildi ve halk oylamasına sunuldu. Pakette, yürürlükteki parlamenter sistemin kaldırılarak yerine başkanlık sisteminin getirilmesi, başbakanlık makamının ortadan kaldırılması, meclisteki vekil sayısının 550'den 600'e çıkarılması ve HSYK’nin yapısında değişiklik yapılması yer alıyordu.
16 Nisan gecesi seçim sonuçları açıklanmadan Yüksek Seçim Kurulu'nun 2.5 milyon mühürsüz oyların geçerli sayılması pek çok tepkiyi de beraberinde getirdi. Türkiye’nin birçok şehrinde protestolar düzenlendi. Başta İstanbul, Ankara ve İzmir olmak üzere Muğla, Aydın, Mersin, Kocaeli, Adana, Çanakkale ve Konya’da pek çok kişi referandumun iptali talebinde bulunsa da, referandum geçerli sayıldı. Yüzde 51'e 49 bir bölünme ve küçük bir farkla rejim değişikliği yapıldı.
21 Mayıs 2017’de ise Cumhurbaşkanı Erdoğan, kurusucu olduğu AKP'ye geri döndü. Erdoğan, Ankara Spor Salonu'nda yapılan AKP'nin 3. olağanüstü büyük kongresinde, 998 günün ardından yeniden AKP Genel Başkanı oldu.
24 HAZİRAN 2018 GENEL VE CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ
Devlet Bahçeli’nin çağrısı üzerine 24 Haziran 2018’de genel seçimlerle birlikte Cumhurbaşkanlığı seçimi de yapıldı. Bir yanda "Cumhur", diğer yanda "Millet" İttifakları ve üçüncü bir güç olarak HDP yer aldı. Cumhurbaşkanı adayları, Tayyip Erdoğan, Muharrem İnce ve hapisteki Selahattin Demirtaş oldu. Henüz sonuçlar ve 2. turun gerekli olup olmayacağı netleşmeden Muharrem İnce "adam kazandı" açıklaması yaptı. Erdoğan yeniden Cumhurbaşkanı oldu.
31 MART 2019 YEREL SEÇİMLERİ
Hemen bütün büyük kentlerde AKP ve ortağı MHP kaybetti. İstanbul seçim sonuçlarına AKP itiraz etti. YSK kararıyla seçimin yenilenmesi sonucu 14 bine gerilemiş olan fark, 23 Haziran seçiminde AKP MHP ortaklığı aleyhine 800 bini aştı. Ekrem İmamoğlu yeniden İBB Başkanı seçildi.
İSTANBUL SÖZLEŞMESİNDEN ÇEKİLDİ
Türkiye’nin ilk imzacı olmakla övündüğü İstanbul Sözleşmesi 20 Mart 2021’ye girilen saatlerde Resmi Gazete’de yayımlanan bir Cumhurbaşkanı kararı ile feshedildi. İktidarın yol vermesiyle cemaatlerin, tarikatların saldırısı altında olan İstanbul Sözleşmesi, 2020’nin Temmuz ayı itibariyle AKP sözcülerinin de sözleşmeyi hedefe koyan açıklamalarıyla gündeme gelmişti. Kadın hareketi ise sokak eylemleri, kamuoyu bilgilendirmeleri, kampanyalarla, kadına yönelik şiddetin önlenmesi için devlete önemli yükümlülükler veren İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesine yönelik adımlara karşı güçlü bir mücadele vermişti.
28 MAYIS 2023'TE YAPILAN İKİNCİ TURDA KILIÇDAROĞLU'NU GERİDE BIRAKTI
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 14 Mayıs'ta yapılan ilk turunda YSK sonuçlarına göre Recep Tayyip Erdoğan geçerli oyların yüzde 49,52'sini, Kemal Kılıçdaroğlu ise yüzde 44,88'ini aldı. Adaylardan yüzde 50'yi geçen olmadığı için seçimler ikinci tura kaldı.
28 Mayıs'ta yapılan ikinci tur seçimlerde Anka Haber Ajansı'nın verilerine göre Tayyip Erdoğan oyların yüzde 52,04'ünü alarak yeniden cumhurbaşkanı seçildi. Kemal Kılıçdaroğlu ise yüzde 47,95'te kaldı.
