Bu yaşam görüşünde ihtişam var

Arjen İNCE

Umut KİZAROĞLU

Ege Üniversitesi Tıp FakültesiEvrim panelimizin ilk dersini Bornova’da gerçekleştirdik. Bildiğiniz üzere eğitim müfredatımızda evrim teorisi ve onun açıklanması aşama aşama engellenmekte. Toplum bu ve bunun gibi yöntemlerle biyolojik bilimlerin kapsayıcısı ve toplumsal bilimlerin açıklayıcısı olan evrim teorisinden uzaklaştırılıyor. Bunun sonucunda her türlü gerici ve bilim dışı düşüncenin -özellikle gençler arasında- yaygınlaşmasının önünü açıyor. Tabi bunun dışında evrim teorisinin, bizlerin dünya düşüncesinin şekillenmesindeki önemli rolü de bu paneli düzenlememizin sebeplerinden bir tanesi. Yaptığımız bu analizler sonucunda liseli ve üniversiteli gençleri evrim tartışmaları etrafında bir araya getirmeye çalıştık. Başlıkları ve planımızı belirleyip lise ve üniversitelerde çağrılar yaptık.

NELER ANLATIYORUZ?

İlk konumuz "Evrim nedir? Evrim mekanizmaları nedir ve nasıl işler?" üzerine oldu. Hipotez, teori ve kanun kavramlarının ayrımından bahsedip; mekanizmaları, çeşitlilik, yaratıcı ve seçici mekanizmalar temelinde detaylandırdık. Evrimin anlatılmıyor oluşu ve bunun ortaya çıkardığı “şimdiki maymunlar neden insan olmuyor” tarzı klişeleşmiş yanılgılara doyurucu cevaplar vermeye çalıştık. İkinci konumuz “ortakyaşarlışık–endosimbiyogenez” üzerine oldu.Bu konuda ortakyaşarlılığın ne olduğu, ne zaman ortaya atıldığı ve bu teorinin hangi öncüllerden yola çıktığını anlattık. Tabi ki bununla sınırlı kalmadan, endosimbiyotik teorinin mevcut evrim anlayışına etkilerini, “neodarwinist” evrim anlayışlarıyla olan çelişkilerini anlattık. Başlangıçta da söylediğimiz gibi evrim sadece bir bilimsel önem teşkil etmekle kalmaz, aynı zamanda dünyaya ilişkin bakış açılarını da temellendirir. Haliyle endosimbiyotik teoriden yola çıkarak, evrim düşüncesi içindeki çelişki ve çatışmaları bu sunumda anlatmaya çalıştık.

EVRİM DÜŞÜNCESİNİN SOSYAL KAVRANIŞI

Üçüncü konumuz, bu öncüllerden yola çıkarak, evrim düşüncesinin tarihi gelişimi ve bu düşüncenin sosyal kavranışının nasıl değiştiği üzerine oldu. Bu sunumda evrimsel düşünceyi felsefi çizgi, bilimsel çizgi, ideolojik gelişim aşamaları çerçevesinde ele aldık. Bu üç biçimin diyalektik ilişkisini ve bunun tarihsel gelişimini açıklamaya çalıştık. Bu noktada esasen evrim düşüncesinin gerçekten de dünya görüşüyle bağlantısını apaçık göstermek istedik. Antik Yunan'daki özcü felsefeden ortaçağdaki İslam ve Hristiyan teolojisine, burjuvazinin “ilkel materyalist” çıkışlarına kadar evrim hakkındaki düşüncelerin, bilimsel gerçekliğin keşfedilmediği bir ortamda evrim için tartışma zeminiydi. İşin ilginci evrimin bilimsel bir gerçeklik olarak insanlığın önüne koyulmuş olması dahi, bu gerçeklikten yola çıkan zıt düşüncelerin gelişimini engellememiştir. Maltusçuluk, öjeni ve karşılıklı yardımlaşma gibi zıt düşüncelerin hangi koşullarda geliştiği ve modern evrim düşüncemizin insanlık adına ortaya koyduklarımızı ne ölçüde etkilediğini göstermeye çalıştık. Bu noktada endosimbiyoz teorisi ile giriş yaptığımız ve Engels'in Darwin eleştirisi ile sonlandırdığımız sunumlarımızda modern evrim düşüncemizi sosyal-sınıfsal boyutunun da altını çizerek, her türden gerici ve bireyci anlayışlara karşı bir antitez olarak ortaya koymaya çalıştık.

Yararlandığımız ve dinleyicilerimizin okumasını istediğimiz konular üzerine ileri okuma için kitap önerisinde bulunarak panelimizi sonlandırdık. Sıradaki derslerimizde insan evrimi, nörobilim ve beynin evrimi, yaratılışçılık ve evrim, evrimin katkı sağladığı/geliştirdiği meslekler, evrim gerçeği reddediliş nedenleri konularına değineceğiz.

Evrime ilgisi olanlara kitap önerileri

Evrim Kuramı ve Mekanizmaları

Çağrı Mert Bakırcı

Ginko Bilim

Başta evrimsel biyoloji olmak üzere bilimin çeşitli disiplinlerine ilişkin sürdürdüğü yayıncılıkla Türkiye’nin en kapsamlı ve güvenilir popüler bilim ve eğitim oluşumlarından biri haline gelen Evrim Ağacı‘nın kurucusu Çağrı Mert Bakırcı tarafından yazılan söz konusu eser, evrimin işleyişini sade, günlük ve herkes tarafından anlaşılabilir bir dille okurlara aktarıyor.

Neredeyse Bir Balina

Steve Jones

University College’da (Londra) genetik profesörü olan Steve Jones’un bu kitabı, Charles Darwin’in Türlerin Kökeni’nin 21. yüzyıla uyarlanmış halidir. Darwin’in büyük çalışmasını referans alan Jones, kitabının içeriğini de Türlerin Kökeni’ne özdeş şekilde hazırlamıştır. AIDS’ten Pasifik’te akıntıyla sürüklenen çöplere kadar uzanan pek çok  güncel olguyu kullanarak Darwin’in fikirlerini günümüze taşıyan Jones, evrim kuramını modern haliyle açık ve anlaşılır bir şekilde okura sunmaktadır.