Koronavirüs farklı yüzeylerde 17 güne kadar yaşayabiliyor mu? Nasıl korunabiliriz?

Çok fazla kişi potansiyel olarak Covid-19 bulaşmış insanlarla temastan kaçınmak için evlerinde kalıyor. Ancak ABD’nin Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezleri (CDC) tarafından yayımlanan yeni bir rapor, Covid-19’a neden olan virüs RNA’sının, yolcularının ayrılmasından 17 gün sonra bir yolcu gemisinde bulunduğunu söylüyor. Peki böyle bir durumda paketlenmiş ürünler ve bilim insanlarının “yüksek dokunuşlu (birebir temaslı)” olarak tabir ettikleri yüzeylerin riskleri neler?

Yolcu gemisi raporları virüslerin yüzeylerde 17 güne kadar hayatta kaldığı anlamına gelir mi?

Dr. Julia Marcus: Yolcu gemisinin CDC soruşturması, henüz temizlenmemiş kabinlerde viral RNA bulguları buldu. Ancak açık olmak gerekirse, bu sadece virüsün tespit edilebilir olduğu anlamına gelir. Yani, virüsün yaşayabilir olduğu veya bu yüzeylerle temasın birisini enfekte edebileceği anlamına gelmez. (Editörün notu: RNA veya ribonükleik asit virüsün genetik bilgilerini taşır.)

Dr. Akiko Iwasaki: Bu sadece virüsün hâlâ kalan kısımları olduğu anlamına geliyor. Virüsün bütün halinde olması için başka birçok bileşene ihtiyacı vardır. Küçük RNA parçalarınız varsa, bu bir virüs yapmaz, bunun için bütün genom (tüm genetik materyal) gerekir. Küçük bir RNA parçanız olması, bir enfeksiyon olduğu anlamına gelmez.

Virüs yüzeylerde ne kadar süre hayatta kalabilir?

Marcus: The New England Journal of Medicine (Yeni İngiltere Tıp Dergisi) çok kısa bir süre önce virüsün kontrollü bir laboratuvar ortamında farklı yüzeylerde ne kadar süre stabil kalabileceğini test eden bir çalışma yayımladı. Bakır üzerinde dört saate kadar, kartonda 24 saate kadar, plastik ve çelik üzerinde 72 saate kadar tespit edildiğini buldular.

Ancak, bu yüzeylerin her birinde virüs miktarının zamanla hızla azaldığını belirtmek önemlidir. Ve böylece dokunma ile enfekte olma riski büyük ihtimalle zamanla azalacaktır.

Covid-19’un sadece bir parçacığından enfekte olabilir misiniz?

Iwasaki: Enfekte olmak için maruz kalmanız gereken belirli miktarda viral partikül var. Parmağınızda sadece bir viral partikül varsa, enfekte olmanız pek olası değildir. Bazı virüsler çok güçlüdür, enfekte olmak için sadece 10 tanecik gerekirken, diğerleri milyonlara ihtiyaç duyabilir. Ne kadar az viral parçacığa maruz kalırsanız, enfekte olma olasılığınız o kadar az olur. Bir yüzeydeki virüs miktarı bu yüzden önemlidir.

Havadaki parçacıkların veya enfekte bir kişiyle doğrudan temasın aksine yüzeylerden kaç kişi kontamine oluyor?

Marcus: Şu anda bildiğimiz kadarıyla, insanların enfekte olmuş biriyle direkt temastan dolayı enfekte olması, virüslü bir yüzeye dokunarak olmasından çok daha olası. Bununla birlikte, özellikle çok fazla dokunulan yüzeyler başta olmak üzere neye dokunduğumuzun farkında olmak ve bir şeye dokunduktan sonra ellerimizi temizlemeye dikkat etmek hâlâ önemlidir. Örneğin; toplu taşıma, marketler ve çok sayıda insanın bulunduğu yerlerde temastan kaçınmalı ve buralarda bulunduktan sonra ellerimizi temizlemeliyiz.

Iwasaki: Virüs plastik ve çelik gibi yüzeyler üzerinde oldukça stabildir ve buralarda birkaç gün kalabilir. Bu yüzden hasta olan birinin virüsü yüzeye bırakması, başka birinin o yüzeye ve sonra yüzüne dokunması çok olasıdır.

Teslim aldığımız yiyecek ve ambalajlardan enfekte olma riskimiz var mı?

Marcus: Bu düşük bir risktir, ancak birileri evinize bir paket teslim ediyorsa ve o kişi hastaysa, bu bir iletim yolu olabilir. Evinize yeni bir şey geldiğinde, kullandıktan sonra ellerinizi yıkadığınızdan emin olmanızı tavsiye ederim.

Iwasaki: Virüsün kartondaki stabilitesi oldukça iyi. Bu paketleri aldıktan sonra, açın, kartonu hızla atın, ellerinizi yıkayın ve yüzünüze dokunmaktan kaçının. Paketin yüzeyinden yüzünüze teması en aza indirmek için mümkün olan tüm önlemleri alın.

Bir ambalajın içindeki ürünler ambalajlayanlar tarafından kontamine edilmiş olabilir mi?

Iwasaki: Kesinlikle bir kontaminasyon olasılığı var, ancak dış kartonun kendisinin içindekilerden çok daha fazla insanla temas etmesi daha muhtemel. Ve bu ürünlerin evinize gelmesi günler sürüyorsa, içerideki virüsler zaten devre dışı kalır.

Yüzeyleri temizlemek için herhangi bir öneriniz var mı?

Marcus: Kapı kolları ve tuvaletler gibi çok dokunulan yüzeyleri rutin olarak temizlemek iyi olacaktır. Çamaşır suyu ve en az yüzde 70 alkol içeren alkol çözeltileri de dahil olmak üzere düzenli ev temizleyicileri etkili olur. Evinizdeki bir kişiye Covid-19 teşhisi konmuşsa, temizlik ve dezenfeksiyon çok daha önemli hale gelir ve daha sık yapılmalıdır.

Iwasaki: Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi Covid-19’u öldürdüğü bilinen ev temizlik ürünlerinin bir listesini oluşturdu. Bu virüs zarflı bir virüstür, bu nedenle sabun ve alkolde hayatta kalamaz.

Uzmanlar:Dr. Akiko Iwasaki, Yale Üniversitesinde İmmünoloji ProfesörüDr. Julia Marcus, Bulaşıcı Hastalık Epidemiyoloğu ve Harvard Tıp Okulu Popülasyon Tıbbı Bölümünde Profesör

theguardian.com’dan çeviren Senem Yaşar

Araştırma: Kovid-19 aşıları güvenli ve etkili

AB'de kullanılmayan yaklaşık 4 milyar avroluk Kovid-19 aşısı çöpe atıldı

Koronavirüsün yeni varyantı "BA.2.86" İsrail'de de tespit edildi

Pandemi döneminde 290 bin fazladan ölüm yaşandı | “Verileri gizleyerek üç yıl insanların ölümünü izlediler”