Hindistan’ın görmezden gelinen bölgesi Kerala'da koronavirüs mücadelesi yol gösterici

Hindistan'ın Kerala eyaleti halkı örgütleyerek ilerleyen salgınla mücadele pratiğiyle dikkat çekiyor. Kerala hem en yüksek test oranına sahip hem de burada her bilgi halkla paylaşılıyor.

GÜNCELLENDİ

Fotoğraf: Faisal Khan/AA (Temsili)

ANASAYFA

DÜNYA

Paylaş

Vijay PRASHAD
Subin DENNIS**

Hindistan’ın 35 milyonluk nüfusa sahip Kerala eyaletinin Sol Demokratik Cephe hükümetinde Sağlık Bakanı K. K. Shailaja, 25 Ocak 2020’de Çin’in Vuhan kentinde patlak veren Kovid-19 salgınını konuşmak üzere üst düzey bir toplantı çağrısı yaptı. Kaygısının asıl nedeni Çin’in söz konusu bölgesinde Kerala’dan çok sayıda öğrencinin okuyor olmasıydı. Shailaja, 2018’de Kerala’yı vuran Nipah virüsünde bakanlığını seri ve etkin bir şekilde idare etmiş, bu nedenle büyük övgü almıştı. Virüsün Vuhan’dan çıkıp yayılması durumunda kaybedecek zamanın olmadığını anladı; eyalet hükümeti enfekte olması muhtemel kişilerin tespit edilmesi, test yapılması, hafifletilip tedavi edilmesi için mekanizmalar oluşturmalıydı. 26 Ocak 2020’de Shailaja’nın bakanlığı koordinasyon için bir kontrol merkezi oluşturdu.

HALKA HER ŞEY ANLATILDI

Nipah virüsü seferberliğini model alan Kerala Sağlık Bakanlığı harekete geçti. 18 komite kurdu ve her akşam bunların önlemlerinin değerlendirildiği günlük toplantılar düzenledi. Asıl önemli olan, bu toplantıların ardından yapılan günlük basın konferanslarıydı. Shailaja bu konferanslarda neler olup bittiğini ve bakanlığın neler yaptığını sakin ve akılcı bir şekilde açıkladı. Halk her şeyden önce virüsün ciddiyeti hakkında bilgilendirilmeli, sonra da virüsün ölümcüllüğünü yenecek kitlesel bir seferberliğe katılmalıydı; Shailaja’nın ve daha sonra eyalet başkanı Pinarayi Vijayan’ın yaptığı basın konferansları bunun için gereken liderliği ortaya koydu.

Vuhan’dan memleketine dönen koronavirüslü bir tıp öğrencisinin testi 30 Ocak’ta pozitif çıktı. Daha sonra virüsün bulaştığı iki öğrenci daha döndü. Kerala Sağlık Bakanlığının kurduğu sistem bunları tespit etti, test yapıldıktan sonra izole edildiler. Zamanla iyileştiler ve ikincil ya da toplumsal bir yayılma yaşanmadı. Eyalet hükümeti sistemi bozmadı, zaten çok geçmeden anlaşıldı ki bu virüs çok daha ölümcülleşecek ve kolaylıkla önü alınmayacaktı.

Mart ayına gelindiğinde, insanlar Avrupa’dan Kerala’ya geldikçe pozitif koronavirüs vakalarının sayısı yükseldi. Büyük bir kısmı dünyanın çeşitli yerlerinde okumakta ya da çalışmakta olan Kerala nüfusu son derece hareketli bir nüfus. Nüfusun bu uluslararası karakteri, eyaleti pandemilere karşı hassaslaştırıyor.

ZİNCİRİ KIRMAK

Kerala’nın sol hükümetinin sloganı “Zinciri Kır” idi. Bunun nedeni basit: pandemi, virüs pozitif bireylerin başkalarıyla, onların da daha fazla insanla temasa geçmesiyle ve zamanla virüsün hızla yayılmasıyla yaygınlaşıyor. Virüs taşıyıcıları başkalarıyla temas etmezse yayılım zinciri kırılıyor.

Peki virüslü olup olmadığınızı nasıl anlayacaksınız? Dünya Sağlık Örgütü’ne göre bunun tek yolu nüfusu -kilit semptomları gösteren herkesi- test edip enfekte olanların kendilerini karantinaya aldıklarından emin olmak. Birçok nedenden ötürü, özellikle de halklarından ziyade borsaların durumuyla ilgilenen hükümetlerin yetersizlikleri yüzünden bu testleri bulmak oldukça zor. Hindistan merkezi hükümetinin de sağlık harcamaları konusunda kılını kıpırdatası yok: GSYİH’nin sadece yüzde 1.28’ini sağlığa harcadı. Bunun anlamı 1000 kişiye yalnızca 0.7 hastane yatağı demek. Tüm ülkede sadece 30 bin solunum cihazı, 100 bin kişiye de sadece 20 sağlık çalışanı bulunuyor ki bu DSÖ’nün standardının (22) altında. Küresel bir salgına karşı hazırlıksız.

Komünist ve Sol partilerin oluşturduğu koalisyonla yönetilen Kerala hükümeti ise şimdiye dek Hindistan’da yapılan en yüksek test sayısına sahip. Eyalet hükümeti, “zinciri kırmak” için titiz bir “temas takibi” yapıyor, enfekte olan kişinin kimlerle temas ettiğini, o kişinin de kimlerle temas ettiğini takip ediyor ve böylece enfekte olması muhtemel insanların oluşturduğu tüm zincir bilgilendirilerek tecride alınıyor. Enfekte olanların bulunduğu yerleri gösteren yol haritaları yayınlanıyor; belirtilen zaman aralığında orada bulunan insanların taranıp test edilmek üzere Sağlık Bakanlığı ile iletişime geçmesi isteniyor. Yol haritaları sosyal medya ve hükümetin telefon uygulaması GoK Direct aracılığıyla olabildiğince yaygınlaştırılıyor. Yerel hükümet yetkilileri ve ASHA sağlık çalışanları (yerel sağlık hizmetinin dayanağı olan kadınlar) enfekte olan insanların ve onların temas ettiği kişilerin bulunup tecride alınması için saha çalışması yapıyor.

FİZİKSEL MESAFE, TOPLUMSAL BİRLİK

Virüsün yüzeylerde hayatta kalabildiği ve hava yoluyla taşınabildiği tespit edilir edilmez, eyalet hükümeti kaynaklarını el dezenfektanı ve maske üretimi için seferber etti. Bir kamu iştiraki, el dezenfektanı üretmeye başladı. Gençlik hareketi —Hindistan Demokratik Gençlik Federasyonu— ve diğer örgütler el dezenfektanı, kadın kooperatifleri birlikleri de —Kudumbashree (4.5 milyon üyesi var)— maske üretmeye başladı.

Yerel idareler kendi acil durum komitelerini kurarak kamuya açık alanları temizleyecek gruplar oluşturdular. (Marksist) Hindistan Komünist Partisi’nin ön cephesindekiler otobüsleri sterilize etti, yolcuların ellerini ve yüzlerini yıkamaları için duraklara lavabolar kurdu. Kerala’nın en büyük sendika federasyonu Hindistan Sendikalar Merkezi, işçilerin kamuya açık alanları dezenfekte etmesini ve karantinada stres altındaki iş arkadaşlarına yardımcı olmalarını istedi. Gönüllülerin “zinciri kırmak” gibi toplumsal bir zorunluluk karşısında nüfusa kılavuzluk edebilmesi sayesinde bu kitlesel temizlik kampanyaları toplum üzerinde pedagojik bir etki yarattı.

Dünyanın nüfus yoğunluğu bu denli yüksek bir bölgesinde karantina kolay iş değil. Eyalet hükümeti, boş binalara el koyarak buraları karantinadaki hastalar için koronavirüs bakım merkezlerine dönüştürdü. Evde karantinada olması gereken ama kalabalık hanelerde yaşayan insanların hükümet tarafından kurulan tesislere taşınması için gerekli düzenlemeler yaptı. Karantinadaki ve bu merkezlerdeki herkesin gıda ve tedavi ihtiyaçları yerel idareler tarafından karşılanırken tedavi masraflarını da eyalet ödeyecek.

Fiziksel izolasyonun ve karantinanın en önemli sorunlarından biri stres. Hükümet, 241 danışmanla çağrı merkezleri kurdu. Korku veya kaygı içinde olanlarla yapılan görüşme sayısı bugüne dek 23 bin. Hindistan Komünist Partisi (Marksist) politbüro üyesi olan eyalet başkanı Pinarayi Vijayan baş terapist oldu desek yeridir. Sakin ve sağduyulu basın konferanslarında hükümete ait tesisleri kullanması gereken insanlara nazikçe ve insan onuruna yakışır bir şekilde seslendi. “Fiziksel mesafe, toplumsal birlik —bugünkü sloganımız bu olmalı” dedi.

KURTARMA PAKETİ

Hindistan Başbakanı Narendra Modi ise koronavirüse karşı tuhaf bir tutum takındı. Kısmi sokağa çıkma yasağı çağrısında bulunarak Hindistan halkını alkış tutup tencere tıngırdatmaya teşvik etti. Sanki bu, virüsü korkutup kaçıracakmış gibi! Gerçekten de başbakanın sağcı partisinin taraftarları virüsün gürültüyle öldürülebileceğini iddia eden mesajları dolaşıma soktular. Modi’nin sönük konuşmasıyla aynı gün, Kerala eyalet başkanı 270 milyon dolarlık bir kurtarma paketi ilan etti. Paket, kadın kooperatifi Kudumbashree aracılığıyla ailelere kredi verilmesini, kırsalda istihdam garantisi için ayrılan payın yükseltilmesini, yaşlılara iki aylık emekli ödentisi yapılmasını, ücretsiz tahıl dağıtımını, restoranların gıda temininde sübvanse edilmesini içeriyor. Su ve elektrik faturalarıyla borç faizleri ise askıya alınacak.

Eyaletin görece güçlü olan halk sağlığı sistemini desteklemek üzere hızla para aktarılmış durumda, ki bu, zaten sol hükümetin iktidarda olduğu 2006-2011 yılları arasında —tam da 2008-09 mali krizi sonrası alınan kötü kararların bir sonucu olarak tüm dünyada kamusal sağlık sistemlerinin aşındırıldığı bir zamanda— yapılan bir düzenlemeydi.

TEYAKKUZ

Neoliberalizmin en büyük zaferlerinden biri, tek çıkarı savaş ve para olan zayıf bir devleti ya da hükümeti demokrasi olarak, halkın koşullarını iyileştirme derdinde olan, dirayetli kurumlara sahip bir devletiyse otoriter olarak göstermesi olmuştur. Tam da bu yüzden Hindistan’daki bir eyaletin, Kerala’nın ya da daha büyük ölçekte Çin’in virüs salgınıyla nasıl mücadele edebildiği tahayyül dahi edilemiyor. Hem Çin’de hem de Kerala’da kamu kurumlarına pek de dokunulmamıştır. Ancak bunun da ötesinde, dünyanın sosyalist partilerin aktif olduğu bu bölgelerinde siyaset, parti üyelerine ve kitle örgütlerinin tabanına zaman ve enerjilerini virüsle mücadeleye vakfetmeleri için gönüllü olma çağrısı yapabilmiştir.

Kovid-19’a karşı mücadele bitmiş değil. Teyakkuz bir zorunluluk. Aşılar test edilmeli ve yetkililerce onaylanmalı. Çin’deki Kübalı doktorlar tarafından aktif olarak kullanılanlar da dahil olmak üzere, daha iyi tedaviler üzerine çalışılmalı ve bunlar paylaşılmalı. Ancak teyakkuz halinde bile Kerala gibi yerlerden çıkarılacak dersler benimsenmeli.

Pandemi durumunda, kapitalizmin normlarındansa sosyalizmin normlarıyla yönetilen, korkunun her yere nüfuz ettiği ve insanları yaftalamanın kolektif eylemi zehirlediği bir toplumdansa halkın virüsü yenmek için bir araya geldiği bir toplumda yaşamak daha akılcı olandır.

* Bu yazı Bağımsız Medya Enstitüsü projesi Globetrotter tarafından yayınlanmıştır.

** Vijay Prashad: Hindistanlı tarihçi. Globetrotter yazarı, LeftWord Books genel yayın yönetmeni, Tricontinental Sosyal Araştırmalar Enstitüsü direktörü. Yazdığı 20 kitaptan bazıları: The Darker Nations: A People’s History of the Third World (The New Press, 2007), The Poorer Nations: A Possible History of the Global South (Verso, 2013), The Death of the Nation and the Future of the Arab Revolution (University of California Press, 2016), Red Star Over the Third World (LeftWord, 2017).

Subin Dennis: Ekonomist. Tricontinental Sosyal Araştırmalar Enstitüsü’nde araştırmacı. Hindistan Öğrenci Federasyonu Delhi Eyaleti başkan yardımcısı.

Çeviren: Fulya Alikoç