Ekvador’da koronavirüs: Önce hayat sonra borç
Salgından ölen insanların cenazelerinin sokakta kaldığı Ekvador'da, hükümet ise salgına para harcaması gerekirken dış borçları ödüyor. Gazeteci Ramiro Vinueza, Evrensel için yazdı.
Ekvador
Fotoğraf: AA
Ramiro VINUEZA*
Quito
Çin’de geçen yılın sonunda koronavirüs salgını ilk ortaya çıktığında Amerika’ya ve Ekvador’a ulaşması yaklaşık iki ay sürdü.
Bu güne kadar Amerika’da en çok etkilenen ülke ABD; 20 binden fazla kayıp ve 500 binden fazla hasta ile salgının yeni küresel merkezi oldu. 200 milyondan fazla nüfuslu Brezilya ise 22 binden fazla enfekte ve 1200’den fazla kayıpla Güney Amerika’da başı çekiyor.
Ekvador ise Güney Amerika’da enfekte ve kayıp sayısı en fazla katlanarak artan ülke. Örnek olarak, 2 Nisan’da koronavirüsten dolayı 2 bin 758 enfekte ve 98 kayıp vardı. Şimdi ise (13 Nisan), 7 bin 466 pozitif vaka ve 333 kayıp var. Pozitif vakaların yüzde 67’si Guayas eyaletinde bulunuyor ve burada şimdiden 130 kayıp bulunmakta.
GERÇEK, RESMİ SAYILARDAN FAZLA
Fakat bu sayılar daha yüksek olabilir. Ekvador Devlet Başkanı Lenin Moreno’nun basın konferansında sağladığı bilgiden şüphe edebiliriz çünkü şöyle belirtiyor: “Hem enfektelerin hem de ölümlerin sayısında resmi kayıtların yetersiz kaldığını biliyoruz. Gerçek sayılar her zaman test sayısını ve dikkatin verildiği hızı aşar.”
Diğer bir deyişle, salgını engellemek ve kontrol altına almaktaki başarısızlıklarının yanı sıra gerçek sayıları takipteki yetersizliklerini de kabulleniyorlar. Bunun yanında Moreno başka bir açıklama yapma cesaretinde daha bulundu: “Ölüler için özel bir yer yapıyoruz. Bu aylarda sadece Guayas eyaletinde 2 bin 500 ila 3 bin 500 insanın Kovid-19 salgını nedeniyle hayatını kaybedeceğini düşünüyoruz.” Ayrıca ekledi: “Mümkün olan tüm yöntemleri kullanarak her ne kadar üzücü de olsa tüm bilgilerin şeffaf olmasını sağlayacağım.”
CENAZELER SOKAKLARDA KALDI!
Eğer Ekvador ve özellikle Guayaquil şehri şimdilerde dünyada tanınmaya başladıysa, bu durum cenaze sistemi çöken Guayaquil’in sokaklarında ölen insanların çarpıcı görüntüleri, evlerde günlerce bekleyen cesetler ve yetkililerin koronavirüs ve diğer sebeplerden meydana gelen yüzlerce ölümün yönetiminde alternatif sağlayamadığı için.
Bu hükümet işe yaramaz ve yozlaşmış bir hükümettir. Çünkü tüm bu insanlık dramının ortasında, Çin’den alınacak olan 0.25 dolar maliyetli biyokoruma materyallerine yüzde 400 fazladan vergi ödediğini söyleyerek 12 dolara satın aldığını belirtmiştir. Bu duruma katkısı olan IESS (Instituto Ecuatoriano de Seguridad Social (Ekvador Sosyal Güvenlik Enstitüsü) Yönetim Kurulu Başkanı Paul Granda, Ulusal Meclis tarafından görevden alınmalıdır.
EKVADOR, NEDEN ÇOK ZARAR GÖRDÜ?
Öncelikle, kamu sağlık sistemi; güçlü ulusal ve uluslararası şirketler lehine aşama aşama parça parça edildi. Önceden Rafael Correa, şimdi ise Lenin Moreno GSYİH’nın yüzde 4’ünü tahsis etmelerini gerektiren anayasal zorunluluğu ihlal ederek sağlık bütçesini sürekli olarak azalttı.
Ayrıca, Correa ülkenin kamu hastane birimlerinden çok sayıda tıp uzmanı kovdu.
Öte yandan, koronavirüs tehlikesi çoktan bilindiği halde, hükümet hastanelerin, tıp ve sağlık personelinin hazır olduğunu ve pandemiyle yüzleşmek için yeterli kaynak olduğunu söyleyerek ülkeye yalan söyledi. Fakat bu sonradan hükümetin salgınla yüzleşmek için hiçbir zaman kaynak sağlamadığını söyleyen Eski Sağlık Bakanı Catalina Andramuño tarafından inkar edildi.
Hakikatı söylememek ve önleyici tedbirler almamak suçtur ve demektir ki sadece Guayaquil’de önümüzdeki aylarda enfekte ve ölü sayısının katlanarak 2 bin 500 ila 3 bin 500’e ulaşabilir.
1600 DOKTOR HASTALANDI, 40’I ÖLDÜ
Neredeyse bütün ülkeler salgınla başa çıkabilmek için harcama yapmaya karar vermişken, Ekvador hükümeti doktorlar, temizlik işçileri ve diğer çalışanlar için koruma malzemelerine ihtiyaç duyulduğunu, hastanelerin iyileştirilmesi gerektiğini, enfekte olmuş kişilerin bakımı için daha fazla alana ihtiyaç olduğunu ve daha uzmanlaşmış sağlık personelinin işe alınması gerektiğini bilmesine rağmen, 325 milyon dış borç ödedi.
Bu koşullar altında, bu kaynakların elden çıkarılması, yeterli koruyucu ekipman ve doğrulama için testlerin olmaması, 1600 doktorun virüse yakalanmasına ve bu tarihe kadar bunlardan 40’ının ölmesine neden oldu.
SALGININ SUÇU YOKSUL HALKA ATILDI
EN çok enfeksiyon ve ölüm kaydeden Guayas eyaleti üç milyondan fazla nüfusu ile ülkedeki en kalabalık yer. Guayas ülkenin GSYİH’sinin yaklaşık yüzde 40’ına katkıda bulunur, bununla birlikte, sakinlerinin yüzde 26’sında içme suyuna erişim yoktur, yüzde 53’ünde kanalizasyon yoktur, yüzde 60’ının ise sosyal güvencesi (IESS) bulunmamakta.
Guayas’ın başkenti Guayaquil’in 2 milyon 700 bin nüfusunun yüzde 14’ü yoksul. Gecekondu mahallelerinde, su veya kanalizasyon olmadan kendi kendine inşa edilen evlerde yaşıyor, çoğunluğu son derece fakir olan halk, günde 2 dolar veya daha az bir parayla hayatta kalıyor. Bu halk şimdi virüsü yaymakla suçlanıyor, 30 derece ve daha fazla sıcaklığa katlanmak zorunda kaldıkları güvencesiz evlerinde, susuz ve aç bir şekilde kalmaları için ordu ve polis tarafından şiddete maruz kalıyorlar.
NE YAPMALI?
Ekvador Halk Cephesi, CONAIE (Ekvador Yerli Uluslar Konfederasyonu) gibi halk örgütleri ve solcu parti ve hareketler, “Önce hayat sonra borç” diyerek hükümetin insanların yaşamlarının savunmasına öncelik vermesini talep ediyorlar. Böylelikle kaynaklar dış borçları ödemek yerine öncelikle pandemiyle başa çıkmak için kullanılmalıdır.
İnsanların evde kalması gerekiyorsa öncelikli olarak şunlar yapılmalıdır:
- Halk için gıda ve ilaç: Hükümet, 6 milyon Ekvadorlunun beslenebilmesi için her evin en yoksullarına, yani 1500 hane halkına gıda kitleri teslim etmeli.
- Sağlık alanında, insanlara Kovid-19 bulaşıp bulaşmadığını doğrulamak için testler çoğaltılmalı. Ekvador’da ayda 10 bin test yapılırken, Şili gibi diğer ülkelerde günlük 8 bin test yapılıyor.
- Sağlık merkezleri ve ev ziyaretleri için daha fazla sağlık personeli derhal işe alınmalı. Benzer şekilde doktorlar ve hemşirelerin güvenlik gereksinimleri sağlanmalı.
- Dış borçlar ertelenmeli ve bu kaynaklarla salgınla mücadele edilmeli. (23 Nisan’da hükümet 200 milyon daha fazla ödemeyi planlıyor).
- Çin ve Tayland ile petrol ön satışı durdurulmalı. Kaynaklara sahip olmak ve ülkenin ihtiyaçlarını karşılamak için petrol peşin alışveriş piyasasında satılmalı.
- Ulusal sağlık sisteminin ihtiyaçlarını karşılamak için uluslararası rezervin bir kısmı kullanılmalı.
- Maddi olarak güç sahibi olanların pandemiyle yüzleşmeye katkıda bulunmaları gerektiği anlaşılmalı. Bankacılar ve büyük iş adamları, Correa ve Moreno ile olağanüstü kâr elde etti. Bankalar, Correa hükümeti sırasında 2007-2016 arasında 2 milyon 820 bin dolar kâr elde etti. Başkan Moreno’nun yönetiminde 2017’den 2019’a kadar 1 milyon 565 bin dolar kâr elde ettiler.
- Ülkedeki en büyük 10 şirketin 2019 yılındaki hasılatı 10 milyon 382 bin dolardı. (Supermaxi, Claro, Pronaca, Mi Comisariato, Chevrolet, Dinadec S.A., Difare, Tía, Movistar ve Primax)
- Hükümet, acil durumla başa çıkmak için ana ekonomik gruplara vergi uygulamalıdır.
- Acil durum sone erene kadar 1.5 milyon hane için ikramiyeler 100 dolara çıkarılmalı.
- Temel hizmetler 3 ay boyunca ücretsiz olmalı.
- İşçiler işten çıkarılmamalı, Çalışma Bakanlığı işten çıkarılanlar işine geri dönecek şekilde hareket etmeli.
- Küçük ve orta ölçekli üreticiler için devlet desteği sağlanmalı.
- Ölenler ve aileleri için zamanında ve temkinli bakım sağlanmalı.
- Başka ülkelerde mahsur kalmış Ekvadorlu kardeşlerimizin ülkelerine geri gönderilmeleri garanti altına alınmalı.
BUGÜNDEN MÜCADELEYE...
İşçi sınıfının, sağlık çalışanlarının, içme suyunun, sokak temizliğinin, pazarların, petrolün, elektrik sektörünün, telekomünikasyonun, öğretmenlerin, küçük işletmelerin, şehir nüfusunun yemeğini garanti eden kırsal işçilerin temel rolü ve önemi vurgulanmalı.
Destek ve sosyal dayanışma ağları geliştirilirken, aynı zamanda bu krizin ortasında kâr elde etmek için sinsi kapitalistlerin insanlık dışı ve vahşi rolü de ortadan kaldırılmalıdır. Bu krizden sonra hiçbir şeyin aynı olmayacağı söyleniyor ve öyle de. Bu yüzden bugün cephe hattında çalışan işçileri temsil eden, hayatı savunan sol örgütler, hükümete karşı mücadele etme ihtiyacına işaret etmekte.
* Ekvador’da yayımlanan Opcion Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni
Çeviren: Gizem Kılıçarslan
