Maskelere dair sorular ve cevaplar
Mevcut kanıtlara dayanarak, yüz maskelerinin halk tarafından daha yaygın olarak kullanılması mantıklı. Halka açık alanlarda maske takmak, mesafenizi koruyamadığınız durumlarda en faydalı seçenek.
Fotoğraf: rawpixel(CC0)
Birçok sağlık yetkilisi, daha önce Kovid-19’u önlemek için halkı maske takmama yönünde cesaretlendirdi. Fakat, ortaya çıkan kanıtlar Dünya Sağlık Örgütü, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) ve İngiltere hükümetinin halkın maske takması gerekip gerekmediğini yeniden düşünmesine neden oldu. Elbette farklı tipte yüz maskeleri var ve esas olanın tek kullanımlık cerrahi maskeler olduğunu düşünüyoruz.
YÜZ MASKELERİ İŞE YARIYOR MU?
Sahte virüsler ve laboratuvarlardaki hastalar ile yapılan deneyler, cerrahi maskelerin “Doğru kullanılırsa” salgın hastalıkların önlenmesine yardımcı olduklarını düşündürüyor. Yine de, insanların evlerinde veya bulundukları topluluklarda deneyimledikleri, genellikle faydasının varsa bile az olduğunu gösteriyor.
Sorun, bu çalışmaların çoğunun koruyucu maskelerin nasıl olduğunu doğru bir şekilde test etmemesidir. Çoğu denemede, maskeleri takması gereken birçok kişi maskeleri talimatlara uygun olarak takmadı ve maske takması gerekmeyen bazı insanlar ise maske taktılar. Bu, kanıtların dağınık olduğu anlamına gelir. Bu çalışmaların asıl gösterdiği şey, insanların klinik bir araştırmaya katılırken bile maskeleri talimat verildiği gibi kullanmasının zor olduğudur.
Topluluk ortamlarındaki çalışmalardan elde edilen diğer kanıtlar maske takanların maske takmayanlara göre biraz daha az solunum yolu enfeksiyonu geçirdiğini göstermektedir. Ancak birçok farklı değişkeni göz önünde bulundursak bile, incelememiz, maskelerin kısa zamanlı kullanımda yüksek enfeksiyon riski taşıyan bireylerde daha etkili olduğunu ortaya koydu.
HERKES MASKE TAKMALI MI?
Şimdiye kadar, Birleşik Krallık’ın bu soruya resmi cevabı hayırdı. Toplumda maske kullanımının etkinliği ne olursa olsun, halk tarafından toplu olarak satın alınması sağlık çalışanları için sıkıntı yaratır. Bu da sağlık çalışanlarını Kovid-19’a yakalanma riskine sokar.
Ancak ortaya çıkan kanıtlar, potansiyel zararların ve faydaların arasındaki dengeyi değiştiriyor. İnsanların kendilerini rahatsız hissettikten hemen sonra bulaşıcı konumunda olduklarını biliyoruz. Diğer kanıtlar ise, maske takmanın enfekte kişilerin enfeksiyonu başkalarına yayma riskini azalttığını göstermektedir.
Bu kanıtla, halk arasında maske takan insanlara karşı yapılan iddialar daha az kesin görünüyor. Daha önce halkın yüz maskelerini takmasına karşı olan ülkeler (ABD dahil) fikrini değiştiriyor.
Ancak şu anki maske sıkıntısı ile, onları takmaktan en çok kimin faydalanacağını iyi düşünmeliyiz. Son zamanlardaki doktor ve hemşire ölümleri, bize onlara öncelik verme ihtiyacını hatırlatıyor.
Mevcut kanıtlara dayanarak, yüz maskelerinin halk tarafından daha yaygın olarak kullanılması mantıklı. Halka açık alanlarda maske takmak, diğer insanlarla mesafenizi koruyamadığınız durumlarda en faydalı seçenek. Kalabalık toplu taşıma araçlarında maske takmanın faydalı olması muhtemel ancak ıssız sokaklarda veya kırsal alanda yürürken herhangi bir koruyucu etkisi olmayacaktır.
MASKE TAKMADA BAŞKA SORUNLAR VAR MI?
Maske takmanın kendi sorunları da olabilir. Cerrahi maskeler rahatsızlık vericidir, uzun süre giyilmesi zor olabilir, maliyetli olabilir ve düzenli depolama atıklarının büyümesine sebep olabilir.
BEZ MASKELER İŞE YARIYOR MU?
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, bez maskelerin takılmasını öneriyor olsa bile, bez maskelerin insanları solunum yolu hastalıklarından koruduğunu gösteren çok az bilimsel kanıt var. Bez maskelerin gözenekleri büyük ve bu gözenekler nemli hava sirkülasyonuna izin verir. Bu da, bez maskelerin virüs bulaşmış damlacıkların geçmesini durdurma olasılığının düşük olduğu anlamına gelir.
NE YAPMAM GEREK?
Sosyal mesafemizi korumak ve sık sık el yıkamak, virüslerin bireyler arasında yayılmasını önlemenin en iyi yoludur.
Eğer maske takmayı tercih ederseniz, uzun süre takmayın. Her gün en fazla dört veya beş saat kadar kullanın. Sadece diğer insanlarla temas halindeyken takın ve hasar gördüğünde veya kirlendiğinde değiştirin.
Kullanılmış maskeler sadece koronavirüs değil, diğer bakteri ve virüslerin neden olduğu hastalıkları da taşıyabilir, bu nedenle maskeler dikkatli bir şekilde çöpe atılmalı ve atan kişi ellerini yıkamalıdır. Bu nedenle maskenizi asla başkasıyla paylaşmamak da önemlidir.
theconversation.com'dan Çeviren: Hasancan Aktepe
