DİH'ten ekonomi paketi açıklaması: İşçi hakları yok sayılıyor fon patronlara açılıyor
Demokrasi İçin Hukukçular, AKP'nin yeni ekonomi paketinin ücretsiz iznin yanı sıra sendikal hakları tamamen askıya alacağına ve işçi haklarına saldırılar içerdiğini belirtti.
Fotoğraf: DHA
Hükümet, geçen hafta “işten atmaya yasak” iddiasıyla paylaştığı patrona tek taraflı ücretsiz izin hakkı tanıyan, işçinin ise ücretsiz izni kabul etmeme hakkını elinden alan taslağı, yasa tasarısı haline geldi. Demokrasi İçin Hukukçular yasa tasarısının ücretsiz iznin yanı sıra sendikal hakları tamamen askıya alınmasına neden olacak tasarının işçi haklarına ek saldırılar içerdiğini bildirdi.
Demokrasi İçin Hukukçular’ın açıklaması şöyle;
“Yeni koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerini Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”, taslak metinde yer alanlardan daha kötü düzenlemelerle TBMM’ye sunuldu. Bireysel ve toplu iş hukukuna dair düzenlemelerin de yer aldığı yasa taslağı, işçilerin haklarını daha da sınırlarken, işsizlik sigortası kaynaklarının yağmalanmasına devam edilmesini yasalaştırarak; salgın nedeniyle yaşadığımız krizin tüm faturasını işçilere ve işçilerin birikimlerine kesmeyi hedefliyor.
1- TOPLU SÖZLEŞME VE GREV HAKKI 3 AY SÜREYLE KALDIRILIYOR
Kanun teklifinde, taslakta bulunmayan bir hüküm eklenerek teklifin 2. Maddesinin (ı) bendi ile, “6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında toplu iş sözleşmesi yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreçler 3 ay süreyle durdurulmaktadır. Cumhurbaşkanı bu süreyi 3 ay uzatmaya yetkili olacak ve durdurma süresinin sonunda kalan süreler işlemeye devam edecektir.” Bunun anlamı, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en az 3 ay süreyle yeni toplu iş sözleşmelerinin imzalanamaması ve grev kararının alınmasının ve greve çıkılmasının engellenmesidir. Düzenleme bu haliyle yasalaşırsa, başta KHK ile kadroya geçen işçiler olmak üzere, yüzbinlerce işçi, mevcut ücretleriyle aylarca çalışmaya devam etmek zorunda kalacaktır. Bu düzenleme, sendikal faaliyetlerin yasaklanması anlamına gelmektedir ve kabul edilmesi mümkün değildir.
2. İŞVERENE TEK YANLI ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARMA HAKKI VERİLİYOR, İŞÇİNİN HAKLI FESİH HAKKI ELİNDEN ALINIYOR, İŞÇİ ÇIKARMA SADECE ERTELENİYOR
Yasa teklifinin 8. Maddesi ile, İş Kanunu’na geçici 10. Madde eklenmektedir. Geçici madde ile üç ay süre için İş Kanunu’nun 25/II maddesinde yer alan “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” dışında işten çıkarma ertelenmektedir. Teklifte belirtilen “ücretsiz izin süresi” tamamlandıktan sonra ise işçi çıkarmayı yasaklayan hiç bir düzenleme yer almamaktadır. Bu nedenle işverenlerin, 3 aylık süre biter bitmez, hemen ertesi gün diledikleri kadar işçi çıkartmalarına olanak tanınmaktadır. Ayrıca işverenlerin 25/II’ye girmeyen durumlarda dahi, tek yanlı olarak düzenledikleri işten ayrılış bildirgelerinde 29 nolu kodu seçmelerinin ve işçi çıkarmalarının önünde bir engel bulunmamaktadır. Bu nedenlerle, işçi çıkarmanın yasaklanması söz konusu değildir.
Madde metninde, “3 aylık süre içerisinde işçinin tamamen veya kısmen ücretsiz izne çıkartılabileceği” düzenlemesine yer verilerek; İş hukukunda, işçi tarafından kabul veya talep edilmeyen ücretsiz iznin uygulanamayacağına dair ilke yok sayılmaktadır. Bugüne kadarki iş hukuku bilimsel görüşleri, yasa ve yargı uygulamaları ile kabul edildiği üzere, işçiyi ücretsiz izne çıkarmak, fiilen işten çıkarmak anlamına gelmektedir.
Teklife, taslakta yer almayan “Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye geçerli sebeple işten ayrılma hakkı vermez” şeklinde bir cümle eklenmiştir. İş hukukunda işçinin geçerli nedenle fesih hakkı diye bir kavram olmaması bir yana bu düzenlemeyi yasalaştırmak isteyen iktidarın amacı işçinin kıdem tazminatı alacak şekilde iş akdini feshetmesini engellemektir.
3. ÜCRETSİZ İZİN KARŞILIĞI YAPILACAK ÖDEMENİN KAYNAĞI İŞSİZLİK SİGORTASI FONUDUR
Yasa teklifinde, fesih yasağı kapsamında ücretsiz izine çıkarılan işçilere, işsizlik ödeneğinden yararlanamayanlara ve kısa çalışma ödeneği alamayanlara işsizlik sigortası fonundan; günde 39.24 TL ödenmesi öngörülmektedir. Bu miktar damga vergisi kesintisi ile ayda 1.168,27 TL.'dir.
Yasa teklifine yapılan ekleme ile “ücretsiz izin nedeni ile ödeme alan işçilere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Kanunu uyarınca sağlık yardımından yararlanma olanağı getirilmiştir.
Ancak, ücretsiz izin nedeni ile yapılan ödeme son derece yetersizdir. İşçiler günlük 39 TL ile açlığa ve sefalete mahkum edilmektedir. Bunun yanında işçilerin birikimleri ile oluşan İşsizlik Sigortası Fonu kaynaklarının, dolaylı olarak işverenler için kullanılması ve fonun daha fazla yağmalanmasının önü açılmaktadır.”
