Yeni ekonomi paketi TBMM'de kabul edildi, işçiye sefalet ücreti verilmesi yasalaştı
Patronlara kıyak yapan ve ücretsiz izne çıkarılan işçilere fondan ayda sadece 1.177 TL verilmesine dair düzenlemenin de yer aldığı ekonomik paket Meclisteki görüşmeler sonunda kabul edildi.
Fotoğraf: Doğukan Keskinkılıç/AA
Koronavirüs salgınına ilişkin ekonomik önlem paketi TBMM Genel Kurulundaki görüşmeler sonunda kabul edildi. Patronlara kıyak geçen, işçileri sözde ücretli izne çıkararak bu süreçte işsizlik fonundan aylık sadece 1.177 TL verilmesine ilişkin düzenlemenin de yer aldığı yeni ekonomik tedbir paketi, TBMM Genel Kurulundaki görüşmeler sonunda kabul edildi ve yasalaştı.
Yeni yasaya göre ücretsiz izne ayrılan, kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan veya işten çıkarıldığında işsizlik ödeneğine hak kazanamayan işçilere günlük 39,24 lira sefalet ücreti verilecek. AKP'li vekillerin teklifine göre, ücretsiz izne çıkarılan ya da işsiz kalan işçilere aylık en fazla 1.177 TL ödenecek. Komisyonda buna tepki gösteren HDP ve CHP milletvekilleri bu ücretin en az açlık sınırının üzerine çıkarılmasını istedi, ancak bu teklif kabul edilmedi.
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay süreyle uzatılacak.
TBMM'de kabul edilen ve yasalaşan teklife göre:
- Ücretsiz izne ayrılan, kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan veya işten çıkarıldığında işsizlik ödeneğine hak kazanamayan işçilere, "destek" adı altında günlük 39,24 lira sefalet ücreti verilecek.
- Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay süreyle uzatılacak.
- İşveren, her türlü iş veya hizmet sözleşmesini, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller dışında 3 ay süreyle feshedemeyecek ancak "ahlak ve iyi niyet kurallarına uymamak" yorumu patrona bırakıldığı için daha önce fabrikalarda örneği çokça görüldüğü üzere emekçinin kaderi patronun keyfine terk bırakılacak.
- Kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde yapılan başvurular, uygunluk tespitleri hariç, başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılacak.
- Hazine ve belediye taşınmazları ile Milli Parklar ve Orman Genel Müdürlüğü taşınmazlarına ve izinlerine ait borçlar, KYK kredi borçları, belediyelerin gelir vergisi tevkifatı ödemeleri, sosyal sigorta prim ödemeleri 3 ay süreyle ertelenecek.
- Konutlara ve faaliyetleri durdurulan iş yerlerine ilişkin su faturası borçları belediyelerce 3 ay süreyle ertelenebilecek.
- Devlete ait üniversitelerin tıp fakülteleri ve diş hekimliği fakültelerinin döner sermaye işletmesi birimlerine Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinden kaynak aktarılabilecek.
- Sermaye şirketleri, 30 Eylül 2020'ye kadar 2019 yılı net dönem karlarının yalnızca yüzde 25'ine kadarını dağıtabilecek.
- 30 Eylül 2020'ye kadar el konulan ancak henüz tasfiyelik hale gelmemiş tıbbi malzemeler, kurumlara tahsis edilebilecek.
- Üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerden, bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapanlara 10 bin liradan 100 bin liraya kadar; piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetlerde bulunanlara ise 50 bin liradan 500 bin liraya kadar idari para cezası verilecek.
- Üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik her türlü tedbiri almak amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulacak.
- Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ veya kuracağı diğer şirketlerle alt fonların denetim raporlarının Cumhurbaşkanına sunum tarihi, hazirandan ağustosa çekilecek
PATRONA ÜCRETSİZ İZİN KIYAĞI, İŞÇİYE GÜNLÜK 39,24 LİRALIK SEFALET ÜCRETİ
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15 Mart 2020'den sonra iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği verilecek. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamayacak.
Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince, idari para cezası uygulanacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.
Nakdi ücret desteğinden yararlananlardan genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılacak ve genel sağlık sigortasına ilişkin primler İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ
Kısa çalışma ödemelerine ilişkin başvurular hızlı şekilde sonuçlandırılacak. Kovid-19 nedeniyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecek. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.
GREV VE TOPLU SÖZLEŞME SÜRELERİNDE ERTELEME
Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nda yer alan üye sayılarının tespiti, 2020 yılı için 15 Temmuz 2020 tarihi esas alınarak gerçekleştirilecek ve en geç 31 Temmuz 2020'e kadar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına gönderilecek.
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 ay süreyle uzatılacak. Cumhurbaşkanı, 3 aylık süreyi bitiminden itibaren 3 aya kadar uzatmaya yetkili olacak.
İŞÇİLERİN ÖRGÜTLENME HAKKI EN AZ 3 AY DURDURULDU
Avukat Ahmet Ergin'in Evrensel'e yaptığı değerlendirmede de belirttiği gibi, bu yasayla beraber işçilerin örgütlenme hakkı en az 3 ay süreyle durdurulmuş oldu.
Ergin, yasadaki 3 ay erteleme maddesinin, emekçilerin haklarının budanması anlamına geldiğini belirtti.
BELEDİYELERE SU FATURALARINI 3 AY ERTELEME YETKİSİ
Konutlara ve faaliyetleri durdurulan iş yerlerine ilişkin su faturası borçları belediyelerce 3 ay süreyle ertelenebilecek. Bu süreler, bitiminden itibaren 3 aya kadar belediye meclisince uzatılabilecek. Bu alacaklar ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık eşit taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı ve faiz uygulanmadan tahsil edilecek.
ÇEŞİTLİ VERGİLER
Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısmı alınmayacak.
KYK BORÇLARINA ERTELEME
Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu'nun kapsamındaki kredi borçları, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gerekenlerle sınırlı olmak üzere, başvuru şartı aranmaksızın 3 ay süreyle ertelenecek. Bu süreler, bitiminden itibaren Gençlik ve Spor Bakanı tarafından 3 aya kadar uzatılabilecek. Söz konusu borçlar, ertelenen süre sonunda, ertelenen süre kadar aylık taksitler halinde, herhangi bir gecikme zammı, faiz veya Yİ-ÜFE uygulanmadan tahsil edilecek.
DERNEKLER, KOOPERATİFLER, MUHTARLIKLAR...
Dernekler Kanunu ve Türk Medeni Kanunu'na göre dernekler tarafından verilecek bildirim ve beyannameler ile dernek genel kurul toplantıları 31 Temmuz 2020 tarihine kadar ertelenecek. Bu süre, 3 aya kadar İçişleri Bakanınca uzatılabilecek. Ertelenen genel kurul toplantıları, ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacak. Mevcut organların görev, yetki ve sorumlulukları erteleme süresi sonrasında yapılacak ilk genel kurula kadar devam edecek. Kooperatifler Kanunu kapsamındaki genel kurul toplantıları da 31 Temmuz 2020'ye kadar ertelenecek.
Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun'a göre yapılması gereken seçimler 2020'de yapılmayacak.
YAŞLI VE ENGELLİLERE HİZMETTE DÜZENLEME
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesindeki engelli bakım merkezlerinde ve huzurevlerinde, Sosyal Hizmetler Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca aranan gelir ölçütleri ile ağır engellilik şartının üç ay süreyle dikkate alınmaksızın yaşlılara ve engellilere hizmet verilecek.
