Kovid-19 pandemisi zamanlarında kayıpla nasıl baş edilir?
Korona günlerinde herkes zor ve stresli günler yaşıyor. Hele bugünlerde kayıp veren kişiler... Normal zamanlarda dahi zor bir süreç olan yasla, pandemi zamanında baş etmek daha zor.
Fotoğraf: Tayfun Coşkun/AA
Jason SPENDELOW
Virüs nedeniyle ya da başka nedenlerle kaybedilen bir yakının yasını tutmak özellikle korona günlerinde daha da zor. Sevilen birinin kaybı, en iyi zamanlarda dahi acı veren ve zor bir yolculuk olmuştur. Korona günlerinde ise ayrı bir zorluğu var.
PANDEMİ, KAYIP YAŞAYAN İÇİN NEDEN AYRI BİR ZORLUK TEŞKİL EDER?
Belirsizliğin yüksek olduğu zamanlardan geçiyoruz. Dört bir yanımız korku, kaygı ve endişeyle sarılmış durumda. Bir de sevilen birinin kaybı bu dönemde denk geldiyse, acının üstesinden gelmek daha da zor oluyor. Bunun bazı nedenleri şunlar:
- Arkadaşlardan ve aileden destek alma imkanının az olması, potansiyel olarak izole olma ve yalnızlık hissinin artmasına neden olur.
- “Düşünmeye” ayrılan vaktin artmasına neden olabilecek aktivite seviyesi düşer. Dikkatimizi dağıtmamıza olanak sağlayan hobi ve ilgilerimizi yapma imkanları azalır.
- Sosyal alana, sağlık ve iş alanlarına dair belirsizlikler geleceğe dair plan yapmayı zorlaştırır.
- Ölüm ve hastalığı hatırlatan şeylerin sıklaşması başka kayıplar yaşama korkusunu derinleştirir.
Stres yaratan başka etkenler de var ancak görebildiğimiz kadarıyla kayıp yaşayan kişinin baş etme kaynakları pandeminin yoğun gerilimi altında. Kovid-19 kaynaklı ek zorlukları yönetmeye yardım etmesi amacıyla net bir plan yapmak zorundayız.
BAŞ ETME YÖNTEMLERİ
Korona günlerinde yas sürecinde, iyi hissetmenize yardımcı olacak birkaç öneri:
- Pandeminin ek olarak stres yarattığını kabul etmemek, kendi kontrolünüz dışında kalan şeyler için kendinizi suçlamanıza neden olabilir. Bu dönemde yas tutmanın, bir salgın olmadığı zamanlardakine göre daha zorlu olduğunu kabul edin. Uğraşmak durumunda kaldığınız başka stres kaynakları olduğu için öz şefkat (kendine şefkat) pratikleri yapın.
- Hem yas tutuyor hem de izolasyondaysanız başkalarıyla irtibat halinde kalmak çok önemli. Birini kaybettikten sonra genellikle birileriyle konuşmayı istemeyiz. Eğer motivasyonunuz düşükse telefon konuşmaları veya video görüşmeleri için kendinize zaman belirleyin. Bunları, gitmek zorunda olduğunuz buluşmalar olarak ayarlayın. İnsanlarla vakit konusunda anlaşın. Böylece programı takip etmeniz kolaylaşacaktır.
- Bu süreçte, hem kaybettiğiniz kişi ile ilgili aktiviteleri (yaşamını yitiren kişinin fotoğraflarına bakma, ağlama, onun hakkında konuşma) ve yapıcı aktiviteleri (gelecek planları yapma, hobilere devam etme) birlikte gerçekleştirin.
- Haberlere ayırdığınız zamanı azaltmanın yollarını düşünün. Hatta stres seviyeniz artıyorsa, haberleri izlemeyin.
- Kaybettiğiniz kişinin bu koşullarda sizin nasıl tepki vermenizi isteyebileceğini düşünmek yararlı olabilir. Bu egzersiz, baş etme yöntemleri geliştirmenize yardım edebilir.
Herkes zor ve stresli günler yaşıyor. Pandemi, kayıp yaşayan kişi için özellikle zorlu olabilir. Net bir baş etme planı çizmek önemli. Yukarıdaki öneriler de bu planın bir parçası olabilir.
(Psychology Today’den çeviren İsmail İnan)
Evrensel'i Takip Et