Türkiye’de radyo yayıncılığı 93 yaşında

İskender ÖZSOY

Bugünlerden 93 yıl önce, 6 Mayıs 1927.

İstanbul’da,  çok az sayıdaki radyo alıcısından Sadullah Gazi Evranoz’un şu anonsu duyulmaktadır:

"Allo... Allo... Muhterem samiîn.(*) Burası İstanbul Telsiz Telefonu. 1200 metre tûl-u mevç, 250 kilosaykıl. Bugünkü tecrübe neşriyatımıza başlıyoruz."

İstanbul Radyosu 93 yıl önce yayınına işte bu tarihi anonsla başlamıştı.

Türkiye, İleri gazetesinin sahibi Sedat Nuri Bey’le emekli muhabere yüzbaşı telsiz meraklısı Hayrettin Hayreden’in öncülüğünde ilk düzenli radyo yayınlarını başlatarak bu konuda dünyanın pek çok ülkesinden önce davrandı.

Oysa dünyada ticari radyo yayınları başlayalı henüz yedi yıl olmuştu.

Aynı yılın kasım ayında 1554 metreden Ankara Radyosu yayına başladı.

1927 yılında dünyada 123, Türkiye’de iki radyo istasyonu vardı.

DÜNYAYA AÇILAN PENCERE

Bir zamanlar ülkemizin dünyaya açılan tek penceresi olan İstanbul Radyosunun ilk stüdyosu Sirkeci’deki Büyük Postane’nin üstünde, beş kilowatlık vericisi de Eyüp’ün Osmaniye (Hasdal) köyündeydi. İstanbul Radyosu’nun ilk dönem programları önceleri haftada üç gündü ve akşamları yapılıyordu. Radyonun sanatçı kadrosu da keman, klarnet, kanun, ut ve iki okuyucudan oluşuyordu.

İstanbul Radyosunun birinci dönem yayınları 1936 yılında sona erdi.

Ancak Atatürk’ün 1936 yılında meclisi açış nutkunda radyo yayınları konusuna değinmesi ve radyoculuğun devlet eliyle yürütülmesini dilemesi hükümeti harekete geçirdi. Ve aynı yıl bugünkü Ankara Radyosu binasının temeli atıldı. Ankara Radyosu Cumhuriyet’in 15. yıl dönümünde, 28 Ekim 1938 tarihinde dönemin Nafia Bakanı Ali Çetinkaya’nın konuşmasıyla yayına başladı.

İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ DÖNEM

Fakat İstanbul, radyo yayınları için büyük önem taşıyordu. Halk da radyo yayınlarının yeniden başlaması yolunda hükümete baskı yapıyordu.

Baskıların artması üzerine PTT, eldeki teçhizatla Beyoğlu Parmakkapı Sokağı’ndaki Ambassador Oteli’nin iki katını kiraladı ve 1936’da İstanbul Radyosu yeniden yayına geçti. Buradaki yayın 1938 yılına kadar sürdü.

Ülke İkinci Dünya Savaşı’nın olumsuzluklarını yaşamaktadır ve olup bitenden haberdar olmak istemektedir. Bu konudaki tek kaynak Ankara Radyosudur.

Yurdun büyük bir bölümü Ankara Radyosunu dinlemektedir.

Ama bu yayınlar İstanbul’a net ulaşamaz. Bunun üzerine İstanbul Radyosu üçüncü yayın dönemine başlar.

Yer bu kez Galatasaray Postanesinin ikinci katıdır.

Radyo 1 Haziran 1943’te deneme yayınlarına başlar. Radyonun spikeri, on yaşındayken ilk İstanbul Radyosunu “galenli” radyolardan kulaklıkla dinleyen Selahattin Küçük’tür.

İstanbul Radyosu’nun üçüncü yayın dönemi, 31 Mart 1944 akşamı sona erer.

1945 yılına gelindiğinde bugünkü İstanbul Radyosunun temeli atılır.

İstanbul Radyosu ilk deneme yayınlarının 4-6 Haziran tarihleri arasında Avrupa Güreş Şampiyonasında yapar. İlk naklen güreş yayınını Eşref Şefik anlatır.

Üç günlük deneme yayını başarılı geçince Basın Yayın Genel Müdürlüğü hazırlıklarını hızlandırır ve kadrolaşma aşamasına geçilir. Radyoya müdür olarak Hasan Refik Ertuğ atanır. 1 Eylül 1949’da resmen deneme yayınlarına başlanır ve nihayet 19 Kasım 1949’da düzenli yayınlara geçilir.

O gün saat 19.00’da yayın İstiklal Marşı’yla açılır. Spiker yine Selâhattin Küçük’tür. Küçük açılışı “Burası İstanbul Radyosu. 428 metre,701 kilosikl.TAW. Muhterem dinleyiciler bu akşamki yayınımıza başlıyoruz.” anonsuyla yapar ve sonra dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün plağa kaydedilmiş konuşması yayımlanır.

(*) Samiîn: Dinleyeciler.