Karantinada sendikacılık: Vuhan örneği
Çin Emek Bülteni, koronavirüs salgınının ilk ortaya çıktığı yer olduğu sanılan Çin'in Vuhan kentindeki işçilerin bu süreçteki koşullarına ve sendikaların tutumuna dikkat çekiyor.
Fotoğraf: Unsplash
Çin Emek Bülteni*
Vuhan’ın merkezinde hayat aşamalı olarak normale dönerken, Çin Emek Bülteni (CLB) kentin 76 günlük karantinasında işçi sendikalarının rolünü ve temel işçilerin** çıkarlarını ne ölçüde temsil edilebileceğini araştırıyor.
Vuhan’ın ön cephedeki sağlık personeli, inşaat işçileri, temizlik çalışanları, güvenlik görevlileri, teslimat yapan şoförler ve topluluk çalışanları, koronavirüsün yayılmasıyla mücadelede ve karantina sırasında şehrin temel hizmetlerinin sürdürülmesinde hayati bir rol oynadılar.
Bu işçiler çabalarından ötürü haklı olarak övgü aldılar, ancak aynı zamanda temel hakları sıklıkla ihlal edildi ve tazminat arama girişimleri kayıtsızlıkla karşılandı.
Örneğin, sadece on günde Huoshenshan ve Leishenshan Hastanelerini inşa etmek için 7/24 çalışan inşaat işçileri, uygun iş sözleşmeleri olmadan istihdam edildiler, koruyucu ekipmanları yetersizdi ve sık sık ücret kesintilerine maruz kaldılar. Dahası 14 günlük karantinaları tamamlandıktan sonra bile yüzlerce işçinin Vuhan’dan ayrılmasına izin verilmedi. Ödeme yapılmadan ve başka yerde çalışma imkanları olmaksızın yurtlara kapatıldıklarını söylüyorlar. Başka bir olayda, Hubei Üniversitesindeki bir karantina alanında görevlerindirilen güvenlik personeline günde 1000 yuan ödenmesi gerekiyordu, ancak sadece 250 yuan ödendi, çünkü yerel hükümet, sözleşmeyi, ödemenin çoğunu kendisi için ayıran bir iş bulma ajansıyla yapmıştı.
Yerel sendika yetkililerinin bu açık işçi hakkı ihlallerine nasıl tepki verdiğini anlamak için CLB personeli, Vuhan Sendikalar Federasyonu ve Huoshenshan Hastanesinin bulunduğu Jiangxia’daki Bölge Sendikalar Federasyonunun yetkilileriyle telefonda görüştü. Tüm görüşmeler 27 Mart 2020’de gerçekleşti.
Konuştuğumuz yetkililer bu olaylardan bihaberdiler (Ki hepsi sosyal medyada yayımlanmış ve duyulmuştu) bazıları da, hastane inşaatı işinin belediye yetkililerine hesap vermeyen bölgesel ölçekte bir şirket olan Çin İnşaat Üçüncü Mühendislik Bürosu Co. Ltd’nin işi olması nedeniyle hiçbir sorumlulukları olmadığını ileri sürdü.
Sendika yetkililerinin çoğu işçilerin çıkarlarını korumak yerine yerel yerleşim bölgelerindeki salgın kontrol çalışmalarına yardımcı olmak, bölge sakinlerinin kağıtlarını incelemek ve vücut ısısı kontrolleri yapmak vb. işler için görevlendirildi.
Yerel sendika federasyonunun propaganda departmanındaki bir yetkili şöyle dedi: “Yüzde 80’imizden fazlası toplum hizmetleri için çalışıyor. Şahsen, Vuhan’a yardım etmek için gelen diğer illerden sağlık ekiplerine yardım etmekle meşgulüm, bu yüzden sorularınızı cevaplamak için zamanım yok… Lütfen görev ofisimizi arayın; tüm soruların bir listesini yapar ve daha üst bir mevkiye rapor ederler.”
Bununla birlikte, federasyon yetkilisi önce hastane inşaatı sırasında herhangi bir iş hakkı ihlali olduğunu reddetti ve ardından işverenlerin karşılaştıkları olağanüstü koşullar altında uygun iş sözleşmeleri imzalamalarının gerçekçi olmadığını iddia etti: “Düşün! Yeni yıldayız, herkes sadece yedi gün içinde bir hastane inşa etmeye odaklandı ve işçilerin önce oturup iş sözleşmeleri imzalamasını mı istiyorsunuz? Böyle bir fikri önermeye nasıl cüret edersin?”
Güvenlik görevlileri konusundan da aynı şekilde kaçındı ve belediye sendikasının, bazı işçi gruplarının bir sendikaya gerçekten katılıp katılmadığı gibi küçük detaylarla rahatsız edilemeyeceğini söyledi: Sendikamız idari bölgeler temelinde yönetiliyor. Bazı işçilerin bir sendikaya katılıp katılmadığını bilmek istiyorsanız doğrudan sorumlu olan yerel sendikaya sormalısınız. Belediye Federasyonu bunu nasıl bilebilirdi? Bu detaylardan biz sorumlu değiliz.”
Jiangxia Bölge ofisinde görevli bir yetkili, sorularımıza karşı daha sempatikti, ancak aynı şekilde sendikanın katı yapısı tarafından kısıtlanmıştı. Bölge Federasyonunun 30 personeli olduğunu, ancak bunların 29’unun çeşitli yerleşim bölgelerine gönderildiğini açıkladı. Görevdeki tek yetkili olarak, telefonla sorulara cevap vermenin yanı sıra kapıyı kontrol etmek ve binaya giren tüm araçları ve kişileri kaydetmek zorunda kalmıştı.
Sendikanın insan kaynaklarını daha iyi kullanmasının yolu olarak, yetkililerini, üretime devam eden işletmelere göndermesini ve o şirketteki sendikacılarla işçilere, iş sağlığı ve güvenliğinin sürdürülmesi ve temel çalışma haklarının korunması için yardımcı olmalarını önerdik. Bu öneriyi üst düzey liderlere bildireceğini söyledi, ancak “Sendika önce hükümetin emirlerini ve düzenlemelerini dinlemek zorunda” dedi.
Sendika yetkilileri, Vuhan’daki herkes gibi son birkaç aydır muazzam bir baskı altındalar. Bununla birlikte, şehirde ön cephede çalışan işçilerin büyük çoğunluğu işlerini yine de yaptılar.
Röportajlarımızdan açıkça görülüyor ki Vuhan’daki sendikalar hem zihinsel hem de fiziksel bir karantina durumunda. Tüm Çin Sendikalar Federasyonunun hiyerarşik yapısı ve bürokratik düşüncesinin dar sınırlarından kaçamadılar ve sadece yerel hükümetten gelen emirleri takip ettiler. Genellikle işçilerin kapısındaki gerçek mücadelelere karşı kör ve kayıtsızdılar; partiye ve hükümete hizmet etmeyi, üyelerinin çıkarlarının üstünde gördüler.
Vuhan’da, şimdi artık normal ekonomik faaliyet de devam ederken, bu tavrın değişmesi pek mümkün değil. Yine de şehirdeki işçiler hâlâ işten çıkarmalar, ücret kesintileri ve diğer işçi hakları ihlalleriyle mücadele ediyor. Ve sendika bir noktada (onları) dinlemek zorunda kalacak.
*Bu yazı, Çin Emek Bülteni’ne (China Labour Bulletin) ait clb.org.hk sitesinde 4 Mayıs’ta “Karantinada bir sendika” başlığıyla yayımlanan İngilizce yazının çevirisidir. Çince orjinali 15 Nisan’da yayımlanmıştır.
**Temel ya da ‘vazgeçilmez’ işçiler: Salgın döneminde halkın ihtiyaçları açısından öne çıkan ve temel olan sağlık, marketler, fırınlar, kargo şirketleri vb. alanlarda çalışan işçi ve emekçiler için kullanılmaya başlanan kavram.
(Çeviri: Evrensel Dış Haberler)
