34 milyon nüfus, sadece 560 vaka: Kerala nasıl başardı?

İlaç şirketlerinin günaşırı haber ajanslarına düşen duyurularına rağmen dünya yeni tip koronavirüs salgınını sona erdirmenin yollarını henüz bulamadı. Salgını baştan önlemenin; yani güçlü kamu sağlık sistemleri ile eşit ve adil bir toplumsal düzenin yoluna girmeye ise kapitalist dünya sisteminin fıtratı zaten izin vermiyordu. Elde olanlar da tahrip edilmişti.

Aynı fıtrat gereği karantina önlemleri erken gevşetildikçe, düştü denilen vaka sayıları yer yer yeniden artmaya başladı. Salgın konusunda kötü günleri geride bıraktığını sandığımız Çin ve Güney Kore gibi ülkelerde bile ikinci dalga endişesi yükseliyor.

Bütün kötü haberlerin arasında bir umut aşısı etkisi yapan bir yer ise hâlâ var. Bize biraz uzak. Çok tanıdık da değil. Hindistan’ın Kerala eyaleti. İlk vaka ocak ayında görülmesine rağmen, birçok ülkeden daha kalabalık olan 34 milyonluk nüfusuyla bu yoksul Hindistan eyaletinde dört ay sonra bugün vaka sayısı 600’ü bulmuyor. Hindistan genelinde ise bu sayı 80 binin üzerinde ve şu ana kadar 2 bin 648 kişi yaşamını yitirdi.

“Eyalet dışında ölen Keralalıların sayısı 121, burada ölenlerin sayısı ise 4. Onların içinde de böbrek yetmezliği gibi hastalıkları olanlar var” diyor Annese George. Annese, Kerala’da yaşıyor. Tüm Hindistan Demokratik Kadın Federasyonu (AIDWF) Genel Sekreteri.

DEMOKRATİK SOL CEPHE YÖNETİYOR

Kerala’nın uluslararası medyada da övülen başarısının siyasi bir zemini var. 1956 yılında kurulan eyalette, 1957 yılında Hindistan Komünist Partisi iktidara geliyor. Bugün de içinde çeşitli komünist, demokratik, ilerici partilerin bulunduğu Demokratik Sol Cephe (LDF) tarafından yönetiliyor.

Annese George’un aşağıda ayrıntılarıyla açıklayacağı sürecin temel ayakları; eyalet yönetimin hızla işi ciddiye alarak Dünya Sağlık Örgütünün uyarılarını izlemesi, her bir vakayla özel ilgilenilmesi, sağlık sisteminin hâlâ kamusal ve birinci basamak sağlık hizmetinin yaygın olması, karantina önlemlerinin yoksullara yönelik temel ve acil ihtiyaçların karşılanmasıyla birlikte işletilmesi... Asgari toplumsal bir örgütlenmenin insan hayatına etkilerini görmek açısından önemli dersler veriyor eyalet.

Eyalette kişi başına düşen gelir 2 bin 600 dolar, yani oldukça düşük (Türkiye’de 9 bin 100 dolar). Gelişmiş kapitalist bir ülke olan İngiltere’de kişi başı gelir yaklaşık 40 bin dolar (Kaynak: Guardian) ve bakımevleri de eklendiğinde ölüm sayısı 40 bini aşmış durumda. Birleşik Krallık’ın nüfusu Kerala’dan fazla (66,65 milyon) ve yaşlı nüfusu da yüksek, buna rağmen salgının iki bölgedeki sonuçları arasındaki uçurum hâlâ dikkat çekici.

Annese George, Kerala’daki süreçle ilgili sorularımızı yanıtladı.

HİNDİSTAN’IN EN EĞİTİMLİ VE EN SAĞLIKLI EYALETİ

Kerala, sosyoekonomik özellikleri ve siyasi geçmişi açısından nasıl bir eyalet? Bize biraz yaşadığınız yeri anlatabilir misiniz?

Kerala batıda Umman Denizi’yle doğuda Batı Gat Dağları arasında, 38 bin 863 kilometrekarelik bir alanda kurulu. Güney Hindistan’nın dilsel-kültürel olarak bölünmüş beş eyaletinden biri. Komşu eyaletleri Tamil Nadu ve Karnataka.Uzun bir sanatsal ve kültürel tarihi ile diğer ülkelerle dış ticaret geçmişi var.

Hindistan’ın en yüksek okuma yazma oranına sahip (yüzde 95.5) eyaleti ve eğitim ve sağlık alanındaki başarılarıyla tanınıyor. Ülkenin en düşük çocuk ölüm oranı ve en yüksek insani gelişme endeksine sahip. “Tanrı’nın kendi ülkesi” adı ile popüler olan eyalette yaşam beklentisi 77 yıl. Tüm Hindistan eyaletleri arasında 1000 erkeğe karşın kadın sayısı 1084 ve bu konuda ülkedeki en yüksek orana sahip eyalet. Ancak Kerelalılar daha iyi ücreti olan işler bulmak için çoğunlukla Körfez ülkelerine gidiyorlar, yaklaşık 3 milyon Keralalı yurt dışında ve yüz binlercesi de Hindistan’ın diğer eyaletlerinde çalışıyor.

Kerala, çok erken dönemden itibaren bağımsız bir sosyo-coğrafi, politik varlıktı. Nüfusu temel olarak Hindu, Hristiyan ve Müslüman olmak üzere üç dinden oluşuyor. Eyaletin 1956’da kurulmasından sonra, ilk hükümet 1957’de Hindistan Komünist Partisi tarafından oluşturuldu.

Kerala’ya hâlâ iki siyasi parti hakim: Sol Demokratik Cephe (LDF) ve Birleşik Demokratik Cephe (UDF). 2016’dan beri eyaleti LDF yönetiyor.

İLK VAKA VUHAN’DAN GELEN BİR ÖĞRENCİ 

Koronavirüs Kerela’ya ne zaman ve nasıl ulaştı?

Kovid-19 pozitif olarak tespit edilen ilk Hindistanlı, Kerala’ya Çin’in Vuhan kentinden ocak 2020’te gelen bir tıp öğrencisiydi. Öğrenci semptomları gösteriyordu ve üniversite hastanesine gönderildi. Kerala Sağlık Bakanlığı, havalimanlarında derhal taramalara başlamak için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) protokolüne göre bir ekip oluşturdu. Öğrenciden alınan örnekler viroloji enstitüsüne gönderildi ve Kovid-19 pozitif olduğu tespit edildi.

Mart ayında ikinci vaka tespit edildi. İtalya’dan gelen bir aile 29 Şubat’ta Kerala’ya geldiğinde havaalanındaki taramayı atlatmış ve 125 kilometre ötedeki Pathanamthitta bölgesindeki evlerine taksiye binerek gitmişlerdi. Semptomları ilk geliştirmeye başladıklarında hastaneyi uyarmadılar. 8 Mart’ta test sonuçları pozitif çıktı. Ayrıca evdeki 93 ve 85 yaşlarındaki ebeveynlerinin de pozitif oldukları belirlendi. Ardından sağlık bakanlığı polis memurları, sağlık görevlileri ve gönüllülerden bir ekip oluşturuldu ve ailenin cep telefonlarındaki GPS verilerinden; havaalanı, mağaza ve sokaklardaki kamera görüntülerinden bu önemli hafta boyuncaki hareketlerini izlediler.

Bu ekip 9 Mart’a kadar, yani ailenin pozitif çıkmasından yaklaşık 48 saat sonra, o hafta içinde bulundukları yerleri, ne zaman ve ne kadar süre bu yerlerde kaldıklarını listeleyen bir rota haritası oluşturdular. Bilgiler tüm medyada yayınlandı ve halktan aile ile etkileşime girdilerse bir telefon hattını aramaları istendi. Ofis çağrılarla dolup taştı, aile oraya vardığından beri yaklaşık 300 kişiyle doğrudan temas halinde olmuştu; binlerce kişi de dolaylı temasta bulunmuştu.

BİRİNCİ BASAMAKTAN BAŞLAYAN ÖRGÜTLÜ ÇALIŞMA

Yayılma hayatlarınızı nasıl etkiledi?

Eyalet genelinde 30 vaka görülmesinin ardından Eyalet Hükümeti Başkanı Pinarayi Vijayan, virüsün yayılmasını engellemek için 23 Mart-31 Mart tarihleri arasında sokağa çıkma yasağı kararı aldı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi ise, 24 Mart gece yarısında, yani yasaktan sadece 4 saat önce 21 günlük sokağa çıkma yasağı ilan etti.

Hindistan’ın her tarafındaki bu ani kapanma, milyonlarca yerli göçmeni farklı eyaletlerden evlerine yürüyerek gitmeye zorladı. Milyonlarca göçmen işçi işini ve ücretini kaybetti. Aileleriyle birlikte yüzlerce kilometre yürüdüler, yiyecekleri ve barınakları yoktu; bazıları yollarda öldü, bazıları demir yolu hattında öldü ve bu süreç hâlâ devam ediyor.

Kerela hükümeti ise sokağa çıkma yasağı ile birlikte bazı yardımların yapılacağı duyurusu da yaptı.

Daha sonra nasıl önlemler hayata geçirildi?

Kerala Hükümet Başkanı Vijayan, ülkede sokağa çıkma yasağı ilan edildiğinde halka yardım paketi açıklayan ilk yönetici oldu. Göçmen işçileri ve yoksulları açlıktan kurtarmak için tüm “panchayats”larda (yerel öz yönetim birimleri) toplum mutfakları kuracaklarını ilan etti ve Kerala’daki tüm ailelere pirinç, bakliyat, yağ, baharat vb. temel gıda maddelerinin dağıtılması talimatını verdi.

Eyaletteki tüm örgütsüz işçilere acil yardım olarak 1000’er rupi dağıtılması kararı aldı. Devlet kurumlarına yardım için gönüllüler topladı. İnsanlar “Zinciri kırma” protokolüne uygulamaya devam etmeleri, ellerini uygun şekilde yıkamaları ve dezenfektasyon için medya kampanyalarıyla uyarıldılar.

Kerala halk sağlığı servisi departmanı, birinci basamak sağlık sistemi aracılığıyla salgının yayılmasını durduran önemli bir iş çıkardı. Polis departmanı ve yerel özerk yönetimler, gönüllülerin yardımıyla, salgının kontrol altına alınması için halkın kurallara uymasını sağlamak konusuna aktif katılım gösterdiler.

Hemen hemen tüm halk, eyalet hükümetinin kararıyla iş birliği yaptı. Tüm hükümet yetkilileri, gönüllülerin yardımıyla salgını kontrol altına almak için büyük çaba sarf etti.

YURT DIŞINDAKİ KERALALILAR GERİ DÖNÜYOR

Peki şu an eyaletteki durum nedir?

Hindistan’da Kerala eyaletinde ilk Kovid-19 pozitif vakasına rağmen, şimdiye kadar sadece 3 ölüm meydana geldi. Bu ölümlerde de altta yatan böbrek/kalp rahatsızlıkları vardı.

Onaylanan vaka sayısı 560 ve iyileşen sayısı 489. Kerala, Hindistan’ın tüm eyaletleri arasında en düşük ölüm oranına (yüzde 0.56) sahip. Ancak yurt dışında, yerleşik olmayan 121 Kerelalı yaşamını yitirdi. Şimdi on binlerce Kerelalı geri dönüyor.

Eyalete her giriş noktasında tarama yapılıyor. Semptomları olan kişiler hastaneye yatırılıyor ve geri kalanı evde veya devlet tarafından oluşturulan kurumlarda 14 gün boyunca zorunlu karantinaya yönlendiriliyor. Hasta sayısı artıyor ancak şu anda kontrol altında.

KOMÜNİST YÖNETİMLER SAĞLIĞA ÖNCELİK VERDİ

Ülkenin geri kalanındaki mücadele Kerala’daki gibi sonuçlar veriyor mu?

Hayır. Kerala eyaleti, kamuya bağlı iyi bir sağlık hizmeti sistemine sahiptir. 1957 yılında ilk komünist hükümet Kerala’da iktidara geldiğinde halk sağlığı hizmetlerine en yüksek önceliği verdi. Bu hükümet, Alopati ve Homeopati sistemi ile birlikte Ayurveda’yı (geleneksel Hint tıbbı) destekledi. Birinci basamak temel sağlık merkezleri, toplum sağlığı merkezleri, ilçe hastaneleri ve hepsinden önemlisi üniversite hastanelerinden oluşan kademeli sistem nüfus yoğunluğuna göre planlanmış ve uygulanmıştır. Şimdiye kadar bu takip edildi. Bu nedenle, kamu sağlık sistemi Hindistan’daki diğer eyaletlerden daha etkilidir.

İKİ YIL ÖNCE BİR BAŞKA SALGINI DA YENMİŞLERDİ

Eyalet yönetiminin siyasi eğilimi bu mücadelede fark yarattı mı?

Evet yarattı. 2018’de Kerala, “Nipah virüsü” salgını ile karşılaştı. Virüs beyine zarar veriyordu. Bir hemşire dahil 17 kişi öldü. Ancak Kerala, bu salgını da DSÖ’nün teknik desteği ile başlangıçta başarılı bir şekilde tanımlayıp yayılmasını engelleyecek şekilde ele aldı.

Kerala, salgını kontrol altına almak için sağlık sisteminin güçlü yönlerine güveniyordu. Kerala Sağlık Bakanı Bayan K.K. Shailaja, daha önce bir fizik lisesi öğretmeniydi; bilimsel yöntemlere ve rasyonel yaklaşıma dayanan şefkatli liderliği devletin salgını yönetmesine yardımcı oldu. Nipah salgını deneyimi ile sağlık bakanlığı Kovid-19 ile yüzleşmeye erkenden hazırlanmıştı.

SOSYALİST BİR EKONOMİ KAÇINILMAZ

Korona sonrası nasıl bir dünyanın bizi beklediği sorusu çok tartışılıyor. Siz nasıl olacağını düşünüyorsunuz?

Şimdi Kovid-19 neredeyse tüm dünyaya yayıldı. Çin ikinci dalga ile karşı karşıya. İlaç bulunmuyor. Felaket kapitalizmi çok sayıda hastalığın sıcak noktasıdır.

Sürdürülebilir tarım, üretim ve dağıtım sisteminin sosyalist planlaması hastalıklara direnmek için kaçınılmazdır. Dünya Sağlık Örgütü güçlendirilmelidir.

Sınırlardaki duvarlar ve devasa askeri güçler hiçbir ülkeyi koruyamıyor. Çevre dostu yaşam tarzı teşvik edilmelidir. Dünyada yetersiz beslenme ve cehalet problemlerine izin verilmemelidir. Merkezi bir planlı sosyalist ekonomi ve planlı bir sağlık sistemi dünya için kaçınılmazdır.

YASAK SONRASI YENİ PLAN HAZIRLIĞI

Annese George’un övgüyle bahsettiği Sağlık Bakanı Shailaja Teacher’in (63), perşembe günü Guardian gazetesinde bir röportajı yayımlandı. Burada verdiği bilgilere göre salgın başladığında eyaletin her özerk yönetiminde Kovid-19’a iki hastane ayrılması istenirken, her tıp fakültesi de (Toplam 10 tane üniversite hastanesi olduğu belirtiliyor) 500 yatak ayırdı. Bu arada sokağa çıkma yasağı nedeniyle evlerine dönemeyen komşu eyaletlerden 150 bin göçmen işçiye altı hafta boyunca barınma ve üç öğün gıda sağlandı. Bu işçiler trenlerle evlerine dönecekler.

Hindistan hükümeti 17 Mayıs’ta sokağa çıkma yasağını kaldırmayı planlıyor, bu tarih iki kez uzatılmıştı. Salgının daha yaygın olduğu Körfez ülkelerindeki göçmen Keralalıların akın halinde eyalete geri dönmesi bekleniyor.

Shailaja, “Bu büyük bir meydan okuma olacak, ama biz buna hazırlanıyoruz” diyor: “A, B ve 165 bin yatak sağlamak için otellerin, hostellerin ve konferans merkezlerinin kullanılmasını içeren en kötü senaryo olarak C planlarımız var. 5 binden fazla ventilatöre ihtiyaç duyarlarsa, daha fazlası sipariş edilse de mücadele ederler, ancak gerçek sınırlayıcı faktör, özellikle temas izleme söz konusu olduğunda insan gücü olacaktır. Shailaja, “Öğretmen yetiştiriyoruz” diyor. (DIŞ HABERLER)

Araştırma: Kovid-19 aşıları güvenli ve etkili

AB'de kullanılmayan yaklaşık 4 milyar avroluk Kovid-19 aşısı çöpe atıldı

Koronavirüsün yeni varyantı "BA.2.86" İsrail'de de tespit edildi

Pandemi döneminde 290 bin fazladan ölüm yaşandı | “Verileri gizleyerek üç yıl insanların ölümünü izlediler”