Yazar Çiyil Kurtuluş: Dünyayı sahici bir yer yapmak için yazıyorum

Şenay Eroğlu AKSOY
Ankara

Yazar Çiyil Kurtuluş ile son çıkardığı öykü kitabı olan "Aramızda Bir Bahçe Yakınlığı"nı konuştuk. Kurtuluş, kendi deyimiyle bir şeyleri iyileştirebilmek için ve dünyayı sahici bir yer yapmak için öykülerine bolca insan ilişkilerini katıyor. Bu öykü kitabı ile insanların en büyük ortaklıklarının bir bahçe yakınlığı gibi birbirine benzer olmasından yola çıkan Kurtuluş, “Orası bizim, gizlice buluştuğumuz bahçemiz, bunda sakınılacak bir şey yok” diyor.

Aramızda Bir Bahçe Yakınlığı şubat 2020’de Notos Kitap tarafından yayımlandı. Öykülerin kitaplaşma sürecinden söz etsek, bir de yazı heybenizde öykü mü var yalnızca?
İkinci kitabı ilkinin devamı gibi düşündüm, meselemiz aynı; kadın, erkek ve ilişkiler. Heybemin bir gözünde oyun metni, arka gözündeyse şiir var. Ama en geniş yer öyküye ayrıldı. Öbür her şey bu kaynaktan türüyor sanki.

Kitabınızda yer alan öykülerin çoğunda insan ilişkilerinde alttan alta sürüp giden güvensizlik, sevgisizlik ve mutsuzluk oldukça yalın bir bakışla açık ediliyor. Kurmaca metinler bu meseleleri konu edindikçe dünya daha sahici bir yer oluyor bence. Peki, siz neden bunları yazıyorsunuz?
Kurmaca metinlerin dünyayı daha sahici bir yer yaptığına ben de inanıyorum. Dünya bu şekilde daha yaşanır bir yer oluyor. İnsanın kendisine dışarıdan bakabildiği tek penceredir edebiyat. Bu bakışta, kendini ya da bir başkasını gözetlemenin çok bir farkı yok, insan hep aynı insan sonuçta. İyi yazılmış kurmaca metinleri merakla okumamızın nedeni de yapıp ettiklerimize bir anlam bulmak değil midir? Yazar önümüze koyduğu kurmaca metinle bizi birbirimize ve hayata bağlayan nedenleri adeta gerekçelendirir. O gerekçeler öylesine gerçektir ki, içinde yaşadığımız hayatla yüzleşme anı geldiğinde tavrımızı, duruşumuzu belirleyen gücün önemi kısmı belki de okuduklarımızdan gelen birikimin sonucudur. Birilerinin gerçeğinden birileri için bir dünya kurulur. Bu gezici dünyalarla zihinden zihine daha büyük pencereler açılır. Ben de içten içe bunun için yazıyorum elbette. Dünyayı sahici bir yer yapmak için. Ama bana kalırsa, bir şeyleri iyileştirebilmek için de yazıyorum.

"İYİ YAZMANIN PEŞİNDEYİM"

Noktalama işaretlerini, kuralı yok sayarcasına sakınımlı kullanmanız, şaşırtıcı sıfat seçiminiz, yeni sözcük türetme girişimleriniz... Tüm bunlara bakılınca biçim arayışı içinde olduğunuz düşünülüyor. Biçim ve üslup arasında nasıl bir bağ var sizce?
Öykücü sözcüğe yüklediği anlama güvenmeli, öykü gücünü buradan alır zaten. Arayış içinde değilim, iyi yazmanın peşindeyim. Açılarla, vericilerle oynayarak meselemi en etkili biçimde anlatmak için yeni dalgalar peşinde olabilirim. Öykünün talep ettiği bir yol arayışı olabilir belki. Yazarın anlatıştaki özelliği biçimi, dili, rengi, sesi, tonu, ritmi onun kumaşının parçalarıdır, zaman içinde üstüne tam oturan bir elbiseye dönüşür. Gün gelir yeni biçim arayışlarına girer, değişim, dönüşüm sanatçının doğasında vardır. Ancak üslup, biçimi de kapsayandır. Kendine özgü bir üslup geliştirebilmişse yazar, sesini nerede olsa tanırız. Hangi kılığa girerse girsin, kumaşın dokunduğu iplikten tanırız onu.

Kitapta masalsı kırılmalarla genişleyen öyküler olduğu gibi yaşamdaki kimi anları doğrudan resmeden öyküler de var. Sizce bu iki anlatımın öykücülüğünüzdeki karşılığı nedir?
Daha çok an’da kalmayı tercih ettim. An’da genişleyen zaman. Hayatımızda olup bitenler, gücünü an’dan almıyor mu? Hayatın o kısa es anlarında yaşananları yazmak istedim. Kendi sınırlarımı, arka sokaklarımı keşfediyorum bir yandan. Yüreğim zihnime şöyle seslenir. Öykünün götürdüğü yere git. Ve nasıl dile gelmek istiyorsa öyle. Öykülerimin her biri, aynı elde açılıp kapanan renkli bir yelpazenin birer parçası gibi kabul edilsin isterim.

Son olarak sizi yazmaya teşvik eden öykücüleriniz/öyküleriniz var mı?
Benim ustam bir soy ağacı. Büyükbaba Anton Çehov, oğul Ernest Hemingway, torun John Cheever ve her zaman kalp cebimde taşıdığım dost Sait Faik Abasıyanık ve onların yazdığı bütün öyküler.

"BU BİR ÇAĞRIDIR"

Kitabın adından söz etmenizi istesem; Aramızda Bir Bahçe Yakınlığı. Yanılmıyorsam kitapta bu adı taşıyan bir öykü yok…
Çünkü bu bir öykünün adı değil, bu bir çağrıdır. Bütün bahçeler birbirine benzer aslında. Bizim en büyük ortaklığımız. Gel, diyorum okura, aramızda bir bahçe var, o kadar yakınım sana. Kaçma benden, kendinden. İnsan insana benzer. O yüzden yakınlaşır ve yine o yüzden uzun zaman yan yana durmakta zorlanırız. Bu benzerlik ve paydaşlık yorar bazen. Okur benim alanımdaki çimi adımlarken kendi bahçesindeki güllerin kokusunu alsın istiyorum. Orası bizim, gizlice buluştuğumuz bahçemiz, bunda sakınılacak bir şey yok.

"SAF OLANA YÖNELMEYİ UMUT EDİYORUM"

İçinden geçtiğimiz bu olağanüstü günler kaleminizi/öykülerinizi nasıl etkileyecek?
Yaşadığımız bu yeryüzü salgını yalnızca bir virüs salgını değil, bir belirsizlik, bir korku salgını aynı zamanda. Zorunlu eve dönüş, mağarasına çekilen insanın kendini, ilişkilerini, hayatını gözden geçirme süreci başladı. Zamanla bazı şeylerin, en başta yaşamın değerini daha iyi anlayacağımız gibi bugüne kadar nelerin değersizleştirilmeye çalışıldığını da kavrayacağımızı umut ediyorum. Bu farkındalıkla kendi edebiyat yolculuğumda daha pür ve saf olana yönelmeyi umut ediyorum.

Yazar Pelin Buzluk: Bu pandemi belki kibrimizi bir kenara bırakmamıza yarayacak

Yönetmen Öykü Orhan: Bir işçi kadın haberi okudum ve bunu yazmalıyım dedim