Dr. Murat Özveri: 25 yaş altı ve 50 yaş üstü emekçilerin kıdem hakkı ortadan kalkıyor

Doğa Başak ÖZTÜRK
Ankara

Hükümetin yakında Meclise getireceği “Yeni İstihdam Kalkanı” paketinde kıdem tazminatının gasbedilmesi daha da yaygınlaştırılmak isteniyor. Belirli süreli iş sözleşmelerindeki “objektif koşullar”, “birden fazla üst üste sözleşme yapma” önündeki engellerin 25 yaş altı ve 50 yaş üstündeki emekçilerde kaldırılması öngörülüyor. Bu sözleşmelerde kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı verilmiyor. Patronlar talebiyle pakette yer alan düzenleme istihdama değil, patronların kıdem tazminatını gasp etmesine kalkan olacak.

Hükümetin ilan ettiği “İstihdam Kalkanı Paketi”nin bu hafta Meclis’e sunulması bekleniyor. Çalışma koşullarına ilişkin birçok düzenlemenin yer aldığı pakette belirli süreli iş sözleşmelerinde yapılacak değişiklik yeniden gündeme getirilen kıdem tazminatının belirli bir yaş grubunda gasp edilmesini de içeriyor. Mevcut durumda belirli süreli iş sözleşmeleri süresi sona erdiğinde kıdem tazminatı ve ihbar süresinin ücreti ödenmiyor. 4857 Sayılı İş Yasası’nda “Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir. Esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar” deniyor.

“İstihdam kalkanı paketi”nde öngörülen düzenlemeye göre 50 yaş üstü ve 25 yaş altı emekçilerin belirli süreli sözleşmelerle çalıştırılmasının kolaylaştırılacak, iki yılı geçmemek üzere, objektif koşul aranmadan ve işin niteliğine bakılmaksızın sözleşme imzalanabilecek. Ayrıca birden fazla, yani zincirleme sözleşme yapma önünde engelin de kaldırılması öngörülüyor. Belirli iş sözleşmesinde iş güvencesi hükümleri uygulanmadığı için patronlar hem kıdem tazminatından hem de ihbar tazminatından kurtulacak.

PATRONLAR BÖYLE OLMASINI İSTEMİŞTİ

Söz konusu düzenleme patron örgütleri tarafından talep ediliyordu. Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), objektif koşulların aranması engelinin kaldırılmasını, 2 yılı geçmemek üzere veya en fazla iki defa üst üste sözleşmenin yenilenebilmesini istemişti. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) de belirli süreli iş sözleşmelerinin esaslı bir neden olmaksızın 4 kez yapılmasını istemişti.

"İSTİSNA GİBİ BAŞLAR DAHA SONRA GENELLEŞİR"

Düzenlemeye ilişkin sorularımızı yanıtlayan Dr. Murat Özveri, “Önce sadece bir grubu kapsayan bir istisna gibi başlar daha sonra genelleşi. Bu çok tehlikeli bir şey, çünkü belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalışanların hukuka göre sözleşmeleri kendiliğinden bitince kıdem tazminatı alma hakları yoktur. Bu paketle birlikte 25 yaş altı gençler ve 50 yaş üstü yurttaşlar için kıdem tazminatı haklarını ortadan kaldırıyorsunuz” dedi. Belirli süreli iş sözleşmesi imzalanabilmesi için objektif sebeplerin olması gerektiğini kaydeden Özveri, “Bu pakette ortadan kaldırılıyor. Bu durumda da her işveren kıdem tazminatı ödemek istemeyeceği için bu paketle birlikte çalışanlar kıdem tazminatlarını işe başladıkları gün, işverenin ellerine bırakıyorlar” dedi.

"İŞ GÜVENCESİ DE ELDEN GİDİYOR"

“İş hukukunda asıl olan belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışılmasıdır. Diğer durum istisnadır” diyen Özveri, konuyu bir örnekle açıkladı: “Örneğin; 2 sürecek bir inşaat için 2 sene süreli bir iş sözleşmesi yapılabilir sonra yenilenmesi için bir sebep olması gerekir. Sebep olmadan yapılırsa bu bir belirsizliğe dönüşür”dedi. Bu paketin yasalaşması durumunda 25 yaş altı gençler ve 50 yaş üstü yurttaşlar için kıdem tazminatlarıyla birlikte iş güvencesinin de olmayacağı uyarısında bulunan Özveri, “Bir işçi kıdem tazminatından ve iş güvenliğinden mahrum bırakılırsa bu ‘İstisnalar hukukta dar yorumlanır’ kuralıyla açıklanır. Örneğin; 25 yaş altı bir genç 2 yıllık belirli süreli bir sözleşme imzaladığında işe giriş ve çıkış tarihi belli olacak. Eğer haksız yere işten atılırsa dava açamayacak, kıdem tazminatı alamayacak. Alabileceği tek hukuki güvence eğer haksız yere çalışması sona ermişse çalıştığı süre için ücret talep edebilecek” diye konuştu.