Market işçisi: Oyumla başa gelenlere hakkımı helal etmiyorum

Nebi YENİLMEZ
Muş

İşsizlik ve yoksulluk verilerinde ön sıralarda yer alan Muş’un merkez ilçesindeki yerel marketlerdeki çalışma düzeni, işçilerin deyimiyle “yaşam bitiriyor.” Evrensel’e yaşadıklarını anlatan işçilerin çoğu asgari ücret altında ve sigortasız olarak uzun saatler çalıştırıldıklarını, iki haftada bir gün izin kullandıklarını, yıllık izin ise kullanmadıklarını söylüyor. İçlerinde asgari ücret alabilen Mega Market işçisi; “Ufak bir itirazda ‘Çık git’ diyorlar. Parasızlığa alıştırıldık. Gelip oy istiyorlar sonra halimize bakmadan gidiyorlar. Benim oyumla başa geliyorlar ama bana faydası yok. Hakkımı helal etmiyorum” dedi.

Merkez ilçedeki Mega, Pera Center, Yed-i Ulya, Sepet, Mugi, Rubil, Mudev Market, Gross Mar adlı büyük yerel marketlerde işçiler benzer sorunlar yaşıyor. Bir market işçisi “Günde 12 saat çalışıyoruz. Bu süreler, bayram gibi özel günlerde ek ücret ödenmeden 14-15 saate çıkıyor. Haftalık iznimizi 15 günde bir kullanabiliyoruz ve yıllık iznimiz yok. Çalışanlardan pek azı asgari ücretli ve sigortalı. Köle efendi ilişkileri içerisinde hakaretlerle, haksızlıklarla çalışıyoruz” diyor.

Benzer koşullar diğer iş alanlarında da (kafeler, kırtasiyeler, restoranlar, giyim mağazaları) yaygın. Patronların devlet kurumlarında tanıdıklarının olması, işçilerin işten atılma korkusuyla örgütlenemeyişi, konuşmak istediklerinde muhatap alınmamaları, konuşulduğunda ise “Beğenmeyen çıkabilir” yanıtları gibi nedenler işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesini engelleniyor.

"12 SAAT ÇALIŞMA, 2 HAFTADA 1 GÜN İZİN, YILLIK İZİNSE YOK"

İki yıldır Mega Market’te çalışan bir işçi şunları söylüyor: “Evliyim, kirada oturuyorum, dört çocuğum var, üçü okuyor. Asgari ücretle çalışıyorum ama yetmiyor. Günde 12 saat çalışıyoruz ve iki haftada bir gün iznimiz var. Yıllık izin yok. Genel olarak Muş’ta çalışma düzenleri böyle. Ufak bir itirazda ‘Çık git’ diyorlar. Çalışma saatlerinin azaltılmasını, izinlerin çoğaltılmasını, yıllık iznimizin olmasını istiyoruz. Parayı bırakın parasızliğa alıştırıldık. Çoluk çocuğa hasretiz, çocuğumuzla beş dakika oturamıyoruz. Öğle aralarında yarım saat mola kullanıyoruz, bir dakika gecikince burnumuzdan getiriyorlar. Gelip oy istiyorlar sonra halimize bakmadan gidiyorlar. Benim oyumla başa geliyorlar ama bana faydası yok. Hakkımı helal etmiyorum.”

"1600 TL’YE SİGORTASIZ GÜNDE 13 SAAT ÇALIŞIYORUM"

Başka bir markette çalışan bir işçi de “Çalışmaya başlayalı bir yıl olmadı. Evli değilim ama ailemin geçim yükü benim üzerimde. Aylık 1600 TL’ye sigortasız çalışıyorum. İlk başladığımda bir ay hiç izin kulandırtmadılar sonra iki haftada bir gün izin. 12-13 saat çalışıyorum. Yıllık iznim yok. Kendime, aileme vakit ayıramıyorum. İnsanlar burada ‘İş olsun da 15 saat olsun’ diyorlar. Patronlar hak yiyor, şikayet edeni kovuyor, ‘Beğenmeyen çıksın’ diyor. Çalısma koşullarımız değiştirilsin, saatler düzenlensin istiyoruz, yaşadığımız ızdıraptır” diye konuştu.

"ÇALIŞMA BAKANLIĞINA GÜVENMİYORUM"

Başka bir markette çalışan bir işçi de “Bir yıldır burada çalışıyorum. Birçok kişinin ne asgari ücreti ne sigortası var. Günde 8 saat çalışmalıyken biz 12 saat çalışıyoruz. Ramazan, bayram gibi günlerde çalışma süreleri hiç ek ücret almadan 14-15 saate çıkıyor. Maaşlar gecikiyor, 6-7 ay içerde kalıyor, ödemeler parça parça veriliyor. Bazı arkadaşların da maaşları kayboluyor. İşçilere köleymiş gibi davranılıyor. İşten atılma, azar yeme korkuları yüzünden haklarımızı isteyemiyoruz. Çalışma Bakanlığına da bir güvenim yok çünkü adamları orda. İtiraz edemiyoruz. Bir desteğimiz yok yalnızız” dedi.

"VALİLİĞE DİLEKÇE VERSEM ULAŞMADAN KAYBOLUYOR"

Bir başka işçi ise şöyle devam ediyor: “Çalışma koşulları insana uygun değil. Yaşamımız burada bitiyor. Ailemle birlikte olmaya zamanım yok. Valiliğe dilekçe versem ulaşmadan kayboluyor. Patronlar insani ilişki kurmuyor. Aşağılıyorlar, umursamıyorlar. Bir şey yapmak gerek.”

"YASAK OLMASINA RAĞMEN İŞTEN ÇIKARILDIM"

Pandemi koşullarında işten atılma yasağına rağmen işten atıldığını belirten bir işçi de “3 yıl çalıştım. Zaten salgın dönemi sıkıntılı geçiyor. Tazminat vermemek için bilmediğim bir kâğıda imza attırdılar. Şimdi başka bir yere girdim ama burada da durum aynı. Çalışmaktan çoluk çocuğu görmüyoruz, bu saatleri değiştirsinler. Önce bunu değiştirsinler sonra yüzleri olsun konuşmaya. İnsanları harcıyorlar, bu düzeni değiştirsinler” diye konuştu.

Kirada oturduğunu ve bir yıllık evli olduğunu ifade eden bir işçi de “Geçim zor, kıt kanaat geçiniyoruz. Patronlar bazen iki haftada bir gün olan iznimizi bile kullandırtmıyorlar” dedi.

Muş merkezde yer alan yerel marketlere defalarca ulaşmaya çalıştığımızda ise telefonlar sürekli meşgul olduğundan ulaşamadık.