Fransa’da yerel seçimler: Macron için büyük bir yenilgi

Deniz UZTOPAL
Paris 

Fransa’da ilk turu 15 Mart’ta gerçekleşen belediye seçimlerin ikinci turu ancak 3 ay sonra yapılabildi. Bu seçimlerden çıkartılacak üç büyük sonuç var: Sandıklara gitmemenin tarihsel boyutlara ulaşması, Macron’un büyük bir yenilgi alması ve Yeşiller hareketinin önemli başarısı. 

VATANDAŞ SANDIĞA GİTMEDİ

Fransa’da tarihsel olarak belediye seçimleri, vatandaşının en fazla ilgi duyduğu seçimlerdendir. Fakat bu sefer öyle olmadı. Ülkenin en büyük metropolleri de dahil olmak üzere toplam 4 bin 820 belediyede 16 milyon civarında seçmen ikinci tur için oy kullanacaktı fakat bunların neredeyse yüzde 59’u sandığa gitmemeyi tercih etti. 

1959’da 5. Cumhuriyet’in ilk seçimlerinden bu yana bir belediye seçimlerinde en yüksek “oy kullanmama” oranı bu seçimlerde gerçekleşti. Seçimlerin ilk turunda seçmenin yüzde 55’i oy kullanmayarak bir rekor kırılmıştı, ikinci turda bu oran daha da artarak yüzde 59’a çıktı. Yapılan bir ankete göre oy kullanmayanların yüzde 40’ı koronavirüs salgınından dolayı oy kullanmaya gitmediğini belirtmiş. Fakat sonuç açısından bakılırsa birçok metropolde belediye başkan ve meclislerinin, seçmenlerin sadece yüzde 30’nun oyuyla seçilmiş olması bir meşruiyet sorununu gündeme getiriyor. 

MACRON İÇİN BÜYÜK YENİLGİ

Bu seçimlerde çıkartılacak en büyük ikinci sonuç ise Macron’un partisi LREM’in aldığı önemli yenilgidir. Seçimlerin ilk turunda zaten büyük bir yenilgi alan parti, ikinci tura kaldığı şehirlerin yüzde 70’inde sağcı Cumhuriyetçiler ile ittifak yaparak bu yenilgiyi sınırlamaya çalışmıştı. Buna rağmen büyük bir yenilgiyi engelleyemedi. 

Strazburg, Aix-en-Provence ve Besançon gibi büyük şehirlerde kazanmayı bile umuyordu fakat üçünde de yenilgi aldı. Paris’te eski Sağlık Bakanı Agnes Buzyn’in ilk turda aldığı kötü sonuçlar daha da geriledi ve Macron’un tüm sağlık politikasını şahsında temsil eden aday bırakın belediye başkanı seçilmeyi, belediye meclisine bile seçilemedi. 

Yine Paris’in 14. Bölgesi’nde aday olan “Kadın-Erkek Eşitliği ve Dışlanmışlığa Karşı Mücadele” Bakanı Marlène Schiappa da seçimleri kazanamadı ve Büyükşehir Belediye Meclisine de giremedi. 

Ülkenin en büyük ikinci metropolü olan Marsilya’da Macron’un adayı Yvon Berland, ilk turda sadece yüzde 1,53 oy almış, ikinci turda 25 yıldır şehri yöneten sağcıları desteklemişti. Fakat bu kez de birlikte büyük bir yenilgi aldılar. Ülkenin en büyük 3. metropolü olan Lyon’da Macron’un eski İçişleri Bakanı Gerard Colomb, ilk turda aldığı büyük yenilgiden sonra ikinci tur için 1991’den bu yana yönettiği belediye seçimlerinden adaylığını çekmiş ve sağcı adayı desteklemişti. Marsilya’da olduğu gibi burada da yine birlikte büyük bir yenilgi aldılar. Aynı şey 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana sağın yönettiği Bordeaux kenti için de söylenebilinir. 

Örnekler çoğaltılabilir fakat Macron’un partisi, bir istisna haricinde, tüm büyük metropollerde büyük hüsrana uğradı. Bu istisna Le Havre kenti, Başbakan Edouard Philippe adaydı ve seçimleri kazanabildi. 2010’da belediye başkanı seçilen Philippe, 2017’de görevini terk ederek başbakan olmuştu. 

Macron’un bir kabine değişikliğine gideceği haftalardır tartışılıyor, fakat Cumhurbaşkanı bu sonuçları bekliyordu. LREM’in aldığı bu büyük yenilgi içinde Philippe’in bu başarısından sonra başbakanlık görevine devam edip etmeyeceği önümüzdeki günlerde daha da netleşecek. 

YEŞİL DALGA

Seçimlerin en büyük kazananı Yeşiller partisi EELV oldu. İlk turda oylarını büyük oranda artıran Yeşiller, birçok kente ilk sıradaki sol aday olduğundan dolayı diğer sol partilerin desteğini almıştı. Sonuç açısından bakıldığında Lyon, Strasbourg, Bordeaux, Poitiers, Besançon, Tours, Annecy gibi büyük şehirlerin belediye başkanlığını kazandılar. 

230 bin nüfuslu Lille’de ise Sosyalist Parti’nin adayı Martine Aubry’ye karşı sadece 227 oyla kaybettiler. 

Eski iktidar partisi olan Sosyalist Parti (PS), uzun yıllardır yaşadığı erimeyi bu seçimlerde kısmen de olsa durdurabildi. Başkent Paris’i tekrar kazandı ve Anne Hildago belediye başkanlığına bir dönem daha devam edecek. Rennes ve Nantes gibi büyük metropolleri de korudular. Yanı sıra Montpellier (280 bin nüfuslu), Nancy (100 bin nüfuslu) ve Saint-Denis (110 bin nüfuslu) gibi önemli metropolleri de kazandılar. Fakat bu sonuncu kenti Fransız Komünist Partisi (FKP) gibi sol cenahta ve birçok yerde ittifak yaptıkları bir partinin elinden aldılar. 

FKP BİRÇOK BELEDİYEYİ KAYBETTİ

FKP ise bu seçimler de uzun yıllardır yönettiği birçok belediyeyi kaybetti: Saint-Pierre-des-Corps (15 bin nüfuslu), Givors (20 bin nüfuslu), Champigny-sur-Marne (77 bin nüfuslu), Arles (52 bin nüfuslu), Villeneuve-Saint-Georges (33 bin nüfuslu), Firminy (17 bin nüfuslu), Bezons (29 bin nüfuslu) bunlardan birkaç örnek. Fakat daha önce kaybettikleri Bobigny (52 bin nüfuslu) ve Corbeil-Essonnes (51 bin nüfuslu) kentlerinde ise tekrar kazandı. Sonuç olarak FKP’nin hâlâ onlarca belediye başkanlığı ve yüzlerce encümeni korumaya devam ediyor. 

SAĞCI LR VE RN’NİN DURUMU

Sağcı Cumhuriyetçiler (LR) partisi üç yıldır gerçekleşen tüm seçimlerde büyük yenilgi alıyordu. Bu seçimlerde Bordeaux ve Marsilya gibi uzun yıllardır yönettiği büyük metropolleri kaybetti; birçok kentte iktidar partisi ile yaptıkları ittifaklara rağmen kazanamadı, fakat yıllardır yaşadığı kan kaybını bu seçimlerde durdurduğu belirtilebilir. 

Başbakanın ve birçok önemli bakanlığın LR’den olması ve Macron’un sağcı bir politika yürütmesi seçmen kitlesinin bir kısmını LREM’e çekmişti, fakat bu seçimlerde bu seçmenlerin ezici çoğunluğu tekrar Macron’cu partisinden uzaklaştı. Paris bu açıdan önemli bir örnek. LR Adayı Rachida Dati seçimleri kazanamadı fakat oylarını arttırdı. 

Aşırı sağcı Marine Le Pen’in partisi “Ulusal Biraraya Gelme” (RN) de bu seçimlerde ilk defa 120 bin nüfuslu önemli bir şehir olan Perpignan’u LR’in elinden aldı. 

2014’deki seçimlerde kazandığı belediyelerin çoğunu tekrar seçimlerin ilk turunda kazanan aşırı sağcı parti, daha derin bir zafer elde etmeyi umuyordu. 

Marine Le Pen’in yıllardır partisini “normalleştirme”, yani babasının kendisine bıraktığı “kötü imaj mirasını terk ederek” merkez sağa çekme, sağla ittifaklar yapma stratejisi ise başarılı olmadı. 

Le Pen bu seçimlerde söz konusu stratejini teyit edip esas olarak iki yıl sonra gerçekleşecek olan cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlıklarına şimdiden başlamaktı. Bu açıdan bakıldığında RN’in başarısız olduğu söylenebilir. 

Fransa yerel seçimlerinde Macron'un partisi ağır yenilgi aldı