Kimya Mühendisleri Odası: Tanık beyanları ihmallere işaret ediyor
Coşkunlar Havai Fişek fabrikasındaki patlamaya ilişkin açıklama yapan Kimya Mühendisleri Odası, ihmallere dikkat çekti.
Fotoğraf: AA
Sakarya Hendek’te 7 işçinin yaşamını yitirdiği, 100’ü aşkın işçinin yaralandığı Coşkunlar Havai Fişek fabrikasındaki patlamaya ilişkin açıklama yapan Kimya Mühendisleri Odası (KMO), “Açıklamalarda ve tanık beyanlarında belirtilen mevzuata uygun olmayan bilgilerin verildiği, bu bilgilerin doğruluğunun araştırılması gerektiği düşünülmektedir” dedi.
Basına yansıyan bilgilere ve kamuoyuna yapılan açıklamalarda çalışan sayısının bilindiği ancak ziyaretçi sayısının net bilinemediğinin konusundaki açıklamaların soru işareti doğurduğuna dikkat çekilen açıklamada bu konuda yönetmeliklerin net olduğu kaydedildi. “Patlayıcı madde üretilen veya işlenen işyerinin bölümlerinde yalnızca o bölümde görevli işçiler bulunabilir. İşyeri sorumlusunun izni alınmadan ve beraberinde nezaretçi bulunmadan hiçbir yabancı, fabrika veya imalathaneye veya bunların tesislerine giremez” denilen açıklamada, “Bu hükme rağmen tesiste sayısı belli olmayan ziyaretçi bulunması bir güvenlik zafiyetinin olduğunu düşündürmektedir” ifadeleri kullanıldı.
Patlayıcı yüküne göre patlama olduğunda bu yüke dayanacak duvar kalınlıklarının hesap edilerek zayiatın asgari seviyede tutulmasının amaçlandığı belirtilen açıklamada, “Hükümler gereği mevzuatta belirtilen patlayıcı miktarları ile çalışılmalı ve patlaması durumuna dayanıklı binalarda üretim yapılması gerekmektedir” dendi.
"NEM ORANI OLDUKÇA ÖNEMLİ"
Piroteknik malzemelerin TS EN 15947 standartlarına göre yapılan üretiminde kullanılan kimyasalların nem oranlarının yüzde 15’ten az olmaması gerektiğine dikkat çekilen açıklamada, “Özellikle kara barut gibi bir patlayıcıda belirtilen nem oranı oldukça önemlidir. Zira kara barut nemin düşük olduğu ortamlarda statik elektrik nedeniyle de kendiliğinden tutuşarak patlayabilmektedir. Proseste oksitlemede kullanılan, nitrat, klorat ve perkloratlar, renklendirmede kullanılan baryum bileşikleri, fosfor bileşikleri, stronsiyum, parıltı amacıyla kullanılan magnezyum, alüminyum, titanyum gibi kimyasalların nem ve sıcaklık değeri kontrolünün yapılması gerekmektedir. Havai fişek prosesinde patlayıcı kısmın üretiminde ve ateşleme fitilinin (tesiste üretiliyorsa) ana maddesi kara baruttur” ifadeleri kullanıldı.
Basına verilen resmi beyanlarda üç tona yakın kara barut depolandığının beyan edildiğini belirten KMO, “Bu miktardaki karabarutun patlayıcı madde miktarı 1.5 ton TNT eş değeridir. Bu miktardaki kara barutun patlaması ile oluşan tahribata kapasiteye uygun patlayıcı bulunması veya bina inşasının uygun olması durumunda tahribat olmaması gerekir. Basındaki açıklamaları ve tanık beyanlarında yukarıda belirtilen mevzuata uygun olmayan bilgilerin verildiği, bu bilgilerin doğruluğunun araştırılması gerektiği düşünülmektedir” dedi.
DENETLEMELER BAĞIMSIZ OLMALI
Kimya Mühendisleri Odasının bu tür patlamaların önlenmesi, olması durumunda ise zararın en aza indirilmesi için sıraladığı önerilerden bazıları şu şekilde:
- Patlayıcı üretim tesisleri tehlikeli kimyasal miktarına bakılmadan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik (BEKRA) kapsamına alınmalı, BEKRA yönetmeliği bir an önce yürürlüğe sokulup uygulanmalı.
- Patlayıcı tesislerinin periyodik denetiminde kullanılan formlara proses güvenliği kontrolü ile ilgili maddeler eklenmeli.
- Patlayıcı tesislerinde, tüzüklerde de zorunlu kılındığı gibi kimya mühendisi veya kimyager, kimya mühendisi veya kimyager lisans diplomasına sahip iş güvenliği uzmanları çalıştırılmalı.
- Patlayıcı tesislerinin periyodik kontrollerini yapan uzmanların mümkün olan her türlü dış etkiden bağımsız denetim yapma, öneride bulunma ve gerektiğinde üretimin durdurulması gibi kararları alma yetkileri güçlendirilmeli ve geliştirilmeli.
- İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimleri, 6331 sayılı Kanun’un işverenler tarafından yerine getirmesinde danışman olarak görülmeli, işveren vekili olarak görülmemelidir. 6331 sayılı Kanun’a göre devlet tarafından patlayıcı ile çalışan firmalar daha sıkı denetlenmeli ve gerekli cezai işlemler yapılmalıdır.
(İstanbul/EVRENSEL)
