İran’da üç gencin idam edilmesi kararına karşı eylemler başladı

E.Ava

İran’da Kasım 2019’da yakıt zammı kararı alınması üzerine tüm ülkede ayaklanmaların yaşandığına şahit olmuştuk. Günlerce süren eylemlerde binlerce kişi yaralanmış, yüzlerce kişi hayatını kaybetmişti. İran yönetimi, her zamanki gibi halka karşı kaba kuvvete baş vurmuştu, yaşamını yitirenleri isim isim açıklayan İran muhalefeti ise eylemlerde 1500 kişinin öldüğünü belirtiyordu.

Tutuklananların mahkemelerinde çıkan kararlar ise 10-15 yıl arası hapis cezaları, kırbaç cezası ve idama mahkum edildiler. Bugünlerde İran halkı cephesinden sosyal medyada yayımlanan cümle ise “Kasım aynın yolu  devam ediyor.”

ÜÇ GENCİN MAHKEME SÜRECİ

Geçtiğimiz ay, Kasım 2019 protestolarına katılan Amir Hossein Moradi (1994 doğumlu), Mohammad Rajabi (1994 doğumlu) ve Saeed Tamjidi’nin (1992 doğumlu) idam cezaları Yargıtay tarafından onandı.

Mohammed Rajabi ve Saeed Tamjidi, aralık ayı başında İran’dan ayrılarak Türkiye’ye gelmiş, siyasi suçlardan arandıklarını açıklarken iki farklı kampta yaklaşık birer ay gözaltında tutulduktan sonra İran’a iade edildikleri iddia edilmişti.

Evrensel’e konuşan dosyanın avukatı Babak Pakniya, gençlerin avukatlarının mahkeme tarafından kabul edilmediğini ve devletin kendisinin avukat atadığını bunun da yasadışı olduğunu açıklamıştı. 14 Temmuz’da Yüksek Mahkeme’nin, avukatların katılımı olmadan kararın onayladığını açıklaması üzerine tepkiler çoğalmaya başladı.

Bu arada Urmia Hapishanesinde ölüm cezasına çarptırılan iki siyasi mahkum; Diako Rasoulzadeh ve Saber Sheikh Abdullah’ın infaz edilmeleri de yankı uyandırıdı.

Ayrıca yine kasım protestoları gerekçe gösterilerek İsfahan kentinde de 8 kişi daha idam cezasına mahkum edildi.

‘İDAMLARI DURDURUN’ KAMPANYASI

İdamları durdurumaya yönelik kampanya kapsamında geçtiğimiz Salı günü “İdam etmeyin” hashtagi yüz binlerce tweet ile dünyada ilk trend oldu ve çarşamba sabahına gelindiğinde üç milyondan fazla kez kullanılmıştı.

100’den fazla üniversite profesörü; siyasi, sivil ve kültürel aktivist kasım protestolarının üç tutuklusu Amir Hossein Moradi, Saeed Tamjidi ve Mohammad Rajabi’nin infazını önlemek için halkla iş birliği çağrısında bulunan bir bildiri yayınladı.

Açıklamada “Temel insan haklarından biri olan ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde ve hatta İran iç hukukunda (anayasanın 27. maddesi) belirtilen “protesto hakkı” İran’da hiç ir zaman uygulanmadı. Bu üç gencin hayatları neden alınıyor? Şimdi, siyasi bağlantımız ne olursa olsun, üç genç vatandaşımızın infazını karşı nefretimizi yüksek sesle ifade ediyoruz ve bu insanlık dışı infazı durdurmak için elimizden gelen her şeyi yapacağız ve dünyadaki tüm özgürlük savaşçılarını bu çabada bize yardım etmeye çağırıyoruz” denildi.

16 Temmuz’da Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Komisyonu, Kasım 2019 protestolarına katıldıkları için üç gencin ölüm cezasını durdurulması gerektiğine dair açıklama yayınladı ve itirafların işkence ve zorla alındığını vurguladı.

DOSYA AVUKATLARA VERİLDİ

Üç gencin silahlı saldırı ve bombalı eylem düzenlediği suçlamalarına ilişkin avukatları Babak  Pakniya, 15 Temmuz’da açıklama yaparak “Bugün dosya bize verildi; 477. maddenin uygulanması için bir ilk talepte bulunduk ve kapsamlı bir çalışmanın ardından başka bir itiraz belgesi sunacağız. Cinayet, tecavüz, ateşli silahlarla soygun ve bombalama suçlaması yok; bir mağazada hırsızlık yapıldığına dair videonun da müvekkilerimizle hiçbir ilgisi yok " açıklaması yaptı.

İdam cezaları durdurulmasa da uluslararası kampanyanın ses getirmesi ve avukatların müdahil olması ve yeni bir savunma hakkı tanınması üç genç için umut yaratmış durumda.

İran’da idamların tamamen durdurulması için çağrılar da devam ediyor. Farklı gruplar ve örgütler halka sokağa çıkmaya çağırdı. Çağrıya ilk yanıt veren Huzistan eyaletinin Behbahan kenti oldu. 16 Temmuz akşam saatlerinde başlayan protestolar üzerine eyalette internet erişimi kesildi ve diğer illerde silahlı polis güçleri hazır pozisyon aldı.

İran'da 3 kişiye idam cezası verilmesi protesto edildi https://t.co/7OANiFMQHQ pic.twitter.com/2Z0K72vG9y

— Evrensel Gazetesi (@evrenselgzt) July 16, 2020

NE OLMUŞTU?

İran'da Amir Hossein Moradi, Mohammad Rajabi ve Saeed Tamjidi adlı üç genç hakkında  Kasım 2019'daki benzin zammı protestolarına katıldıkları gerekçesiyle idam cezası verilmişti. Cezalar geçtiğimiz günlerde onanmıştı.

Aralık ayı başında İran'dan ayrılarak Türkiye'ye gelen gençler iki farklı kampta yaklaşık bir ay gözaltında tutulduktan sonra Göç İdaresi tarafından İran'a geri gönderilmişti. Rajabi ve Tamjidi, iade edildikten bir gün sonra savcılığa nakledilmişti.

İran'da protestolara katılan 3 genç hakkında idam kararı verildi