İngiltere'de sağlık sistemi tazminat kıskacında

Orhan DİL
Londra

İngiltere Ulusal Sağlık Servisine karşı açılan tazminat davalarından sorumlu olan NHS Çözümleme Dairesinin her yıl temmuz ortasında yayımlanan yıllık raporlarına yansıyan tazminat rakamları giderek artıyor. Her türlü tazminat davasının teşvik edildiği İngiltere’de NHS’nin ödemek zorunda kaldığı tazminatlar devasa miktarlara ulaşmış durumda.

NHS Çözümlemenin son yayımlanan yıllık raporuna göre, geçen yıl ihmalkarlık ve yanlış tedaviden kaynaklı davacılara ödenen tazminatların toplamı 1 milyar 413 milyon 400 bin sterlin. Davacılara tazminatların yanı sıra geleceklerini etkileyecek mağduriyetlerin olması durumunda gelir kaybı ve ek giderlerinden dolayı da ayrıca ek tazminatlar ödeniyor. Kişisel kayıplarından dolayı davacılara geçen yıl ödenen ek tazminatların toplamı ise 384 milyon 400 bin sterlin.

Tazminat giderleri bu iki kalem ile de sınırlı değil. NHS kendi avukatlarının yanı sıra davacıların hukuki giderleriyle avukatlık masraflarını da karşılamak zorunda. Hiç de azımsanmayacak miktarlarda olan hukuki masraflar, İngiltere’de tazminat davalarının neden teşvik edildiğini de anlaşılır kılacak boyutlarda. Geçen yıl davacıların hukuki giderleri için 442 milyon 300 bin sterlin, NHS’in hukuki giderleri için de 139 milyon 600 bin sterlin ödenmiş.

Tüm kalemler dahil edildiğinde geçen yıl ödenen tazminatların toplamı 2,3 milyar sterlini aşıyor. Geçen yıla oranla çok az düşüş gösteren tazminat ödemeleri, beş yıl öncesine göre ise iki kat artmış.

Asıl dudak uçuklatan rakamlar ise kapanmış olanlar değil, henüz sonuçlanmamış davaların toplamına dair yapılan hesaplamalarda ortaya çıkıyor. NHS Çözümleme Dairesinin son raporuna göre, 2020 Mart sonuna kadar açılan davaların tamamının sonuçlanması durumunda ödenecek tazminat miktarı 84 milyar sterlinin üzerinde. 2019 mali yılında NHS’in yıllık bütçesinin 129 milyar sterlin olduğu hatırlandığında tazminatların boyutu daha net anlaşılabiliyor.

RAHATSIZ OLAN YOK

İngiltere’deki "tazminat kültürü" ve artık kanıksanmış olmasından dolayı pek ilgi görmeyen tazminat ödemeleri, bu yıl, belki de pandemi döneminde NHS’in yaşadığı maddi zorlukların nelere yol açtığının geniş bir kamuoyu tarafından fark edilmesi nedeniyle yeniden ulusal basında yer aldı.

Gazetelerde, şimdiye kadar haberler dışında, sağlık örgütleri ve sağlık alanında faaliyet yürüten sendikaların açıklanan rakamlarla bu kadar yüklü miktarlarda tazminat ödenmesine neden olan koşullara dair açıklamalarına rastlayamadık.

2018 yılında NHS çalışanları arasında yapılan bir anketin sonuçlarına dayandırılarak yapılan haber ve değerlendirmeler, NHS çalışanlarının yaşadığı en büyük sorunun zorbalık olduğu yönünde.

NHS Çözümleme Dairesinin de farklı bir görüş bildirmediği anketin sonuçlarına göre, yapılan haberlerin içeriği; başta hastalar ve hasta yakınları olmak üzere, menajerler ve çalışma arkadaşları tarafından yapılan zorbalığın NHS’e yıllık maliyetinin yıllık en az 2,28 milyar sterlin olduğu bilgisi ile sınırlandırılmış.

En büyük sorun olarak belirlenen zorbalığın nedenlerine dair ise hiç bir araştırma yok.

Tazminat ödenmesine neden olan durumlara dair bir bilgi vermeden yapılan haberler, maalesef Kovid-19 sürecinde tanıklık ettiğimiz gibi gerektiğinde hayatı pahasına işini yapmak zorunda kalan sağlık çalışanlarını sorumlu ve suçlu durumuna düşürüyor.

NHS KESİNTİ VE ÖZELLEŞTİRMELERLE İŞLEMEZ HALE GETİRİLDİ

Öncesi bir yana, NHS, 1992 yılında Muhafazakar Parti tarafından başlatılan ve 1998 yılında İşçi Partisi tarafından devam ettirilen Özel Finans İnisiyatifleri (Private Finance İnitiatives) aracılığı ile Ulusal İstatistik Dairesi (Office for National Statistics - PFI) verilerine göre, hastanelerden 20 yıl içinde özel sermayeye 199 milyar sterlin kaynak aktarılmasına yol açan uygulamalara tabi tutuldu.

2012 yılında sağlığın özelleştirilmesini kolaylaştırmak ve özel sektörü teşvik etmek için Sağlık ve Sosyal Bakım Yasası çıkartıldı. Tasarruf politikalarına, NHS bütçesinde yapılan 22 milyar sterlinlik kesintiler ile başlandı. Çalışma ve ücret koşullarından dolayı yılda 33 bin hemşirenin istifa ettiği bir dönemde, hemşirelik okuyanlar için verilen burslar kaldırılarak, hemşire olmak zorlaştırıldı.

2016 verilerine göre, İngiltere çapında 60 ayrı yerleşim bölgesinde acil servisler gibi hayati önem taşıyan hastanelerin bölümleri ya kapatıldı ya da kapasitesi düşürüldü. Hastanelerin toplam yatak kapasitesi yüzde 18 azaltıldı.

Özelleştirme ve dayatılan kesinti politikaları nedeniyle ebeler 132, pratisyen hekimler 40 ve sağlık çalışanları 32 yıldan sonra ilk grevlerini gerçekleştirdi.

Sadece 2018’in Ocak ayında 55 bin ameliyat ertelenirken, binlerce hasta 10 saatten fazla acil servislerde sıra bekler oldu.

SAĞLIK ÇALIŞANLARI VE HALKIN TALEBİ KARŞILANMALI

Hakları ellerinden alınan sağlık çalışanlarının, hastanelerin kapatılmasına, özelleştirmelere, hemşirelerin burslarının kaldırılmasına karşı çıkan halkın taleplerini dikkate almayan hükümet ve hükümetin politikalarına destek verenler, hem bu ödenen tazminatların, hem de tazminatlara neden olan ihmal ve aksaklıkların asıl sorumlularıdır.

Aç gözlü tazminat avcılarına fırsat vermemek ve tedavi olmak için hastane kapılarına gidenlerin hayati hasarlarla evlerine geri dönmemeleri için, sağlık çalışanlarının işlerini en iyi şekilde yapacağı çalışma koşulları ve kaynakların sağlanması şart.

Sağlığın üzerinden para kazanılacak bir alan olmaktan çıkartılması ve tüm özelleştirme politikalarına son verilmesi, acil bir ihtiyaç.

Bu, sadece tazminatlardan kaçınabilmek için değil Kovid-19 ile açıkça görüldüğü gibi, salgın dönemlerinde ortaya çıkan ihtiyacı karşılayabilecek bir sağlık hizmeti için de şart.

İngiltere'de sağlık sistemi nasıl yok edildi?

İngiltere, Ulusal Sağlık Servisi için yürüdü