ABD-İran gerilimi | Nükleer çalışmalar ve yaptırımlar yeniden gündemde

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'ın, Batılı ülkeler ile yapılan nükleer anlaşma olarak bilinen Ortak Kapsamlı Eylem Planı'nda (JCPOA) belirtilen uranyum stokunun 10 kat üzerine çıktığını ileri sürdü.

Pompeo, İran'ın uranyum geliştirme konusundaki çabalarına dair Twitter'dan yazılı açıklama yayımladı.

Tahran yönetiminin, Ortak Kapsamlı Eylem Planı'nda belirtilen maksimum uranyum stokunun 10 kat üzerine çıktığını savunan Pompeo, Fransa, Almanya ve İtalya'ya atfen, “E3 ve diğer ülkeler nükleer anlaşmanın tarih olduğu gerçeğine uyanmalı ve (İran'a) daha ağır yaptırım uygulanması konusunda bize katılmalıdır. Baskı ve kapsamlı müzakere tek yoldur” ifadelerini kullandı.

RUHANİ: ABD ÇIKMAZ SOKAKTAN DÖNMELİ

Pompeo’nun açıklamaları sonrası konuya ilişkin bir açıklama da İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’den geldi. Başkent Tahran'da düzenlenen Bakanlar Kurulu toplantısının ardından konuşan Ruhani, ABD yaptırımları, nükleer anlaşma ve okulların açılmasıyla ilgili değerlendirmede bulundu.

Ruhani, ABD'nin nükleer anlaşmaya dönüşten başka çaresi olmadığını belirterek, “ABD çıkmaz sokaktan dönmelidir yoksa büyük bir engelle karşılaşacaktır” dedi.

ABD'nin nükleer anlaşmadan çıkarak 2018 yılından bu yana "hesap hatası" yaptığını savunan Ruhani, ülkesinin 3 yıldır her türlü baskıya karşı direndiğini ifade etti.

ABD'nin kendileri için birçok zorluk meydana getirdiğini dile getiren Ruhani, Washington yönetiminin nükleer anlaşmaya dönüşten başka çaresi olmadığını ileri sürerek, “ABD'liler hedeflerine ulaşamayacak. Pişman oldular ve bu yoldan dönmeleri gerekiyor, dönecekler de. Bu ABD için çıkmaz sokaktır. ABD çıkmaz sokaktan dönmelidir yoksa büyük bir engelle karşılaşacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

ABD ANLAŞMADAN ÇEKİLMİŞTİ

JCPOA, İran'ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesi ve düzenlenmesi, bunun karşılığında yaptırımların kaldırılması amacıyla Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) daimi üyeleri ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin'in yanı sıra Almanya ve AB ile İran arasında 2015'te imzalanmıştı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın yönetime gelmesiyle Washington anlaşmadan çekilmiş ve İran'a yeniden yaptırım uygulamaya başlamıştı. Anlaşmanın diğer taraflarından Washington'u durdurmasını isteyen ancak bunda başarılı olamayan İran, Temmuz 2019'da nükleer anlaşmanın bazı maddelerini, 5 Ocak'ta da anlaşmadan kaynaklanan tüm taahhütleri askıya aldığını açıklamıştı.

ABD, BMGK'nın İran'a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim'de sona erecek silah ambargosunu yenilemek istiyor. Bu çabası geçen ay başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran'ın nükleer anlaşma kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını gerekçe göstererek konseyin 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan mekanizmayı hayata geçireceği tehdidinde bulunmuştu.

İran ile birlikte anlaşmanın taraflarından AB, Rusya ve Çin ise ABD'nin İran ile yapılan nükleer anlaşmadan 2018'de çekildiğini ve anlaşmaya taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yeniden devreye sokulmasına olanak veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtiyor. (Washington/AA)