Bölge'de 13 kentte yaşayanların öncelikli sorunu Kürt sorunu ve ekonomi oldu

Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, 14-23 Ağustos 2020 tarihleri arasında Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yer alan 13 kentte seçmen eğilimlerine dair bir saha araştırması yaptı. Bölgedeki seçmen eğilim ve davranışlarını, Türkiye’nin temel sorunlarına ve çözümlerine dönük seçmenin tutum, algı ve eğilimlerini ölçmeyi amaçlayan çalışma, Diyarbakır, Van, Batman, Hakkâri, Mardin, Şırnak, Urfa, Ağrı, Bitlis, Iğdır, Kars, Muş ve Siirt kentlerini kapsıyor. Araştırma online ortamda 918 kişi ile görüşülerek ortaya çıktı.

EN ÖNEMLİ SORUN NEDİR?

MA'da yer alan habere göre katılımcılara yöneltilen sorulardan ilki; “Sizce Türkiye’nin en önemli 1. öncelikli sorunu nedir?​” oldu. Soruya katılımcıların yanıtları şöyle oldu:

• yüzde 45,3’ü “Kürt Sorunu”,
• yüzde 27,9’u “Ekonomi/İşsizlik”,
• yüzde 4,4’ü “Demokrasinin Olmayışı”,
• yüzde 3,9’u “Çatışma ve Şiddet Ortamı”,
• yüzde 3,9’u “Hükümet”,
• yüzde 3,3’ü “Hukuk Sisteminin Mevcut Durumu”,
• yüzde 3,3’ü “Muhalefetsizlik”,
• yüzde 2,6’sı “Cumhurbaşkanlığı Sistemi”,
• yüzde 1,7’si “Gülen Cemaati/FETÖ”,
• yüzde 1,3’ü “IŞİD vb. nitelikteki radikal örgütler”

AKP’YE OY VERENLERİN YÜZDE 50’Sİ EKONOMİ/İŞSİZLİKTEN ŞİKAYETÇİ

Bu soruya yanıt verenlerin 24 Haziran 2018’deki genel seçimlerde oy verdikleri partiler üzerinden dağılımı ise şöyle oldu: 

• AKP’ye oy veren katılımcıların yüzde 50’si Ekonomi/İşsizlik, yüzde 10,8’i Muhalefetsizlik, yüzde 6,7’si Kürt Sorunu;
• CHP’ye oy veren katılımcıların  yüzde 47,6’sı Ekonomi/İşsizlik, yüzde 19’u Çatışma ve Şiddet Ortamı, yüzde 14,3’ü Kürt Sorunu;
• HDP’ye oy veren katılımcıların yüzde 60,6’sı Kürt Sorunu, yüzde 19,5’i Ekonomi/İşsizlik, yüzde 6’sı Demokrasinin Olmayışı;
• Hür Dava Partisi’ne oy veren katılımcıların yüzde 100’ü Kürt Sorunu;
• İyi Parti’ye oy veren katılımcıların yüzde 100’ü Hükümet;
• MHP’ye oy veren katılımcıların yüzde 75’i Gülen Cemaati-FETÖ, yüzde 25’i Muhalefetsizlik
• Saadet Partisi’ne oy veren katılımcıların yüzde 100’ü Ekonomi/İşsizlik.

Yapılan araştırmada “Sizce Türkiye’nin en önemli 1.öncelikli sorunu nedir?​” ile “Sizce Türkiye’nin en önemli 1. öncelikli sorunu nasıl çözülür?​” sorusunun yanıtları da karşılaştırıldı.

KÜRT SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ OLARAK "ÖZERKLİK" SEÇENEĞİ ÖNE ÇIKTI

Buna göre; Kürt sorununu birinci öncelikli sorun olarak görenlerin yüzde 30,3’ü çözüm olarak “özerklik”, yüzde 26’sı “çözüm sürecine dönüş/barış-müzakerenin başlaması”, yüzde 16,8’i “muhataplar arası (Öcalan-Örgüt/Devlet) diyalog-müzakere”, yüzde 9,6’sı ise “eşitlikçi yeni bir anayasa”yı işaret etti.

Ekonomi ve işsizliği birinci öncelikli sorun olarak görenlerin ise yüzde 28,1’i “istihdam ve üretime dayalı politikalar”, yüzde 16,4’ü “ekonomi politikalarının değişmesiyle”, yüzde 14,8’i “hükümet değişimi”, yüzde 11,7’si “eşit ve demokratik bir sistem” ile;

Demokrasinin olmayışını birinci öncelikli sorun olarak görenlerin yüzde 30’u “özerklik”, yüzde 25’i “eşit ve demokratik bir sistem”, yüzde 15’i “eşitlikçi yeni bir anayasa”, yüzde 10’u “hükümet değişimi”;

Çatışma ve şiddet ortamını birinci öncelikli sorun olarak görenlerin yüzde 22,2’si “hükümet değişimi”, yüzde 22,2’si “fikrim yok”, yüzde 11,1’i “özerklik”, yüzde 11,1’i “muhataplar arası (Öcalan-Örgüt/Devlet) diyalog-müzakere”, yüzde 11,1’i “eşit ve demokratik sistem”, yüzde 11,1’i “Cumhurbaşkanlığı sistemi değişikliğiyle”;

Cumhurbaşkanlığı Sistemini birinci öncelikli sorun olarak görenlerin ise yüzde 33,3’ü “parlamenter sisteme dönüşle”, yüzde 25’i “cumhurbaşkanlığı sistemi değişikliği”, yüzde 16,70’si “eşit ve demokratik bir sistem”, yüzde 16,7’si “hükümet değişimi”ni çözüm olarak görmekte.

SORUNLARI ÇÖZMEYE EN YAKIN PARTİ HANGİSİ?

Anket katılımcılarına “Sorunları çözmeye en yakın parti sizce hangisi?​” sorusuna da yöneltildi. Katılımcıların yüzde 49,7’si “HDP”, yüzde 20’si “hiçbiri”, yüzde 11,5’i “AKP”, yüzde 5,7’si “CHP”, yüzde 3,5’i “Gelecek Partisi”, yüzde 2,6’sı “Deva Partisi” yanıtlarını verdi.

Ankette yer alan bir diğer dikkat çekici veri, ülkedeki mevcut sorunları çözmeye en yakın partinin hangisi olduğu sorusu oldu. Bu soruya yanıt verenlerin 24 Haziran seçimlerinde oy verdikleri partilere göre dağılımı şöyle oldu:

• AKP’ye oy veren katılımcıların yüzde 55,4’ü AKP, yüzde 9,5’i Deva Partisi, yüzde 9,3’ü Gelecek Partisi;
• CHP’ye oy veren katılımcıların yüzde 66,7’si CHP, yüzde 14,3’ü hiçbiri, yüzde 9,4’ü Gelecek Partisi;
• HDP’ye oy veren katılımcıların yüzde 73,6’sı HDP, yüzde 16,9’u hiçbiri, yüzde 2,5’i CHP;
• Hür Dava Partisi’ne oy veren katılımcıların yüzde 100’ü Hüda Par;
• İyi Parti’ye oy veren katılımcıların yüzde 100’ü İYİ Parti;
• MHP’ye oy veren katılımcıların yüzde 100’ü MHP
• Saadet Partisi’ne oy veren katılımcıların yüzde 50’si Deva Partisi, yüzde 50’si Saadet Partisi yanıtlarını verdi.

24 HAZİRAN'DA HANGİ PARTİYE OY VERDİNİZ?

“24 Haziran 2018’de genel seçimlerinde hangi partiye oy verdiniz?​” sorusu yöneltilen katılımcıların yanıtları şöyle oldu:

• yüzde 66,9’u HDP,
• yüzde 16,1’i AKP,
• yüzde 10,7’si “oy kullanmadım”
• yüzde 4,6’sı CHP,
• yüzde 0,9’u MHP,
• yüzde 0,4’ü Saadet Partisi,
• yüzde 0,2’si HÜDA-PAR,
• yüzde 0,2’si ise iyi Parti 

BU PAZAR SEÇİM OLSA KİME OY VERİRSİNİZ?

Anket katılımcılarının yöneltilen “Bu pazar bir genel seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?​” sorusuna yanıtları şöyle:

• yüzde 63’ü HDP,
• yüzde 9,8’si “oy kullanmayacağım”,
• yüzde 9,4’ü AKP,
• yüzde 4,6’sı CHP,
• yüzde 4,4’ü Gelecek Partisi,
• yüzde 2,6’sı Deva Partisi,
• yüzde 2,6’sı kararsızım,
• %1,5’i MHP,
• yüzde 1,1’i Saadet Partisi,
• yüzde 0,9’u HÜDA-PAR,
• yüzde 0,2’si Yeniden Refah Partisi

Bu yanıtlarla birlikte katılımcılara “Oy vereceğiniz siyasi partiyi tercih etmenizi sağlayan en önemli etken nedir?​” diye de soruldu.

Katılımcıların yüzde 22’si “siyasi görüş yakınlığı”, yüzde 19,6’sı “barış ve demokrasiden yana olması”, yüzde 9,8’i “oy kullanmayacağım”, yüzde 8,3’ü “Kürtleri temsil ediyor olması”, yüzde 5,9’u “halktan yana olması”, yüzde 5’i “ülke sorunlarına duyarlı olması”, yüzde 4,6’sı “dürüst siyaset”, yüzde 3,3’ü “adalet ve hukuktan yana olması”, yüzde 3,3’ü “değişimden yana olması” şeklinde yanıt verdi.

Bu soruyla birlikte “Oy verdiğiniz siyasi partiyi değiştirmenize neden olacak en önemli etken nedir?​” diye sorulan katılımcıların yüzde 16,5’i “değiştirmem”, yüzde 14,7’si “politikalarını değiştirirse”, yüzde 9,8’i “oy kullanmayacağım”, yüzde 8,6’sı “demokrasi mücadelesinden vazgeçmesi”, yüzde 8,3’ü “taleplerimi daha iyi ifade eden yeni bir partinin olması”, yüzde 7,4’ü “Kürt sorununu inkar etmesi”, yüzde 7,2’si “halktan uzaklaşması”, yüzde 4,6’sı “adaletsizlik”, yüzde 3,7’si “kendi çıkarları doğrultusunda hareket etmeleri” yanıtlarını verdi.

CHP’NİN KÜRT SORUNU ÇIKIŞI

Katılımcılara yöneltilen bir diğer dikkat çekici soru ise “CHP’nin son kongresinde ‘Kürt Sorununu biz çözeceğiz’ beyanını nasıl değerlendiriyorsunuz?​” yönünde oldu. Anketi yanıtlayanların yanıtları şöyle:

• yüzde 17,9’u, “samimiyetsiz”,
• yüzde 15,9’u “güvenmiyorum, sorunun kaynağı CHP”,
• yüzde 12,9’u “yalan”,
• yüzde 8,9’u “pratik adım olmadan gerçekçi bulmuyorum”,
• yüzde 8,7’si “çözmek istemez, AKP’den farkı yok”,
• yüzde 7,8’i “olumlu ama yetersiz”,
• yüzde 7,8’i “seçim propagandası”,
• yüzde 6,1’i ise “olumlu” (HABER MERKEZİ)