İlham bir uyanıştır: Qimil

Pervin CHAKAR

İtalyan Besteci Giacomo Puccini, “Tüm insan yetilerinin hayat bulduğu ve yüksek sanatsal kazanımlarda kendini gösterdiği ilham bir uyanıştır” demiş. Bir insanı uyandırmanın en büyük yolu nedir peki sizce? Aşk mı ya da derin bir acıyı ruhunda hissetmek mi? Bir hisle mi insan uyanır insan yoksa akli bir çabayla mı? Asıl soru şu belki de; yaratma ve üretme duygusu insanı nasıl harekete geçirir?

İlham, bir ince çizgi ama derinde, ayak bileklerinizden ruhunuzun parmak uçlarına kadar uzanan bir yerde. Korkunç bir acıyla gelen çoğu zaman. 

Bir derginin arka kapağına basılmış siyah-beyaz bir fotoğrafta görmüştüm bu derin acıyı. İki üç kişinin bir tabutu kuru bir engebede taşırlarken göründüğü o fotoğrafta hissetmiştim o derin acıyı. Çocukluğumda bir Kürt bilgesi olarak anlatılan Musa Anter’i götürüyorlardı o tabutta.

Üstad Friedrich Nietzche, bir yıldız doğurmak için ruhun kaosa ihtiyacı olduğunu söylemişti ve Musa Anter’in tabutunda taşınan şey, Kürt’ün onulmaz trajedisinden başka bir şey değildi. O kaosu yaşadım. Anlamsızca koşup duran yılkı atlarını, başına geçtiğim piyanomun tuşlarında koşturdum.

Qimil şiirini okumaya başladım sonra.

Gözlerimden dökülen yaşlar bu cesaretli adamın elinin tersiyle sömürgeciliğe ve köleliğe hayır demesiydi. Karşısında baskın bir rejim duruyordu en sıkısından. Zindana gönderiliyordu bu yüzden. İşte o an sözün bir kere daha gücüne inanmaya başladım. Bir hükümet söz söyleme özgürlüğünü ne kadar kısmaya çalışırsa, ona o kadar karşı konur; bu karşı çıkış elbette açıkgözlülerce değil, iyi eğitimin, sağlam ahlakın ve erdemin daha özgür yaptığı kişilerce yapılacaktır. Spinoza’nın dediği gibi kendimizi hür sanıyoruz. Oysa hürriyet, bir karşı çıkıştır.  

Devamla şöyle diyor Spinoza: “Şayet ruhlara hükmetmek dillere hükmetmek kadar kolay olsaydı, bütün hükümdarlar güvenli bir şekilde hüküm sürerdi ve zalim güç diye bir şey olmazdı. Zira o zaman bütün insanlar hükümdarlarının fıtratına göre yaşar, neyin doğru neyin yanlış, neyin iyi, neyin kötü, neyin adil olduğunu, neyin olmadığını sadece onların buyruklarına göre değerlendirirdi. Fakat… Bir insanın ruhunun, başka bir insanın hakkına tamamen bağlı olması imkansız bir şeydir. Hiç kimse kendi doğal hakkını, yani her konuda özgürce akıl yürütme ve özgürce değerlendirme yetisini bir başkasına devredemez; dahası, hiç kimse bu bapta baskı altına alınamaz. İşte bu yüzden diyoruz ki devlet ruhlara yöneldiğinde şiddet uygular.”

Musa Anter’in ve nice Kürt entelektüelinin başına da gelen budur. Bu haksızlık adeta yüreğimi delip geçmiş, notaların içinde farklı bir dünya yaratan parmaklarım Musa Anter’in kalbine ulaşmak, onun yalnız olmadığını söylemek istemişti. Bunu bir karşı çıkış döneminin simgesi olan Qimil şiirini besteleyerek gerçekleştirme arzusu ile doldum.

31 Ağustos 1959’da İleri Yurt’ta yayımlanan o şiir, Siverekli bir kızın hikayesini anlatıyordu; buğday tarlalarına qimil (kımıl-süne) musallat olduğu için kıtlık çeken bir köylü kızın hikayesini. Ama aslında herkes o şiirde Kürtlerin topraklarına kımıl gibi musallat olmuşların, başak bağlamayan buğdaylar gibi Kürtlerin nasıl da tüketildiğini anlatıyordu.

Piyanomun başına geçip bir an önce bunu müzikleştirmek istedim. Eser tam anlamıyla hem klasik batı müziği hem de folklorik ögeleri barındırıyor. Bu nedenle soprano ve harp için bir besteye dönüştürdüm. Buğday tarlasındaki Siverekli kızın sesi yankılanıyor harp ise buna eşlik ediyordu.

Musa Anter’in bu denli cesaretli bir şekilde etrafına meydan okuması bende büyük bir etki yaratmıştı. 1959’da doğmuş bir yıldıza (Qimil) ses olma zamanıydı.

İyi ki var oldunuz Musa Anter.

Keşke son yolculuğunuz böyle sessiz olmasaydı.

Hürmetle

CHAKAR, ANTER’İN ‘QİMİL’ ŞİİRİNİ BESTELEDİ

Soprano Pervin Chakar, Musa Anter’in “Qimil” isimli Kürtçe şiirini besteledi. Anter’in 100. doğum yılı için hazırlanan tekli (single) bugün Red Music etiketiyle dijital platformlarda yayımlandı. Hem klasik batı müziği hem de Kürt müziği ögelerini barındıran teklide Chakar’a Tara Jaff arpıyla eşlik etti. Kürt divan edebiyatının önemli şairlerinin şiirlerini de besteleyen Chakar, yakın zamanda dinleyiciyle buluşturmaya hazırlanıyor. (KÜLTÜR SERVİSİ)

Musa Anter Gazetecilik Ödülleri açıklandı

Ragıp Zarakolu

Musa Anter 100 yaşında