Doç. Dr. Hakan Güneş: 26 yıllık gerilimde savaşa en yakın noktadayız

Meltem AKYOL
İstanbul

Azerbaycan-Ermenistan arasındaki gerilimi değerlendiren Doç. Dr. Hakan Güneş, "26 yıldan bu yana savaşa en yakın noktadayız" uyarısı yaptı. Azerbaycan-Ermenistan ateşkesi sonrası 26 yıllık çözümsüzlüğün bir numaralı sorumlusunun Rusya olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Hakan Güneş, İran ve Türkiye’nin de gerilimdeki sorumluluğuna dikkat çekti. Güneş; acil hakkaniyetli ve yapılandırılmış bir görüşme masası kurulmadığı taktirde çatışmanın daha fazla ertelenemeyeceği uyarısı yaptı.

GERİLİM TIRMANIYOR, ENDİŞE ARTIYOR

Azerbaycan ve Ermenistan arasında süren çatışmalarda can kayıpları yaşanırken ateşkes ve müzakere çağrıları sürüyor. Dün Rusya, AB ve NATO’dan çatışmanın sonlandırılması yönünde gelen çağrıların ardından son olarak Birleşmiş Milletler, ABD ve İran da açıklamalar yaptı. AKP iktidarından ise Ermenistan’a yönelik sert açıklamalar sürüyor.

İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi, Doç. Dr. Hakan Güneş, İki ülke arasında yaşanan gerilime ilişkin gazetemize değerlendirmelerde bulundu.

GÜNEŞ: DAHA ÖNCE DE ÇATIŞMALAR YAŞANIYORDU AMA…

İki ülke arasından 1994’teki ateşkesten sonra özellikle son 20 yılda çeşitli boyutlarda çatışmaların yükseldiğine dikkat çeken Güneş şunları söyledi: “Aslında ‘94’teki ateşkesten sonra gerilim yaklaşık olarak 7-8 yıl dondurulmuş durumdaydı. Azerbaycan açısından iç sorunlar daha ön plandaydı. Fakat 2000’lerin başında itibaren yeniden sınır çatışmaları, tarafların birbirlerini askeri olarak tartmaları, güç denemelerinde bulunmaları, zaman zaman da şu ya da bu nedenle kontrol dışı gelişmelerle çatışmalar yaşanıyordu. Geldiğimiz güne kadar ortalama 1.5-2 yılda bir gerilim tırmanıyordu, bu tür çatışmalar yaşanıyordu ve bir süre sonra gerilimin dozu düşüyordu. Bundan hareketle bu son çatışmanın da bu serinin bir parçası olabileceğini, dolayısıyla birkaç hafta içerisinde çok da büyümeden bu çatışmanın durabileceğini tahmin edebilirdik.”

"SON 26 YILDA SAVAŞA EN YAKIN NOKTADAYIZ"

Ancak bu kez tablonun farklı olduğuna dikkat çeken Güneş, son 26 yılda savaşa en yakın noktadayız uyarısı yaptı. Güneş, “Bundan önce dediğim gibi güç tartmak, bazı askeri kapasiteleri denemek ya da şu veya bu ülkenin de işin içinde olduğu gerginlikler sonucu patlıyordu. Ve sonunda taraflar diğer tarafı çatışmayı başlatmakla suçluyor, ama bir an önce sulh edilmesi niyeti ifade ediliyordu. Bu kez biraz daha uzayacak ve derinleşecek bir savaş olması ihtimali güçleniyor. Daha kapsamlı bir savaşa daha yakın noktada olduğumuzu düşünüyorum. Elbette bu kez de çatışmaların bitme olasılığı var. Ama aksi olasılık diğer yıllara göre daha yüksek. Çünkü Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, bu kez o başlattı, bu başlattının ötesinde işgal altındaki toprakları ele geçirmek üzere harekatlarına devam edeceklerini ifade ediyor. Ki bu gerilimi sürdürmek konusunda Azerbaycan tarafının daha hazırlıklı olduğunu düşünüyorum. Bu önemli bir farklılık.

Tabii bu belirli bir noktada Rusya’nın müdahale etmesi ve siyasi basıncıyla yahut Ermeni tarafına çok kuvvetli bir askeri teknoloji transferi ile dengeler kurulabilir. Muhtemelen belirli bir aşamada da olacaktır bu ama bu aşama ne zaman gelecek? Rusya, eğer ilerleyebilirse Azeri tarafın ne kadar ilerlemesine göz yumacak ya da karşı çıkmayacak. Bu biraz tartışmalı. Bu konuda çeşitli senaryolar var. Rusya’nın arasının pek de iyi olmadığı Ermenistan Başbakanı Paşinyan’ın biraz burnunun sürtülmesi istediği fikrinin olduğu tartışılıyor vs. Tüm bu denkleme bakarsan topyekün bir savaş öngörüyorum diyemem ama savaşa en yakın noktada olduğumuzu söyleyebilirim” diye konuştu.

"GERİLİMİN TEMEL SORUMLUSU RUSYA…"

İki ülke arasındaki 26 yıllık çözümsüzlüğünün baş aktörünün Rusya olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Güneş Türkiye ve İran’ın sorumluluğu ile Ermeni ve Azeri taraflarının iç milliyetçiliği kışkırtan yaklaşımlarına da dikkat çekti. Güneş şunları söyledi: “Bir kere bu sorun, gerilim ne kadar uzarsa, Azerbaycan ve Ermenistan birbirinden ne kadar nefret ederse, Rusya da burada daha fazla müdahil olabilecek. Sorunun çözümüne dönük istekli olmayan bir diğer taraf İran. İran’ın en büyük endişelerinden biri Azeri milliyetçiliği. Türkiye ise bu gerilimi, Bakü ile Erivan arasında barışa hizmet etmekten çok içerideki milliyetçiliği pekiştirmek için kullanıyor. Yani yüksek perdeden verilen o tepkilerde milliyetçiliği pekiştirmeyi hedefleyen siyasi ihtiyaçlar öne çıkıyor.”

"HEDEF TÜRKİYE SÖYLEMİ" TEMELSİZ BİR PROPAGANDA

AKP iktidarı tarafından çeşitli vesilelerle dile getirilen ‘Mevcut gerilimde asıl hedef Türkiye’ söylemine de yanıt veren Güneş, bu propagandanın temelsiz olduğunu söyledi.

Bölgeye cihatçı güçlerin sevk edildiği iddialarını da değerlendiren Güneş, karşılıklı bir kara propagandanın sürdüğünü ancak bu iddiaların henüz teyit edilmiş veya yalanlanmış bilgiler olmadığına dikkat çekti.

DIŞ MÜDAHALELER BARIŞA HİZMET ETMİYOR

Acil hakkaniyetli ve yapılandırılmış bir görüşme masası kurulmadığı taktirde çatışmanın daha fazla ertelenemeyeceği uyarısı yapan Güneş, “Başta Rusya, sonra İran ve Fransa ve son olarak Türkiye’nin müdahaleleri bir bölge barışına hizmet etmemektedir. Şu aşamada söyleyeceğim şey acil, hakkaniyetli ve yapılandırılmış bir görüşme masası kurulmadığı takdirde bu çatışmanın en fazla erteleneceği ama bitirilemeyeceğidir. Halkların çıkarına olmayan bu çatışma ve gerilimlerde çoğu 1998 ve 2002 doğumlu gencecik çocuklar hayatını kaybediyor. Şunu da belirtmek gerekir ki çözüm kolaydır, yeter ki bunun için adım atılsın” ifadelerini kullandı.

AKP, MHP, CHP ve İYİ Parti’den Azerbeycan’a destek bildirisi

“Bir millet-iki devlet” örtüsü altındaki gerçek: Silah ticareti

BM, AGİT, ABD ve İran Azerbaycan-Ermenistan çatışması için ateşkes çağrısı yaptı

Ermenistan AİHM’ye başvurdu; Azerbaycan Ermenistan’a ‘yaptırım’ istedi

Ermenistan ve Azerbaycan arasında cephe hattında şiddetli çatışmalar yaşanıyor