AYM Başkanı: ‘Özel af’ düzenlemesi Anayasa’ya aykırı

Anayasa Mahkemesi (AYM), 7242 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un tümü ve düzenlemede yer alan geçici 6. maddenin şekil yönünden iptal edilmesi talebiyle yapılan başvuruya ilişkin verdiği kararın gerekçesini açıkladı. AYM, 17 Temmuz’da yapılan başvuruyu görüşerek, karar vermişti. 

AYM Başkanı Zühtü Arslan ve üyeler Hasan Tahsin Gökcan, Engin Yıldırım, Hicabi Dursun, Celal Mümtaz Akıncı, M. Emin Kuz ile Yusuf Şevki Hakyemez’in karşı oy kullanmasıyla oy çokluğuyla verilen kararın gerekçesi açıklandı. AYM, gerekçeli kararında, Anayasa’nın 87’nci maddesinde özel af ve affın Meclis’in beşte üç çoğunluğunun onayıyla kabul edilebileceğini belirtti.

“CEZA MİKTARI VE TÜRÜNDE BİR DEĞİŞİKLİK YOK”

Düzenlemenin "özel af" niteliği taşıması için iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerektiğine dikkat çekilen gerekçede, “Birincisi, düzenlemenin sadece geçmişe yönelik olmasıdır. İkincisi ise düzenlemenin cezayı ortadan kaldırmak, miktarını azaltmak veya türünü değiştirerek hafifletmek suretiyle cezanın kapsamına etki etmesidir. Ancak cezanın miktarında ve türünde herhangi bir değişikliğe neden olmayıp sadece çeşitli gerekçelerle cezanın infaz şeklini değiştiren/belirleyen düzenlemelerin özel af olarak nitelendirilmesi mümkün değildir” ifadelerine yer verildi.

Gerekçede, getirilen düzenlemede denetimli serbestlik ve koşullu salıverilme kurumlarından yararlanmak suretiyle hükümlülerin ceza infaz kurumundan önceki kanuni düzenlemelere nazaran daha erken tahliye edilmesi ve cezanın kalan kısmının ceza infaz kurumu dışında infaz edilmesi öngörüldüğü ileri sürüldü. Gerekçede, şu ifadeler yer aldı: “Bu çerçevede anılan kurumların cezanın ceza infaz kurumunda çektirilmesine alternatif bir infaz usulü niteliği taşıyıp taşımadığının tespiti dava konusu kuralların da anılan niteliğe sahip olup olmadıklarının belirlenmesi bakımından önem taşımaktadır. Koşullu salıverilmenin en önemli unsurları, cezanın belirli bir kısmının ceza infaz kurumunda infaz edilmiş olması, hükümlünün bu süre içinde iyi hâl göstermesi, koşullu salıverildikten sonra denetim süresine tabi tutulması ve koşullu salıverilmenin gereklerine uyulmaması durumunda koşullu salıverilme kararının geri alınabilmesidir.”

“DÜZENLEME ANAYASA UYGUN”

Düzenlemedeki 6’ncı maddenin cezanın kapsamına ilişkin bir düzenleme olmayıp cezanın infaz usulüne yönelik hükümler öngördüğü vurgulanan gerekçede, “Geçici 6. maddenin öngördüğü kurumun af niteliğinde olmadığı, bu itibarla söz konusu maddenin değiştirilmesini öngören Kanun’un toplantı ve karar yeter sayısı bakımından Anayasa’nın 96. maddesine tabi olduğu görülmüştür. Son oylaması Anayasa'da öngörülen çoğunlukla yapılan Kanun, Anayasa'nın 96. maddesine aykırı değildir. Anayasa Mahkemesi açıklanan nedenlerle kuralların Anayasa’ya aykırı olmadığına ve iptal taleplerinin reddine karar vermiştir” denildi.

ARSLAN: ANAYASA AYKIRI

Anayasa 87’inci maddesine aykırı olduğu ve kanunda yer alan 6’ıncı maddenin "özel af" niteliğinde olduğunu savunarak karşı oy kullanan AYM Başkanı Zühtü Arslan, şu gerekçeleri sıraladı: “6. maddenin 1 numaralı fıkrası, istisna kapsamında olmayan suçlardan dolayı 6 yıla kadar hapis cezasına mahkûm edilenlerin ceza infaz kurumunda kalmadan cezanın infazına imkan sağlamaktadır. Bu fıkra cezanın kapsamına etki eden bir anlamda onu daha hafif seçenek yaptırımlara dönüştürerek, hafifleten olduğundan kaynaklı özel af niteliğindedir. Bu gerekçeler aynı maddenin 2 ve 4’üncü fıkraları içinde geçerlidir. Dava konusu kuralların af niteliğinde olmadığının kabulü Anayasa 87. Maddesini işlevsiz ve anlamsız hale getirmektedir. Bu yolla beşte üç çoğunluğa gerek duyulmaksızın, şartla salıverme ya da denetimli serbestlik adı altında belli suçlardan mahkûm olanların cezaları değiştirilebilecek, hafifletilebilecek veya tamamen ortadan kaldırabilecektir. Af niteliğinde bir düzenleme olan geçici 6’ncı maddesi Anayasa 87. Maddesi uyarınca TBMM üye tamsayısının beşte üçü çoğunluğu ile kabul edilmediğinden şekil bakımından Anayasa’ya aykırılık teşkil etmektedir.”

Arslan, gerekçesinin devamında 6’ncı maddeden yola çıkılarak tüm düzenlemenin Meclis’te beşte üç çoğunluk sağlanmadan geçmesinin şekil yönünden Anayasa’ya aykırı olduğunu belirtti.

Üye Hasan Tahsin Gökcan da, düzenlemenin af sayılması için iki temel unsuru taşıdığını belirterek, Anayasa 87’nci maddeye aykırı olduğunu savundu. Diğer üyelerde düzenlemedeki 6’ncı maddenin özel af niteliğine dikkat çekerek, Anayasa aykırı bir şekilde kabul edildiğini savundu.

NE OLMUŞTU?

AKP ve MHP tarafından getirilen “7242 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”u 14 Nisan 2020 tarihinde Meclis Genel Kurulu’nda geçerek, yasalaştı. CHP ve HDP tarafından “özel af” olarak nitelendirilen kanun CHP tarafından şekil bakımından Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile 22 Nisan 2020 tarihinde AYM’ye taşındı.

CHP, 11 Haziran 2020 tarihinde esas yönünden yaptığı başvuruda özel af niteliğinde olması nedeniyle tümünün ve kanunla düzenleme yapılan çeşitli yasalardaki 15 değişik maddenin Anayasa’ya aykırılığı gerekçesiyle başvuruda bulundu. (MA)

CHP infaz düzenlemesini AYM'ye götürecek