Gazeteciler yıpranma payının iade edilmesini istiyor: Yıpranıyoruz

Gazeteciler, çalışma koşullarının yıpratıcılığı nedeniyle erken emeklilik sağlayan yıpranma payının geri getirilmesini istiyor. 1977 yılında tanınan fiili hizmet zammı hakkı (yıpranma payı) 2008’de iptal edilmiş, 2013 yılında yeniden getirilmişti. Ancak 2019’da getirilen düzenleme basın kartları gerekçe gösterilerek AYM tarafından iptal edilmişti. Anayasa Mahkemesi’nin TBMM’ye yasal düzenleme için tanıdığı 9 aylık süre ise 14 Kasım 2020’de son buluyor. Eğer o tarihe kadar herhangi bir yasal düzenleme yapılmaz ise gazeteciler yıpranma payı hakkını yitirecek. 

"GAZETECİLER GECE GÜNDÜZ ÇALIŞIYOR"

Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) “Yıpranıyoruz” diyerek bir kampanya başlattı. Sendika İtibari Hizmet Hakkı’nın, gazetecilerin ve matbaa çalışanlarının, yaptıkları işin doğası gereği 1977 yılında teslim edilmiş bir hak olduğunu ayrıcalık olmadığını belirterek “Halkın doğru habere ulaşması için gece gündüz çalışan, kamunun yararını birinci önceliği haline getiren gazeteciler, doğru bilgiyi canı pahasına halka ulaştırmak için savaşta, depremde, selde, toplumsal olaylarda, pandemi koşullarında, TBMM’de gece gündüz çalışmaktadır.” dedi.

Matbaa çalışanlarının bilgileri halka ulaştırmak için çeşitli kimyasalların içinde ve gazete-dergi gibi habere dair yayınların basım işini yaptıklarını ve sürekli gece çalıştıklarını vurgulayan Sendika “Gazeteciler ve matbaa çalışanları ayrıcalık istememekte zaten hakları olan itibari hizmet zammının geri iadesini talep etmektedir.” dedi.

NE OLMUŞTU?

Çalışma koşullarının ağırlığı, yıpratıcılığı ve matbaa çalışanlarının kimyasallar içinde çalışması nedeniyle 1977’de 506 Sayılı kanunun bir ek madde konularak gazetecilere ve matbaa çalışanlarına itibari hizmet hakkı tanındı. Her yıl için 90 gün olarak tanınan bu hak gazetecilerin ve matbaa çalışanının erken emekli olabilmesine olanak sağladı. Ancak en fazla 5 yıl erken emeklilik ile de sınırlandırıldı.

2008’de ise 5510 sayılı Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Hakkında Kanun’da yapılan düzenleme ile gazetecilerin ve matbaa çalışanlarının itibari hizmet zammından yararlanmasının önüne geçildi. Yani kısaca yıpranma payı kaldırıldı.5 yıl süren mücadelenin ardından 2013 yılında itibari hizmet zammı, "fiili hizmet süresi" adı ile ve sadece gazetecileri kapsayacak şekilde geri getirildi. 506 Sayılı Kanun ile tanınan haklar, budanarak geri getirilen Fiili Hizmet zammında şu haklar verildi:

• 90 gün olan fiili hizmet süresi 75 güne indirildi
• 5 yıl olan erken emeklilik hakkı 3 yıla indirildi
• Emeklilik yaşından 5 yıl indirilirken düzenleme ile 1,5 yıla düşürüldü   
• Fiili Hizmet Süresinden yararlanmak basın kartı taşıma şartına bağlandı.

2019’DA BASIN KARTI NEDENİYLE İPTAL EDİLDİ

Ancak 2019’da Anayasa Mahkemesi Fiili Hizmet Süresinden yararlanmanın, basın kartı taşıma zorunluluğuna bağlanması nedeniyle, düzenlemeyi iptal etti. İptal gerekçesinde, “Basın kartı verilecek kişilerin nitelikleri ve basın kartının verilmesine ilişkin şartlar yönünden bir kanuni düzenleme bulunmaksızın, bu şartların belirlenmesi keyfiyetinin Basın Kartı Yönetmeliği ile yürütme organına bırakılmış olmasından dolayı temel bir hak olan sosyal güvenlik hakkının ancak kanunla sınırlanabileceğine ilişkin Anayasa’nın 13. maddesinin ihlal edildiği" tespiti yapılarak Anayasa Aykırılık kararı verildi. 

DÜZENLEME YAPILMAZSA 15 EKİM’DE YÜRÜRLÜKTEN KALKACAK

Anayasa Mahkemesi kararında, yeni bir düzenleme yapılabilmesi için İptal Kararının Resmî Gazete'de yayımlanmasından itibaren, 9 ay sonra yürürlüğe gireceği de hüküm altına aldı. İşte o 9 aylık süre 14 Kasım 2020 tarihinde doluyor. 14 Kasım 2020 tarihine kadar yeni bir kanuni düzenleme yapılmaması halinde, Matbaacılar için 2008 yılında kaldırılmış olan İtibari Hizmet Hakkı, gazeteciler için de 15 Kasım 2020 tarihinde tamamen yürürlükten kalkmış olacak.

TGC: ACİL DÜZENLEME YAPMALI

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) de geçtiğimiz günlerde bir açıklama yayınlamış ve “TBMM 14 Kasım 2020’ye kadar yasal düzenleme yapmaz ise gazeteciler kamuoyunda yıpranma payı olarak bilinen fiili hizmet zammı hakkını yitirecek. En ivedi çözüm olarak 506 sayılı yasa dönemindeki düzenlemeye geri dönülmelidir” dedi. 

Cemiyet açıklamasında 506 sayılı yasa dönemindeki düzenlemeye geri dönülmesi gerektiğini vurguladı ve şöyle dedi: “Ağır ve yıpratıcı koşullarda çalışan gazetecilerin haklarını korumak için kamuoyunda yıpranma payı olarak bilinen fiili hizmet zammı hakkında TBMM acilen bir düzenleme yapmalıdır. Sosyal Güvenlik Hakkı’ndan yararlanmak için ‘Basın Kartı Sahibi olan’, ‘Basın Kartı Sahibi olmayan’ gazeteci ayrımı ortadan kaldırılmalıdır. En ivedi çözüm olarak 506 sayılı yasa dönemindeki düzenlemeye geri dönülmelidir.” (MEDYA SERVİSİ)