UMHD: Aynı olayların yaşanmaması gerekli önlemlerin alınmasıyla mümkün

Uluslararası Mülteci Hakları Derneği (UMHD), Van’ın İpekyolu ilçesinde jandarma ekiplerince durdurulan 15 kişilik minibüste, 72 mültecinin bulunduğu; 2'sinin de havasızlıktan öldüğü olayla ilgili rapor yayınladı. Araçta bayılanların olmasına rağmen aracın durmadığı belirtilen raporda, ölümle sonuçlanmayan göçmen kaçakçılığı olayların cezaların caydırıcı olmadığı belirtildi. Van’ın uzun sınır hattı sebebiyle tercih edildiği vurgulanan raporda, sınır bölgelerinde yeterli denetimlerin olmadığı belirtilerek, “Aynı olayların yaşanmaması ancak ve ancak gerekli önlemlerin alınması ve elzem çalışmaların yapılması ile mümkündür” denildi.

"EN BÜYÜKLERİ 46 YAŞINDAYDI"

İncelenen evraklarda araçta 73 yabancı uyruklu şahsın bulunduğu ve bunların 33’ünün Afganistan, 37’sinin Pakistan, 2’sinin ise Irak vatandaşı olduğunun görüldüğü belirtilen raporda, “Fakat sayıca belirtilmenin haricinde Irak vatandaşları ile alakalı ifade tutanağı, kimlik tespit tutanağı gibi herhangi bir başka evraka rastlanılmamıştır.5’i kadın ve 61’i erkek olan şahısların en büyüğü 46 yaşındadır. Şahıslar arasında ikisi 8 yaşında, ikisi 13 yaşında ve her biri 4, 6 ve 14 yaşlarında olmak üzere toplamda 7 çocuk da bulunmaktadır” denildi.

Şüpheli S.B.’nin alınan ilk ifadesinde 15-20 kişilik aileyi 1500 Türk Lirası karşılığında taşımayı kabul ettiğini ve olayın bu şekilde başladığını beyan ederek dolaylı yoldan suçunu kabul ettiği vurgalanan raporda, “S.B. ilk ifadesinde ayrıca Ç.Ö., Ş.H. ve H.Ü. isimli şahısların da kendisine gözcülük ettiklerini söylemiş fakat verdiği ikinci ifadede beyanlarını değiştirerek mezkûr şahısları tanımadığını belirtmiştir” ifadeleri yer aldı.

BAYILANLARA RAĞMEN ARAÇ DURMAMIŞ

Afganistan Vatandaşı Ş.A.’nın ifadesinde İstanbul’a gitmek amacıyla Afganistan’da 600 $ verdiğini, bir şekilde Van’ın Saray ilçesine kadar geldiğini ve burada dört gün boyunca kapalı bir depoda kaldıklarını söylediği aktarılan raporda, şu bilgiler yer aldı: “03.10.2020 tarihinde kendilerini bir aracın aldığını ve 4 saat boyunca yolculuk yaptıklarını, sonra olaya karışan araca sevk edildiklerini, Afganistan’dan buraya kadar olan sürecin tamamen planlı olduğunu, çünkü buradaki araç sürücüsüne herhangi bir para vermediklerini söylemiştir. Şahıs ayrıca ifadesinde araçta havasızlıktan bayılanların olduğunu, buna rağmen şoförün durmadığını, buna istinaden kapıyı yumruklayıp bağırdıklarını beyan etmiştir. Pakistan vatandaşı M.E. ise sürece İran’dan dahil olduğunu, amacının İstanbul’a gitmek olduğunu ve buna karşılık İran’da 1300 $ ödediğini ifade etmiştir.” 

"CEZALAR CAYDIRICI OLMADIĞI İÇİN DEVAM EDİYOR"

Dosyayı takip eden cumhuriyet savcısı ile yapılan görüşmede savcı olayın çok taze olduğunu, bu sebeple dosyadaki bilgiler haricinde bir şey söylemenin mümkün olmadığını söylediğini aktarılan raporda, “Fakat bölgede yaşanan benzer olaylara ilişkin bir değerlendirmede bulunmuştur. Savcı, sadece Van ilinin merkezinde dahi günde 3-4 göçmen kaçakçılığı olayının yaşandığını fakat bu tür olayların ölüm ile neticelenmemesi sebebi ile çok fazla gündeme gelmediğini beyan etmiştir. Ölüm ile neticelenmeyen göçmen kaçakçılığı olaylarında cezanın caydırıcı olmaması sebebi ile bu olayların yaşanmasının devam ettiğini belirten savcı, söz konusu olayların önünün kesilmesi için göçmen kaçakçılığına uyuşturucuya getirildiği gibi bir düzenlemenin getirilmesi gerektiğini söylemiştir” denildi.

UZUN SINIR HATTI TERCİH SEBEBİ

Yapılan araştırmalar neticesinde Van ilinin sık sık benzer olaylar da gündeme gelmesinin ilk ve en büyük sebebinin İran ile uzun bir sınır hattının olması olarak tespit edildiği belirtilen raporda, “Bölgede bulunan bilhassa Pakistan ve Afganistan vatandaşlarının geçiş güzergâhı olarak kullandıkları İran’ın Van ile uzun bir sınır hattı olması sebebiyle, yabancı Uyruklu şahısların İran’dan sonraki geçiş noktası Van olmaktadır.  Ayrıca İran ile uzun bir sınır hattı olan Van ili, İran tarafından yapılan geçişlerin İran sınır görevlileri tarafından yeterince denetlenmemesi sebebi ile de yabancı uyruklu şahısların tercih sebebi olmaktadır” ifadeleri yer aldı.

"SINIR BÖLGELERİNDE YETERLİ DENETİM YAPILMIYOR"

Bölgede iç kısımlarda yapılan sıkı denetim ve kontrollerin sınır bölgelerinde yapılmadığı söylenen raporda, iç kısımlarda yapılan sıkı denetim ve kontrollerin en az aynı düzeyde sınır bölgelerinde de yapılması gerektiği belirtildi. Somut olayda göçmen kaçakçılığı mağduru yabancı uyruklu şahısların, idari gözetim alternatif yükümlülüklerine tabi tutularak serbest bırakıldıkları bilgisinin edinildiği aktarılan raporda, “Bu uygulamanın sistematikleştirilmesi probleme ilişkin herhangi bir çözüm getirmemekte, sadece yabancı uyruklu şahısların hukuka aykırı bir şekilde ülkemizde kalmalarına ve yeni göç yolu arayışına devam etmelerine sebep olmaktadır. Bu soruna kalıcı bir çözüm getirilmesi adına yabancı uyruklu şahısların uluslararası koruma prosedürü ve yasal kalış hakkında detaylı bir şekilde bilgilendirilmeleri gerekmektedir. Bu durum ise hem yabancı uyruklu şahısların mağduriyetini ortadan kaldıracak hem de bu şahısların yasal kalış hakkı olmaksızın ülkemizde kalmalarının önünü kapatacaktır” denildi. 

"GÖREVLİLERE YÖNELİK DENETİMLER SIKI OLMALI"

Tüm bunlarla beraber sınır bölgelerinde bulunan kamu görevlilerinin de bireysel olarak bu suça ortak olduklarının belirtildiği hatırlatılan raporda, “Böyle bir hususun gerçekliği konusunda elimizde net bir bilgi olmamakla beraber bu ihtimale binaen sınır bölgelerinde bulunan kamu görevlilerine yönelik denetimlerin daha sıkı bir şekilde yapılması ve bu görevlilerin göçmen kaçakçılığı konusundan sistematik bir şekilde eğitimlere alınmaları gerekmektedir. Aynı olayların yaşanmaması ancak ve ancak gerekli önlemlerin alınması ve elzem çalışmaların yapılması ile mümkündür. Aksi takdirde bölgede yaşanan göçmen kaçakçılığı olaylarının her geçen gün daha da artarak devam etmesi işten bile değildir” ifadeleri yer aldı. (HABER MERKEZİ)