Çanakkale Ayvacık’ta JES kuyuları için bilirkişi olumsuz rapor verdi

Özer AKDEMİR

Çanakkale Ayvacık Büyükhusun köyü yakınlarında gerçekleştirilmek istenen jeotermal kaynak arama sondajlarına verilen "ÇED gerekli değildir" kararına karşı açılan davada, yapılan bilirkişi keşfinin raporu belli oldu. Bilirkişiler projenin tarım arazilerine, bitkisel ve hayvansal üretime, çevreye, doğal yaşama, kültürel varlıklara, orman alanlarına ve insan sağlığına olumsuz etkileri olacağını belirterek "ÇED gerekli değildir" karanının hukuka uygun olmadığını dile getirdiler.

AĞUSTOS AYINDA BİLİRKİŞİ KEŞFİ YAPILDI

Ege ve Marmara Çevre Belediyeler Birliği, Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Gülpınar Sürdürülebilir Yaşam Derneği, Çakıl Site İşletme Kooperatifi ve 118 yurttaş tarafından açılan davanın 24 Ağustos 2020 tarihinde yapılan bilirkişi keşfinin raporu belli oldu. Ziraat, çevre, jeoloji, maden, orman ve harita mühendislik disiplinlerinin yanı sıra arkeoloji ve biyoloji alanında uzmanlardan oluşan bilirkişi heyeti keşfin ardından hazırladıkları 39 sayfalık raporlarında projenin çevre, sağlık, kültürel ve doğal varlıklar, tarım, su ve sosyal yaşama etkilerini ele aldılar.

DÜNYA KÜLTÜR MİRASI ASSOS’U ETKİLENİR

Bilirkişi raporunda projenin Büyükhusun köyüne 1.2, Kozlu köyüne 2.4 ve Behram köyüne 5.6 km uzaklıkta, turistik otellere ise 3.5 ila 1.5 km uzaklıkta yer aldığı dile getirildi. Proje alanının UNESCO Dünya Mirası geçici listesinde yer alan Assos antik kentine 5.75 ve Lampohia antik kentine ise 3.20 km yakınlıkta olduğu belirtilirken, “Dolmen” adı verilen antik dönem mezarlarına ise 1.20 km mesafede olduğu aktarıldı. 

Raporda projenin tarihi varlıklara bu derece yakın olması ile ilgili şu değerlendirmelere yer verildi: “Tüm insanlığa ait olarak kabul edilen kültür varlıklarının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması her bireyin sorumluluğu ve görevidir. Jeotermal üretim faaliyetinde buhar ve yoğunlaşmayan gazların salımı, işlete esnasında patlatma veya fışkırmanın yanı sıra zemin oturması ve çökme sonucu mikro depremler tarihi eserlerin bozulmasına yol açabilmektedir. Assos antik kenti, Lamponia antik kenti ve Dolmen mezarların JES’in çevresel etkilerinden olumsuz yönde etkilenmeleri söz konusudur.”

Raporda kültürel varlıkların korunması açısından proje ile ilgili ÇED süreci işletilmesinin yararlı olacağı ifade edildi. Raporda kaynağın yeterli bulunması durumunda rezervin değerlendirilmesi için çalışmaların devam edeceği, dolayısıyla çok sayıda sondajın yapılacağı belirtilerek faaliyetin insan sağlığı ve çevre açısından olumsuz etkilerinin ortadan kaldırılması ve kamu yararı gözetilerek ÇED raporunun hazırlanması gerektiği kaydedildi.

ÇEVREDE TARLA VE ZEYTİNLİKLER VAR

Proje alanına yakın konumda tarım alanları ve 250 metre uzaklıkta zeytin bahçelerinin olduğunun aktarıldığı keşif raporunda, her ne kadar proje tanıtım dosyasında (PTD) tarım ve hayvancılığa zarar verilmesi durumunda zararların karşılanacağı taahhüt edilse de arazilerin tarım dışı hale geldikten sonra bu zararın tazmininin mümkün olmadığı ifade edildi. Bilirkişi raporunda toprağın oluşumu ve önemine dikkat çekilerek toprağın kaybedilmesi durumunda yerine yeniden konulamayacağı vurgusu yapıldı.  

JEOTERMALİN TÜRKİYEDEKİ UYGULAMALARI SORUNLARLA DOLU

Doğru kullanım koşullarında jeotermal enerjinin diğer enerji kaynaklarına göre çevre ile daha uyumlu olduğunun dile getirildiği raporda, buna karşın ülkemizde jeotermal araştırma ve üretim faaliyetleri esnasında çeşitli olumsuzlukların yaşandığının altı çizildi. Proje tanıtım dosyasının eksik ve yetersiz olduğunun vurgulandığı keşif raporunda, “Flora ve fauna bilgilerinin ışığında ekolojik yönden değerlendirilmesinin doğru olmadığı, tüm çevresel etkilerin irdelendiği, ekosisteme yönelik alınacak tedbirlerin aktarıldığı ÇED raporunun gerekli olduğu düşünülmektedir” denildi.

DOSYADAKİ BAZI EKSİKLİKLER

Bilirkişi raporunda proje tanıdım dosyasındaki bazı eksikler şu şekilde sıralandı;
• Kimyasalların toprak ve yeraltı suyuna karışma ihtimali ile ilgili bir açıklama yok.
• Sondaj atık çamuru serileceği jeomemranla ilgili yeterli bilgi yok.
• Flora-fauna ile ilgili yörede inceleme yapılmamış.
• Yeraltı su akiferlerinin durumunu gösterir hidrojeolojik harita yok.

Ekoloji örgütleri, Çanakkale Valisi Aktaş ile görüşüp taleplerini iletti

MUÇEP, iptal edilen 32 JES ihalesinin yeniden gündeme getirileceği konusunda uyardı