Barış için sanat diyen şair: Ümit Yaşar Işıkhan

Ramis SAĞLAM
İzmir

Toplumcu gerçekçi şiir anlayışının bir neferi olarak, hayata tanıklığıyla başlar Ümit Yaşar Işıkhan’ın edebiyat yolculuğu. Girdiği yol, daha sonraki yolların başlangıcıdır aslında. Dönemsel olarak yaşanan toplumsal değişim ve 12 Eylül darbesinin yarattığı kırılmalar sonucunda, birçok şairde olduğu gibi Ümit Yaşar Işıkhan şiirinde de imgesel söylemlerin yoğunluk kazanmasına neden olur.

Edebiyat dergileri bu yolculukta önemli bir yer tutar. 12 Eylül askeri faşist darbesi karşısında bir şeyler yapma sorumluluğunu şöyle açıklıyor Işıkhan; “İçine kapanan ve travma yaşayan toplumda, genç devrimci şair ve yazarlar olarak bir şeyler yapmalıydık. Bizimki de o hesap...”

İzmir’de uzun süre yayımlanan ve daha sonra ara verilen “Yeni Sanat edebiyat dergisi”ni öykücü yazar arkadaşı İbrahim Karaoğlu ile birlikte dokuz sayı yayımlarlar. Daha sonra bu yolculuk, “Temmuz sanat dergisi” ile iki yıl daha devam eder.  Temmuz sanat dergisi adeta döneme damgasını vurur. Birçok edebiyatçının ilk ürünleri, bu dergide yayımlanır.  Işıkhan’ın deyimiyle “Para biter, dergi kapanır.”

Ümit Yaşar Işıkhan, mürekkep kokusunu almıştır artık, iflah olmaz. Yıllar yılları kovalar, 1987’de dünyada ilk defa, içine evrak konulabilen telli dosya edebiyat dergisini yayımlar. Ama emniyet birimleri, bunu mevcut yasalardaki “mevkute” tanımına uyduramadığı için toplattırır.

KAĞIT ZAMLARINI PROTESTO

1988’de, kağıda yüksek oranda zamlar gelir. Bunu protesto etmek için kibrit kutusundan küçük minyatür kitaplar yayımlar, Işıkhan. Avrupa, Balkanlar, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki şiir festivallerine davet edilir. Bu ona başka bir pencereden bakma olanağı sağlar. Işıkhan, başka bir boşluğu doldurma sorumluluğunu yüklenir, yedi dilde ve altmış sekiz ülke temsilciliği ile Türkiye’nin ilk uluslararası kültür ve sanat dergisi “Homeros”u, Cavit Yıldırım ile yayımlamaya başlar. Bu süreci Işıkhan’dan dinleyelim: “BM bünyesinde, her ülkeden bir sanatçının yer alacağı Barış Komitesinin kurulması için, uluslararası imza kampanyası başlattık. Uluslararası Nazım Hikmet Şiir Yarışması ve Festivali’ni gündeme getirdik. Yedi dilde yayımlanan ürünlerin paylaşımı ile Türk ve yabancı sanatçılar arasında dostluk köprüleri kuruldu.” Homeros’un yayın hayatı da ekonomik nedenlerle iki yıl sonra sona erer. Fakat bu çaba hiç sona ermez. “Işığın Kaynağı sanat dergisi” ile bu sefer rota azınlıklara çevrilir ve iki yıl sonra o da kapanır. Mürekkep kokusunu alan Işıkhan iflah olmaz.

AMMO BAHEE’NİN HİKAYESİ

Işıkhan imzası ile yayımlanan kitaplar içinde “Allah ile Diyaloglar” farklı bir yere sahiptir. Misafir Ammo Bahee’nin öyküsü azınlığa yönelmenin sonucu yayınlanır. Bu yıl yayımlanan 72 sayfalık şiir kitabı tek şiirden oluşuyor. Işıkhan bu kitabı için “Türkçe ve Süryanice yazılmış ırmak şiiridir.” diyor. Kitap, 1930 yıllarda manastıra terk edilmiş, yoksul ve kimsesiz bir adamın öyküsünü 1930’lu yılları anlatıyor. Ammo Bahee’nin, Deyrulzafaran Manastırı’nda 75 yıl sürecek olan uzun ve acıklı hikayesi 2016’ da 85 yaşında vefat etmesiyle ile sona erer.

“Smyrna’nın Gözyaşları” Işıkhan’ın bu yıl yayımlanan ikinci kitabı olarak raflardaki yerini aldı. Işıkhan kitabını şu kelimelerle anlatıyor: “O kadar çok şey kaybettik ki… Bu soylu kenti, susarak ve yapılan katliamlara sırtımızı dönerek hep birlikte öldürdük.” Smyrna’yı biz kendi ellerimizle öldürdük sorgulamasını yaparken, kitabı için “Smyrna’ya yazılmış hüzünlü ağıttır” diyor.

Uluslararası Aktivist Sanatçılar Birliği Derneğinin başkanlığı görevini de sürdürüyor Işıkhan. Dernek, 1999 yılında on beş- ülkeden sanatçının katılımı ile Bağdat’ta, sanatın ve sanatçının dünya barışı için mücadelesini somutlaştırmak için Mirbed Şiir Festivali sırasında kurulur. Işıkhan dernek çalışmalarını şöyle ifade ediyor: “Halkın yaşadığı ve tanık olduğumuz dram karşısında sessiz kalmak, mümkün değildi. Ambargoyu delmek için uçak kaçırma girişimimizi gerçekleştiremeyince; bu kez savaşa karşı çıkmak, sorunların diyalog ile halledilmesi konusunda lobi oluşturmak, ürünlerimizle barışa destek vermek için oluşturuldu.”Ümit Yaşar Işıkhan’ın başkanlığında, sorumlu sanatçı topluluğu olarak 2008 yılından beri merkezi İzmir’de olmak üzere 35 ülkedeki temsilciliğiyle faaliyetini “Barış İçin Sanat!” diyerek sürdürüyor.