Jeff Bezos zenginleştikçe işçiler yoksullaşıyor: Amazon’da Kara Cuma grevi

Semra ÇELİK
Köln

Kara Cuma (Black Friday) ABD merkezli bir “alışveriş” günü. Artık çok sayıda ülkede “büyük indirim” iddiasıyla insanları aşırı alışverişe yönlendirmek için kullanılıyor. Bu sene geçtiğimiz cuma başladı ve hafta sonuna da yayıldı. Özellikle pandemi döneminde insanların internet üzerinden alışverişe yönelmek zorunda kalmaları nedeniyle kârlarına kâr katan çevrimiçi ticaret tekelleri, yine bugünün de en çok kazananları. Bunların başında Amazon şirketi geliyor. Son bir yılda kârını üçe katlayarak 2,1 milyar dolardan 6,3 milyar dolara çıkaran Amazon’un kurucusu Jeff Bezos, şu anda dünyanın en zengin insanı.

Ancak Amazon çalışanlarının durumu Bezos’unkine pek benzemiyor. Salgınla birlikte çalışma koşulları kötüleşmiş durumda. 20 bine yakın Amazon çalışanı bu koşullar nedeniyle Kovid-19 hastalığına yakalandı. İşyerinde baskı yoğun. Bu nedenle geçtiğimiz hafta sonu “Kara Cuma” öncesi Almanya’da Amazon çalışanları greve çıktı. İşçiler bugün de yeniden iş bırakıyor.

ALMANYA’DA AMAZON GREVİ

Amazon, salgın sırasında yalnızca Almanya’daki satışlarını yüzde 40 artırdı. Ancak bu süreçte birkaç yüz çalışana koronavirüs bulaşmış durumda. Ülkede bu sektörde örgütlü Birleşik Hizmet Sendikası (ver.di) işlerin yoğun olduğu zamanlarda çalışanlar arasındaki mesafeyi korumanın zor olduğu iddiasını eleştiriyor.

Sendika çarşambadan perşembeye gece vardiyasının başlamasıyla birlikte Amazon’da Kara Cuma günü yapılan “ucuz alışveriş” öncesi Augsburg, Koblenz, Leipzig, Bad Hersfeld, Rheinberg, Werne, Graben’deki yedi “hazırlama ve nakliye” merkezinin işçilerini üç günlük greve çıkardı. Hedef, perakende ve posta siparişi için toplu sözleşmelerin Amazon tarafından tanınması ve firmada toplu iş sözleşmesinin imzalanması olarak belirlendi. Greve katılan depo çalışanlarının sayısı paketlerin hazırlanıp gönderilmesini durdurmaya yetmese de sendikaya göre önemli ölçüde kısıtlamalar gerçekleşti.

SEKİZ YILLIK İNSANCA ÜCRET MÜCADELESİ

Görüşmelerde sendikayı temsil eden, verdi’de perakende ve posta siparişinden sorumlu Orhan Akman, “Sekiz yıldır, toplu iş sözleşmelerinin gerektirdiği ücretler ve yaşamaya yetecek ücretler ödenmedi. Buna paralel olarak koronavirüs salgını, Kara Cuma, Siber Pazartesi ve Noel günleri nedeniyle işçilerin sırtından şirket sahibini dünyanın en zengin adamı haline getirdi” dedi.

Dağıtım merkezlerinde işlerin çabuk yapılması baskısıyla koruyucu önlemler göz ardı ediliyor ve çalışanların sağlığı maksimum kâr hedeflerine feda ediliyor. Sendika adına yapılan açıklamada birkaç yüz Amazon çalışanının halihazırda koronavirüsüne yakalandığı,  çalışanlar arasında öngörülen mesafelere uyulmasının imkansız olduğu belirtildi.

İKİ GÜNLÜK YENİ GREV

ver.di sendikası, yeni bir grev çağrısıyla Amazon’da Kara Cuma siparişlerinin hazırlanıp gönderilmesini kesintiye uğratmaya devam etmek istiyor. Yeni grev, 30 Kasım Pazartesi günü (bugün) gece vardiyasıyla başlayıp 1 Aralık salı günü akşam vardiyasının bitmesiyle sona erecek. Bad Hersfeld’deki her iki nakliye merkezi FRA1 ve FRA3 grevlerin üssü olarak belirlendi.

ver.di Amazon grevi sorumlusu Mechthild Middeke, “Geçtiğimiz hafta 500’den fazla çalışan ekstra ücretlere, emirlere, baskıya rağmen grev çağrımıza (Perşembe’den Cumartesi’ye) yanıt Verdi. Amazon müşterileri, grevin kötü çalışma koşulları ve adaletsizlik ve düşük ücretler nedeniyle yapıldığını unutmamalıdır. Bu koşullar Amazon’a diğer perakende şirketlerine göre rekabet avantajı sağlıyor” dedi. Ver.di, çalışanların sağlığının korunması ve perakende ve postayla sipariş işlerinde bağıtlanmış TİS’lere sadık kalınması için düzenlemeler yapılmasını talep ediyor.

LEIPZIG’TE 400 İŞÇİ

Leipzig’de 27 Kasım Cuma gece yarısından itibaren yaklaşık 400 Amazon çalışanı greve çıktı. Grev cumartesi günü de devam etti. Verdi sendikası temsilcilerinin bulunduğu bir stant, Amazon tesislerinin çitine 1,5 metre mesafeye yerleştirildi. Dağıtılan bildiri ve yapılan konuşmalarda perakende ve postayla sipariş alanındaki toplu sözleşmelerin Amazon tarafından tanınması ve iyi ve sağlıklı çalışma için toplu iş sözleşmesi imzalanması talep edildi.

WERNE’DE OTO KONVOYU

Werne’deki Amazon işletmesinde çalışanlar koronavirüs önlemlerine bağlı kalarak arabalar içinde miting düzenlediler ve konvoyla sorunlarını kamuoyuna anlattılar.  Werne’deki Solebad otoparkında arabalar içinde toplanan çalışanlar ver.di Genel Sekreteri Karsten Rupprecht’in konuşmasının ardından üzerlerinde taleplerinin yazılı olduğu arabalarla sembolik bir yürüyüş yaptılar. Grev haftasonu da devam etti.

BAD HERSFELD VE GRABEN’DE GÜÇLÜ KATILIM

Ver.di Grev Sorumlusu Mechthild Middeke, Hessen’deki Bad Hersfeld ve Grabn dağıtm merkezlerinde 500 çalışanın greve katıldığını bildirdi. , “Amazon çalışanlarının daha yüksek maaşlara ve iyi çalışma koşullarına ihtiyacı var, sözde sağlık ikramiyesine değil” diyen Middeke, Amazon’un hastalık raporu almayan işçilere ikramiye vermeyi planladığı, bunun da hasta hasta çalışılmasına yol açacağı, işçiler arasındaki atmosferi zehirleyeceğini söyledi.Her iki merkezde de çalışanlar salı akşam vardiyası sonuna kadar işleri yavaşlatacak ve kısıtlayacak şekilde grev yaptılar.

AF ÖRGÜTÜ: İŞÇİLERİN SENDİKAŞLAMASI ENGELLENİYOR

Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) da Amazon çalışanlarının koşullarına sık sık dikkat çekiyor. 20 Kasım’da yayımlanan bir açıklamada Kovid-19 salgını sırasında Amazon’un kârı artarken Bezos’un dünyanın en zengin kişisi haline geldiği vurgusu yapıldı: “Ancak Amazon’un birçok ülkede işçilerin sendikalaşma girişimlerini bastırdığına dair iddialar artıyor. İddialar arasında şirketin, çalışanların özel Facebook gruplarını izlemesi ve analiz etmesi de var, ki bu onların inkar etmediği bir iddia. Amazon’un, işçileri gözetlemek için yeni bir teknoloji sistemine binlerce dolar harcadığına dair kanıtlar da var. Kovid-19 sırasında kötü çalışma koşulları hakkında endişelerini dile getiren bazı işçiler disiplin cezasına çarptırıldı veya işten çıkarıldı. Uluslararası insan hakları hukuku açıktır. Herkesin bir sendika kurma ve üye olma hakkı vardır.” Açıklamada herkesten Jeff Bezos’a e-posta göndererek işçilerin sendikalaşma hakkına saygı duymasını talep etmesi çağrısı da yapıldı.

Örgüt, 27 Kasım’da Amazon şirketinin Fransa, Polonya, İngiltere ve ABD’deki işçilerin çalışma koşullarına ve şirketin işçilere yönelik tutumuna dair bir açıklama yayımladı. Açıklamada Amazon’un işçilerin sendikalaşma ve toplu iş sözleşmesi girişimlerini baltaladığı belirtildi. Şirketin ABD’de gözetleme teknikleri, İngiltere’de yasal girişim başlatma tehdidini kullandığı, Fransa ile Polonya’da ise önemli sağlık ve güvenlik sorunlarıyle ilgilenmediğine dikkat çekildi.

SENDİKALAR AB’YE ÇAĞRI YAPMIŞTI

Ekim ayında çeşitli Avrupa ülkelerinden sendikacılar, Avrupa Birliği (AB) kurumlarına yazdıkları bir dilekçeyle Amazon’un çalışanlarını gözetlemek amacıyla başvurduğu yöntemlerin AB yasalarına aykırı olup olmadığının araştırılmasını istemişti.

15 Avrupa ülkesinde 37 sendika temsilcisi, AB komisyonuna yazdıkları dilekçede, Amazon’un AB ve dünya genelinde çalışanları üzerinde denetleme, gözetim ve kontrol mekanizmalarını yoğunlaştırmasını, AB komisyonunun şirketin tüm kıta üzerindeki çalışma ve faaliyet pratiklerini denetlemesi için yeterli bir kanıt olduğunu belirtmişlerdi.

E-ticaret devi Amazon'da 20 bine yakın çalışan Kovid-19'a yakalandı

Amazon, çalışanlarına TikTok'u yasaklayan e-postanın yanlışlıkla iletildiğini söyledi

İsveç sendikaları teyakkuzda: Amazon geliyor!