Prof. Dr. Mustafa Durmuş: TÜİK’in açıkladığı büyüme, bir yanılsamadır

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan yüzde 6,7 büyüme rakamlarını Evrensel’e değerlendiren Ekonomi-Politikçi Prof. Dr. Mustafa Durmuş, “Bu tam bir büyüme yanılsamasıdır. Gerçek bir karşılığı olmayan, sürdürebilir olmayan bir büyümedir. Dördüncü çeyrekte sert bir daralma ile karşı karşıya kalacağız” dedi.

Prof. Durmuş, "büyüme" verilerine ilişkin 4 önemli noktaya şöyle dikkat çekti:

İKİNCİ ÇEYREK YAKALANMADI

"Birinci olarak bir önceki çeyrekte ekonomi daraldı. Bir önceki çeyrekte ekonomi yüzde 9.9 daraldı. Bu çeyrekte yüzde 6,7’lik büyüme görünüyor. Bu büyüme 9,9 dahi olsaydı aslında ekonomi daraldığı kadar büyümemiş olacaktı. Bu yüzden bir toparlanmadan bahsedebilmek mümkün değil. İkinci çeyrek yakalanmamıştır.

Düşüş kadar yükselseydi dahi ekonomi eski haline gelmeyecekti. Bunun altını çizmekte yarar var.

BAZ ETKİSİ

Bunun açıklaması net bir baz etkisi. Neden? İkinci çeyrekte resmi verilere rağmen -biz daha yüksek olduğunu tahmin ediyoruz- düşüş bu kadar fazla olunca, erken açılma ile beraber ekonomi bir sıçrama yaptı. Haziranda ekonomiyi açtılar. Temmuz, ağustos ve eylülde büyüme artacaktı. İkinci faktör bence bu.

TÜİK’İN YÖNTEM HATASI

Üçüncü faktör olarak TÜİK bir yöntem hatası yapıyor. Sanki ekonomi normal bir trendde gidiyormuş gibi yıllık hesaplar yapıyor. Bu yıl böyle bir yıl değil. Bu yılda inişler ve çıkışlar fevkalade sert olacak ve olmaya başladı. Bu kadar inişli çıkışlı dönemde yıllığa tekabül ettirerek bunun yüzde 6,7’lik bir büyüme olduğu ve ‘V’ tipi toparlanma olduğunu söylemek çok büyük bir hata. Bu söylenemez.

EN BÜYÜK FAKTÖR POMPANAN ÖZEL TÜKETİM

Dördüncü faktör büyümenin dinamiklerine bakmak lazım. Ne artmış ne eksilmiş? Artan şeylerden bir tanesi özel tüketim harcamaları. Yüzde 9,5 civarında artmış. Önceki çeyreğe göre 2 kat artmış. Belli ki özel tüketim pompalanmış. Kamu harcamalarında yüzde 1,1 artış var. İhracatta azalmış, ithalat artmış. Bunlar daraltıcı faktörler. Şunu söyleyebiliriz, bu ekonomi ağırlıklı olarak tüketim yoluyla büyüdü. Asıl harcamayı kredilerdeki artış sağladı. Kredi patlaması inanılmaz. Bunu sektörel büyümeden de yakalıyorsunuz. En finans sektörü yüzde 40 katkı sağlıyor. Finans kredi ile katkı sağlar. Daha fazla kredi vermiş, bilançosu büyümüş. Bilanço büyünce de ekonomik büyümeye katkısı olumlu olmuş. Ağırlıklı olarak banka kredileri üzerinden yürüyen bir büyüme. Buradan ne çıkar? 4. Çeyrekte kredileri bizzat azalttılar. Bankalar kredi vermemeye başladı ve faiz oranları yükseldi. Dördüncü çeyrekte ekonomiyi zıplatacak hiçbir şey yok."

SONUÇ: GERÇEK BİR BÜYÜME DEĞİL

Ekonomide gerçek bir büyümenin gerçekleşmediğini söyleyen Durmuş, “Bu tam bir büyüme yanılsamasıdır. Gerçek bir karşılığı olmayan, sürdürebilir olmayan bir büyümedir. Buna bakarak ekonominin ‘V’ tipi toparlanmayı ileri sürmek mümkün değildir. Belli ki yeni kapanmalar geliyor. Dördüncü çeyrek çok sert bir daralmayla karşı karşıya kalacağız” değerlendirmesinde bulundu. (EKONOMİ SERVİSİ)

Dış ticaret açığı ekimde yıllık yüzde 34,4 oranında yükseldi

TÜİK verilerine göre ekonomi üçüncü çeyrekte yüzde 6,7 büyüdü