AB otoriter rejimlere diz çöküyor

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Otoriter rejimlerin işbaşında olduğu Macaristan ve Polonya’nın AB bütçesini bloke edeceklerini açıklamaları ardından yapılan pazarlıklarda uzlaşma sağlandı. AB Dönem Başkanı Almanya’nın girişimiyle sağlanan uzlaşmanın AB Zirvesi tarafından olduğu gibi kabul etmesi durumunda, hukuk devleti prensiplerini ihlal eden ülkelere verilen maddi yardımlar kolay bir şekilde kesilemeyecek. Polonya ve Macaristan uzlaşmadan memnun.

Bu akşam başlayacak AB Zirvesinde en fazla tartışılması beklenen konular arasında bulunan Polonya ve Macaristan’ın 2022-2027 yılları arasındaki bütçe taslağına veto koymaları geliyordu. Aşırı sağcı, milliyetçi, otoriterlik yanlısı partilerin iktidarda bulunduğu her iki ülke, AB tarafından yapılan maddi yardımların hukuk devleti kriterlerine bağlanmasına karşı çıkarak, AB Komisyonu tarafından önümüzdeki yedi yıl için hazırlanan bütçe taslağını reddedeciğinin mesajını vermişti. Ayrıca AB tarafından karar altına alınan 750 milyar avroluk “Korona Yardım Paketi”ni de her iki ülke yöneticileri reddedeceklerini açıklamıştı.

ALMANYA HUKUK DEVLETİ PRENSİBİNİ BİR YANA BIRAKTI

Bu planla zirveye katılmaya hazırlanan her iki ülkeyinin tutumunu değiştirmek için Dönem Başkanı Almanya tarafından sürdürülen görüşmelerin sonuç verdiği açıkladı. AB Büyükelçileri nezdinde yapılan görüşmelerde, Macaristan ve Polonya’nın planlanan bütçeyi ve yardım paketini, ülkelere yapılacak maddi yardımların hukuk devleti prensibine “bağlanmaması” şartıyla veto etmeyecekleri basına duyuruldu. Polonya Başbakan Yardımcısı Jaroslaw Gowin, anlaşmayı doğruladı.

Ekonomik yardımlar ancak hukuk devleti prensiplerinin ihlal edildiğine dair Avrupa Adalet Divanı tarafından verilecek karardan sonra kesilebilecek. Bugüne kadar olan uygulamada, AB liderler zirvesinde yardımların kesilmesine karar veriliyordu. Kararın Adalet Divanı’nda bırakılması, otoriter rejimler için zaman kazanma anlamına geliyor. Ayrıca, mahkemenin siyasi kaygılardan bağımsız hareket edebileceği bekleniyor.

Dolayısıyla Polonya ve Macaristan’daki temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesi karşısında AB geri adım ataraki her iki ülkeye zaman tanıdı. Her iki ülkeye karşı AB tarafından hukuk devleti ilkelerini ihlal ettikleri için soruşturma başlatılmıştı.

POLONYA VE MACARİSTAN YÖNETİMLERİ MEMNUN

Varılan uzlaşma ile ülkedelerdeki antidemokratik uygulamaların ekonomik yaptırımlarla engellenmesi ilk seçenek olmaktan çıkıyor. Varşova’ya giderek Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki ile görüşen Macaristan Başbakanı Viktor Orban, “Çözüme sadece milimetre kaldı” diyerek uzlaşmayı “başarı” olarak nitelendirdi. Macaristan ve Polonya, sığınma politikası ve eşcinsellerin hakları konusunda da AB tarafından alınan kararları tanımayacağını daha önce açıklamıştı.

Macaristan Dışişleri Bakanı Peter Szijjarto da sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, “AB tarafından yapılacak mali yardımlar artık politik ve ideolojik şartlara bağlanmayacak” dedi.

Alman basınında yer alan haberlere göre Almanya’nın girişimiyle sağlanan uzlaşmanın asıl olarak 2022’de Macaristan’da yapılacak seçimlerden sonra yürürlüğe konulması planlanıyor.

Hollanda, Luxemburg ve bazı İskandinav ülkelerinin ise uzlaşmaya pek sıcak bakmadığı ileri sürülüyor. Hollanda ve Luxemburg yöneticileri daha önce yaptıkları açıklamalarda hukuk devleti ilkelerinin sulandırılmaması gerektiği uyarısında bulunmuştu. Ancak itirazlarının uzlaşmanın zirve tarafından onaylanmasını engellemeyeceği belirtiliyor.

AB Zirvesi yarın: Türkiye için zorlu iki gün başlıyor