Siyaset Bilimci Esen: ABD, Türkiye'yi Rusya’ya itmemek için sert çizgi çizmeyecek

Şerif KARATAŞ
İstanbul

Türkiye’ye S-400 yaptırımlarını da içeren tasarı ABD Senatosundan geçti. Siyaset Bilimci Dr. Berk Esen, olası yaptırımlar içinde Türkiye ekonomisini sıkıntıya hatta kriz içine sokacak ağır maddelerin olduğunu belirti. ABD’nin Türkiye’nin belli geri adımlar atmasını bekleyeceğini söyleyen Esen, “Amerika’nın Türkiye’yi tamamen Rusya’nın kucağına atacak kadar sert bir çizgi çizeceğini sanmıyorum” dedi.

Avrupa Birliği’nin (AB) Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki sismik araştırma faaliyetleri nedeniyle aşamalı yaptırım kararının yankısı sürerken, Türkiye’ye S-400 satın alması nedeniyle yaptırım öngören 2021 savunma bütçe yasa tasarısı ABD Senatosundan geçti. Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Berk Esen ile ABD Senatosundan geçen yaptırım yasa tasarısını konuştuk.

ABD’de, Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası’nın (CAATSA) Türkiye’ye yönelik kullanılmasının gündemde olduğunu hatırlatan Esen şunları söyledi: “Daha önce Donald Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’a birlikte geliştirdiği iyi ilişkiler nedeniyle veto ettiği için bir şekilde gündeme gelmemişti. Ama bu sefer görünen o ki bu karar Türkiye’ye karşı uygulanacak. Çünkü hafta içinden Temsilciler Meclisinden Türkiye’ye yönelik CAATSA yaptırımları kararı çok büyük oyla çıktı. Ve verilen oy sayısından sadece Demokratların değil aynı zamanda Cumhuriyetçilerinde bu karar yönünde oy kullandığını biz gördük ve benzer bir şekilde Senatodan çok büyük çoğunlukla bu karar geçti. Tabii ki bu kararın savunma bütçesi içinde geçmesi önemli bir nokta olarak belirtilebilir.”

‘OLASI YAPTIRIMLAR EKONOMİYİ SIKINTIYA SOKAR’

Trump’ın yasayı veto etme hakkı olduğunu belirten Esen, Senatoyu işaret ederek, “Bu vetoyu aşmak için üçte iki çoğunluğun yakalanabileceğini düşünüyorum. Bu noktada Cumhuriyetçilerin pozisyonu kritik olacaktır. Trump’la karşı karşıya gelmeyi istemeyecek senatörler çıkabilecektir” dedi.  Trump’ın başkanlığı bırakacak olması ve CAATSA yatırımlarının Amerikan kamuoyu açısından çok önemli olmaması nedeniyle Trump’ın büyük ihtimalle çıkan kararları kabul edebileceğini söyleyen Esen, Türkiye’nin takip etmesi gerektiği duruma ilişkin şunları söyledi: “CAATSA yatırımlarından hangilerinin Türkiye’ye karşı uygulanacağı ve uyarlanacağı. Yasa gereğince 12 farklı yaptırım kararından en azından beş tanesini Trump’ın seçmesi gerekiyor. Burada da yaptırımlara baktığımız zaman çok farklı seçeneklerin gündemde olduğunu görüyoruz ve büyük ihtimalle bu, Trump’a bir şekilde süreci şekillendirme ihtimali vereceği içinde vetoyu düşünmeyeceğini tahmin ediyorum. Olası yaptırımlar içinde Türk ekonomisini çok sıkıntıya sokacak hatta kriz içine sokacak ağır maddeler var. Yani Amerika’dan mal ve hizmet alımının bir şekilde kısıtlanmasından o ülkenin finansal kurumlarının Amerika’dan kaynak almasına, dünya bankası ve IMF’den yaptırım uğrayan ülkenin para almasına kadar çok sert bazı ekonomik önlemler de var. Türk ekonomisini çok sarsacak kadar kısıtlayıcı hamlelere Trump’ın gireceğini düşünmüyorum.”

"BIDEN TÜRKİYE’NİN BELLİ GERİ ADIMLAR ATMASINI BEKLEYECEK"

Trump’ın nispeten Türkiye’ye daha az zarar verecek beş maddeyi seçeceğini düşünen Esen şu değerlendirmelerde bulundu:

“Bunun için de Amerikan Eximbank kredi alınmamasından, belli yetkililerin Amerika’ya girmemesi onlara karşı çeşitli yaptırımlar uygulanması gibi kararlar seçilecektir. Zaten basında da özellikle Savunma Sanayi Başkanı İsmail Demir’in bu kapsamda gündeme gelebileceği, bu yaptırımlarla karşı karşıya kalabileceği iddia edildi. Bu olayın son olarak şöyle ilginç bir yanı var; Trump’ın başkanlığı bırakmak için yaklaşık bir aylık süresi kaldı. Başkanlığı bıraktıktan sonra kendi partisinden olmayan bir isim, Joe Biden iktidara gelecek. Bu yaptırım kararının Biden Saray’a taşınmadan gelmesi önem taşıyor. Bu kararı Biden almak zorunda kalsaydı, büyük ihtimalle Türkiye-Amerika arasında Biden krizi çıkacaktı. Ama en azından bu yaptırım kararları sonrasında Biden beyaz bir sayfa açma isteğiyle iktidara gelebilir. Bunun için Türkiye’nin belli geri adımları atmasını bekleyecektir. ABD'nin, Türkiye’nin tamamen Rusya’nın kucağına atacak kadar sert bir çizgi çizeceğini sanmıyorum. Fakat Amerika belli ki Türkiye’nin başta S-400 olmak üzere birçok kriz yaratan konuda geri adım atmasını isteyecek, ikili ilişkilerin gidişatı Türkiye’nin bu konuda ne kadar esnek davranabileceği ile belirlenecek."