"Cyberpunk 2077 faciası" bir kez daha hatırlattı: Firmalar dostumuz değildir

Okan BAŞAL
İstanbul

The Witcher serisiyle dünya çapında popülerliğe ulaşan Polonyalı video oyun geliştiricisi ve yayımcısı CD Projekt Red'in (CDPR) son yapımı Cyberpunk 2077, 8 yıllık bekleyişin ardından oldukça tartışmalı bir çıkış yaptı. Oyunun özellikle mevcut nesil konsollarda (Playstation 4 ve Xbox One) oynanamayacak kadar hatalı şekilde piyasaya sürülmesi büyük tepkiye neden oldu. "Oyuncu dostu" diye lanse edilen CDPR, bir özür metni paylaşarak tepkileri dindirmeye çalıştı. Ancak bu özür, oyuncuların tepkisini dindirmeye yetmedi, firmaların dostları olmadığını da bir kez daha hatırlattı.

CDPR NASIL "OYUNCU DOSTU" OLDU?

Yolculuğuna oyunların "korsan" kopyalarını satarak başlayan, Polonya'da piyasada Lehçe oyun bulunmamasını yerelleştirme anlaşmalarıyla fırsata çevirerek büyüyen ve The Witcher 3 ile "büyükler ligine" giren CDPR'ın "oyuncu dostu" diye anılmasında bu geçmişin çok büyük bir payı var.

İlk yıllarından çıkardığı dersler sonucu, kendine ait video oyunu satış platformu GOG'da (eski adıyla Good Old Games) oyunları, "korsan"ı engellemek için kullanılan DRM koruma ve kısıtlamaları olmadan satışa sunuyor. Yine yerelleştirmenin önemini bildiği için kendi geliştirdiği oyunları olabildiğince çok dil desteği ile piyasaya sürüyor. Ayrıca bölgesel fiyatlandırma uygulayarak, ekonomisi diğerlerine kıyasla kötü olan ülkelerde oyunlarına nispeten ucuz ulaşılmasına imkan tanıyor. Bunların yanı sıra pazarlama ekibinin, müşterilere karşı samimi bir imaj çizerek reklam kampanyalarında "Biz de sizden biriyiz, oyuncuyuz" yaklaşımını sunması, firmanın popülerliğinde etkili oluyor. Ekonomik darboğaz içinde çıkardığı, küçük bir kitleye hitap eden The Witcher'ı ikinci oyunda büyük geliştirmeler ile parlatması ve üçüncü oyunda kimileri için "video oyunlar tarihinin en iyileri" arasına sokması da firmaya duyulan sempatinin nedenleri arasında yer alıyor. Tüm bunlar, bazı medya kuruluşları ve yayıncılar tarafından, oyun dünyasının devleri olan Electronic Arts (EA), Take-Two Interactive, Ubisoft gibi firmaların elini müşterinin cebinden çıkarmayan, en ufak bilgiyi dahi paylaşmaktan imtina eden politikalarına kıyasla olumlu değerlendirilerek CDPR'ın "oyuncu dostu" olarak anılmasına neden oldu.

CYBERPUNK 2077: AGRESİF REKLAM KAMPANYALARI, ERTELEMELER VE CRUNCH

Firma, 2012'de, Mike Pondsmith tarafından 1988 yılında yaratılan masaüstü rol yapma oyunu Cyberpunk'ın video oyun düzenlemesi üzerinde çalıştıklarını duyurdu. Bu duyuru, bilim kurgu tutkunları ve rol yapma oyunu sevenler arasında heyecan yarattı. 2013'te yayımlanan sinematik tanıtım ile oyunun daha geniş bir kitleye hitap eden "nişancı" (shooter) türünün mekaniklerini de barındıracağı ortaya çıktı.

E3 2018'de yayımlanan fragman ve oynanış videosu ile de oyunun açık dünyası tanıtıldı, birinci şahıs kamerasından oynanacağı aktarıldı.

İlerleyen dönemde CDPR, oldukça agresif bir tanıtım kampanyasına girişti, oyuna dair beklentiler çığ gibi büyüdü. Yapılan sunumlar ve anlatımlar, oyunun, GTA benzeri "yaşayan" bir açık dünyada geçen, Skyrim benzeri rol yapma mekanikleri ve özgür seçimler sunan, Destiny benzeri çatışma mekaniklerine sahip bir başyapıt olacağı izlenimi yarattı. Beklentiler, sevilen aktör Keanu Reeves'in de oyunda yer alacağının duyurulmasıyla zirve yaptı, tüm oyun basını ve oyuncuların dikkatle takip ettiği "yayıncılar" (streamer) Cyberpunk 2077'ye dair haber ve içerik bombardımanına başladılar. Merak edildikçe okundu, izlendi; okunup izlendikçe merak ve sabırsızlık arttı.

Bu yoğun reklam kampanyası ve içerikler öyle bir etkiye ulaştı ki oyun, Beyaz TV'de yayımlanan komplo teorisi programının bile radarına girdi.

Bekleyiş sırasında medyanın gözünü en çok Cyberpunk'ın neon ışıklı sokakları alıyordu ancak üretim sürdüğü CDPR ofisleri çok karanlıktı. Yapılacağı vadedilen oyun, çok büyük bir bütçe ve oldukça fazla emek istiyordu. Bütçe konusu yatırımcılar ve ön siparişler (pre-order) ile çözülüyordu ancak emek ihtiyacı, çalışanlara "crunch" olarak yansıyordu. Oyunun yapım aşamasındaki zorunlu fazla mesaiyi tanımlamak için kullanılan "crunch" terimi, Cyberpunk 2077 çalışanlarının hayatlarını sürdürülemez hale getiriyordu. Çalışanlar, oyunun çıkış tarihine yetişmesi için haftada 6 gün çalışmak, ofiste uyumak, ailelerini görmeden günler geçirmek zorunda bırakılıyordu. Bu durumun, oyun basınının gerçek anlamda gazetecilik yapmaya çalışan mensuplarının çabalarıyla kamuoyuna yansıması üzerine CDPR açıklamalar yapıyor, uygulanan "crunch"ı reddetmiyor ancak Polonya iş kanunları gereği çalışanlarına fazla mesai için tazminat ödeyeceğini söylüyordu. Çalışanların yaşadıklarına rağmen ilk çıkış tarihi 16 Nisan 2020 olarak açıklanan oyun, önce 17 Eylül 2020'ye, ardından 19 Kasım 2020'ye ve son olarak 10 Aralık 2020'ye erteleniyordu.

BİZE YALAN SÖYLEDİLER

Her erteleme, CDPR tarafından oyun için beklentiyi daha da yükseltmek adına fırsat olarak değerlendirildi. "hype treni" hızlandıkça hızlandı. PC, PlayStation 4, PlayStation 5, Stadia, Xbox One, Xbox One S, Xbox One X, Xbox Series S, Xbox Series X dahil olmak üzere toplam 17 platformun kullanıcıları oyunun çıkışını beklerken CDPR cephesinden "Çok iyi olacak" açıklamaları gelmeye devam etti.

Bunlardan en dikkat çekici olanı CDPR CEO'su Adam Kaciński'nin oyunun çıkışına iki haftadan kısa süre kalmışken yaptığı açıklama oldu. Kaciński, Cyberpunk 2077'nin mevcut nesil konsollarda "şaşırtıcı derecede iyi çalıştığını" ifade edip "Tabii ki konsolların pro sürümlerinden biraz daha düşük ama çok iyi" dedi.

Bu açıklamadan birkaç gün sonra Cyberpunk 2077'nin henüz çıkmadan 8 milyon kopya sattığı duyuruldu. Bu, Cyberpunk 2077'nin tüm zamanların en çok ön sipariş verilen oyunu olduğunu gösteriyordu. CDPR'ın sosyal medya hesaplarından bunun için teşekkür mesajları paylaşıldı. Şüphesiz, bu ön siparişler arasında mevcut nesil konsol sahipleri önemli bir yer tutuyordu.

December 10, 2020

Derken oyunun çıkış günü yaklaştı, basına ve yayıncılara inceleme kodları gönderilmeye başlandı. Dikkat çeken şey, yalnızca PC için kod gönderiliyor olmasıydı. İndirmeler yapıldı, oyun oynandı. Yayımlanan ilk incelemelerde CDPR'ın yalnızca kendilerinin paylaştığı görüntülerin kullanılmasına izin verdiği, inceleme yapanların kaydettikleri oyun içi görüntüleri kullanılmasını yasakladığı vurgulandı. Bir yandan 10 üzerinden 10, 10 üzerinden 9, 5 üzerinden 5 gibi çok yüksek puanlar havalarda uçuşurken bir yandan da oyunun çok fazla hata barındırdığından yakınıldı. Ancak ne hikmetse bu hatalar, birçokları için oyunun inceleme puanını düşürmeye gerekçe olarak görülmedi.

Çıkış tarihi gelip de oyun oynanmaya başlanınca neden konsol için inceleme kodu gönderilmediği de neden oyun içinden görüntü paylaşılmasının yasaklandığı da anlaşıldı. Oyunun gerekenden çok daha erken çıktığı, optimize edilmediği, yüzlerce hata barındırdığı oyuncular tarafından bizzat tecrübe edildi. Büyük vaatlerle pazarlanan oyunun hiç kusur barındırmasa dahi bir başyapıt olamayacağı, vadedilen rol yapma mekaniklerini karşılamaktan oldukça uzak olduğu; ancak ve ancak iyi grafiklere, sürükleyici bir ana hikâyeye, eğlenceli yan hikâyelere, yenilikçi bir diyalog sistemine, vasat bir mücadele (combat) sistemine, vasat bir düşman yapay zekasına ve vasatın da altında kalan ruhsuz, yaşadığını hissettirmekten uzak bir açık dünyaya sahip, ortalama bir oyun olabileceği ortaya çıktı. Ne dünyanın en iyisiydi ne de en kötüsü ve Playstation 4 ile Xbox One'da oynanamayacak kadar berbat çalışıyordu.

Ortaya çıkan şey, CDPR'ın foyasıydı. Oyunun mevcut nesil konsollarda "şaşırtıcı derecede iyi çalıştığının" koca bir yalan olduğuydu. Oyuncuların yıllarca tutulmayan vaatlerle heveslendirildiğiydi…

Kandırıldıklarını düşünenler tepkilerini sosyal medyaya yansıttı, kimisi alay ederek kimisi küfür ederek CDPR'ı mesaj yağmuruna tuttu. 10 üzerinden 10, 10 üzerinden 9 veren medya kuruluşları, konsol versiyonu için ayrı incelemeler yayınlayıp düşük puanlar vermek, yayıncılar, influencerlar öve öve bitiremedikleri oyunu bu kez yeren videolar paylaşmak zorunda kaldı.

Kar topunun büyüdüğünü ve hisselerinin düştüğünü gören CDPR, bir özür metni yayımlayarak oyunu mevcut nesil konsollarda satın alanların iade edebileceğini söyledi. Yine önümüzdeki süreçte yayınlanacak 3 farklı yama ile oyunu düzelteceklerini vadetti. Açıklamada iadede sorun yaşayanlar için ayrılan bir e-posta adresine de yer verildi.

December 14, 2020

Ancak sosyal medyada, oyunu iade etmeye çalışanların bunu kolaylıkla yapamadığına dair beyanlar paylaşıldı. Sony ve Microsoft'un iadeye dair CDPR tarafından kendilerine bilgilendirme yapılmadığını söylediği aktarıldı. Oyununun dijital değil de kutulu versiyonunu alanların da mağazalarda benzer sorunlar yaşadıkları kaydedildi.

Sony Interactive Entertainment, bir açıklama yaparak Cyberpunk 2077'yi bir sonraki duyuruya kadar PlayStation Store'dan kaldırdığını duyurdu. Açıklamada "PlayStation Store üzerinden Cyberpunk 2077'yi satın alan tüm oyuncular için tam bir para iadesi yapmaya başlayacağız" denildi.

CD Projekt Red, yaşananların ardından yatırımcılarla yaptığı toplantıda "Yeni nesil ve PC sürümüne daha fazla baktık. Kesinlikle eski nesil sürümler için yeteri kadar vakit ayırmadık. Sorun bu" itirafında bulundu. Toplantıda Microsoft ve Sony'nin kalite kontrol sürecini doğru işletmemesi de kendileri tarafından verilen sözler ve duyulan güven ile açıklandı.

Sonuçlandırırken hatırlatmakta fayda var: Cyberpunk 2077, henüz tamamlanmadan piyasaya sürülen ilk oyun değil ancak bu nedenle bu kadar büyük tepki toplayan nadir oyunlardan biri. Daha önce de Skyrim, Assassin's Creed Unity, Fallout 76 gibi onlarca oyun birçok hatayla piyasaya sürüldü. Cyberpunk 2077 ile gelişen tepkilerin, firmalar için artık normalleşmiş olan "yapımları tamamlamadan piyasaya sürme" alışkanlığını nasıl etkileyeceğini süreç gösterecek. Fakat bugünden açıkça görünen şey, CD Projekt Red'in "oyuncu dostu" imajının temelden sarsıldığı, firmaların "dost" olmadığının ayyuka çıktığı ve ön sipariş vermenin oldukça riskli olduğudur.

Sony, Cyberpunk 2077’yi PlayStation Store'dan kaldırdı, para iadesine başladı

Cyberpunk 2077 tanıtıldı

E3 2018 konferansında Microsoft'un tanıttığı oyunlar

Mobil için yeni bir Elder Scrolls: Blades

Bethesda, E3 2018'de The Elder Scrolls VI'yı duyurdu