ABD’nin istediği oldu: Körfez’de yeniden ‘iş birliği’ adımı

Suudi Arabistan ile Katar arasında üç yıldır kapalı olan kara, deniz ve hava sınırları açıldı. Katar Emiri Temim bin Hamed Al Sani, Suudi Arabistan’da düzenlenen Körfez İşbirliği Konseyi toplantısına katıldı. Emir’in Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından havaalanında sıcak bir şekilde karşılandığı görüntülerin Suudi basınında yer almasına da dikkat çekti. Toplantı sonunda ortak bir iş birliği bildirisi imzalandı.

ABD uzun zamandır İran’a karşı kendi öncülüğünde bölgesel ‘birlik’ sağlayabilmek için Körfez ülkeleri arasındaki bölünmenin sona ermesi ve İsrail’le olan ilişkilerin “normalleşmesi” için çalışıyordu. Katar’a “İran’la yakınlaşma” gerekçesiyle temmuz 2017’den beri uygulanan ablukanın kaldırılmasıyle bu konuda bir adım atılmış oldu.

Varılan anlaşma Katar açısından da bir başarı olarak görülüyor, ülke yönetimi Körfez ülkeleri tarafından ablukanın kaldırılması için öne sürülen şartları yerine getirmediği halde abluka kaldırılmış oldu.

KATAR AÇTIĞI DAVALARI GERİ ÇEKECEK

Katar ve Körfez ülkeleri üç buçuk yıl süren krizin ardından varılan anlaşmaya ABD ara buluculuk etti. Buna göre, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn’in Katar’a 2017’den bu yana uyguladığı hava, kara ve deniz ambargosunu kaldırıyor. Buna karşılık olarak ise Katar, 3 Körfez komşusuna açtığı davaları geri çekecek ve taraflar birbirine yönelik “medyada yürüttükleri karalama kampanyalarına” son verecek.

Öte yandan varılan uzlaşmada Kuveyt yönetiminin adı öne çıkarılsa da ABD’nin ve Trump’ın Başdanışmanı ve damadı Jared Kushner’in yönlendirmesi olduğu biliniyor. Birkaç hafta önce hem Suudi Arabistan hem de Katar’a bir ziyaret gerçekleştiren Kushner’in, her iki ülkenin de liderleri ile yaptıkları görüşmede, bu anlaşma için ülkeleri ikna ettiği kaydedildi. Anlaşmanın Trump yönetiminin hanesine bir artı olarak not edileceği, öte yandan bu ay görevi devralacak Biden’ın da bölgesel politikalar konusunda işini kolaylaştıracağı yorumları yapılıyor.

Bu arada Kushner de dünkü zirvede hazır bulunan isimler arasında yer aldı.

ULA BİLDİRİSİ İMZALANDI

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan Al Suud ile KİK Genel Sekreteri Nayif el-Hacraf, düzenledikleri ortak basın toplantısında, Körfez krizini sonlandırdığı ifade edilen 41. KİK Zirvesinde liderlerin imzaladığı Ula Bildirisine ilişkin bilgi verdi. “Kuveyt ve ABD'nin dayanışması olmasaydı bugünkü zirvenin amaçlarına ulaşamayacağını” söyleyen Bin Ferhan, “Ula Bildirisi, güçlü ilişkileri teyit etti, bunların yeniden tahkim edilmesi ve komşuluk ilişkilerine saygı çağrısı yaptı. Körfez hanesinde hangi görüş ayrılığı yaşanırsa yaşansın, liderler hikmetleriyle bunların üstesinden gelebilecek beceride” ifadelerini kullandı.

Bin Ferhan, bildiride “Körfez ülkelerinin herhangi bir şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak iç işlerine müdahale karşısında dayanışmanın vurgulandığını” aktardı. Söz konusu bildiri ve zirvenin ardından Katar’a yönelik ambargonun kaldırıldığının altını çizen Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, “KİK Zirvesi’yle Katar’la anlaşmazlıklar sonlandırıldı ve diplomatik ilişkiler yeniden tesis edildi.” dedi.

KATAR: ANLAŞMAZLIK SAYFASI KAPANDI

Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani yaptığı açıklamada, 41. Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Zirvesi’yle Körfez krizi sayfasının kapandığını belirtti. Bin Abdurrahman, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Sorumluluk ruhuyla Körfez halklarının iyiliği için dayanışma ve iş birliğinin anlamını güçlendirecek yeni bir sayfa açmak ve bölgenin maruz kaldığı sorunlara karşı koymak amacıyla bugün anlaşmazlık sayfası kapandı” ifadelerini kullandı.

Krizin çözümü için harcadığı yoğun çabadan dolayı Kuveyt’e teşekkür eden Bin Abdurrahman, Katar’ın, Emir Şeyh Temim bin Hamed Al Sani önderliğinde Körfez ve Arap ortak iş birliği çalışmalarına devam etmeyi arzuladığını aktardı.

İRAN: NE DÜŞMANIZ NE DE TEHDİT

Körfez ülkelerinin abluka gerekçesi olarak gösterdiği İran’dan da konuyla ilgili açıklama geldi. İran  Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Doha’yı tebrik ederken, Arap ülkelerine ise “İran ne düşman ne de tehdittir” diye seslendi.

Zarif, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Baskı ve zorbalığa karşı gösterdiği cesurca direnişteki başarısı dolayısıyla Katar’a tebrikler. Diğer Arap komşularımıza: İran ne düşman ne de tehdittir. Özellikle de pervasız patronunuz (ABD Başkanı Donald Trump) giderken günah keçisi aramaya son verin” ifadelerini kullandı.

İran’ın bölgesel iş birliği için sunduğu Hürmüz Barış Girişimi'ne (HOPE) işaret eden Zarif, “Güçlü bir bölge için önerimizi kabul etme zamanı” çağrısında bulundu.

NE OLMUŞTU?

Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Mısır, 5 Haziran 2017’de “Terör gruplarını desteklediği” ve “İran’la yakınlaştığı” suçlamasıyla Katar ile tüm diplomatik ilişkilerini kesmiş ve bu ülkeye ekonomik ambargo uygulamaya başlamıştı. Katar, söz konusu ülkelerin tüm suçlamalarını reddederken, bu durum Körfez bölgesinde krize yol açmıştı. Bu bölünmenin ABD yönetiminin bölgede İran karşıtı oluşturmak istediği “Arap NATO’su” planlarını sekteye uğrattığı tartışılıyordu. Trump yönetimi boyunca Ortadoğu’daki ABD planlarının sözcüsü konumundaki Jared Kushner sık sık bölge ziyaretleriyle bu konuda ilerleme sağlamaya çalışıyordu. Bu konudaki adımlar İsrail lehine içeriği ve Filistin işgalini meşrulaştırdığı için eleştirilen “Yüzyılın Anlaşması”, şu ana kadar BAE, Bahreyn, Fas, Sudan gibi ülkelerin katıldığı ve Suudi Arabistan’ın da yakında katılacağı ileri sürülen İsrail ile normalleşme süreci olmuştu. Katar’a yönelik ablukanın kaldırılması da önemli bir adım olarak görülüyor. 

AA muhabirine açıklamada bulunan bir dışişleri yetkilisi de, “Katar ile dörtlü grup arasında 3 yıldır devam eden anlaşmazlığın çözümü tüm Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) üyeleri ve ABD’nin menfaatine olacaktır” dedi.

NY TIMES: ÜÇ YILDA NE DEĞİŞTİ?

ABD’nin ana akım gazetelerinden New York Times’ta Vivian Yee ve Michael Crowley imzalarıyla yayımlanan haber analizde, “Suudi Arabistan ve müttefiklerinin Katar hakkındaki şikayetleri konusunda 2017’den bu yana çok az şey değişti. Bu da, boykotun neyi başardığı ve temeldeki anlaşmazlıkları gidermeyen herhangi bir çözümün uzun süre devam edip etmeyeceği sorusunu gündeme getiriyor” yorumu yapıldı. Yazıda, Katar’a abluka başladığında Suudi Krallığı ve müttefiklerinin Katar’a El Cezire medya kuruluşunun kapatılması, İran’la ilişkilerin soğutulması, Müslüman Kardeşler gibi İslamcı gruplarla temasın kesilmesi ve terörizme desteğin sona erdirilmesi gibi 13 şart koştuğu ve Katar’ın bunları reddettiği hatırlatıldı.

Gazeteye konuşan Londra’daki Kraliyet Hizmetleri Enstitüsünde Ortadoğu analisti olan H.A. Hellyer, Katar’ın üç yılda büyük taviz vermemesi nedeniyle Suudi Arabistan’ın “Büyük bir dış politaka hamlesi yapmış” görüntüsü veremeyeceğini belirterek, “Ancak şimdi D.C’den (ABD yönetimi kastediliyor) geri çekildikleri için tebrik alacaklar” dedi.

İSRAİL GAZETESİ: İSRAİL’LE NORMALLEŞMEYE YARAYACAK MI?

Times of İsrael gazetesi Körfez ülkeleriyle Katar arasında varılan uzlaşmanın Suudi Arabistan’la İsrail arasındaki “Normalleşme” için ne anlama geldiğini ele aldığı  Jacob Magid imzalı haber analizinde, “Kushner, Suudi Arabistan’ı İsrail’le normalleşen Körfez komşularına katılmaya ve Tahran’a karşı daha da güçlü bir cephe oluşturmaya zorlamak için şimdi daha iyi bir konumda mı?​” sorusunu sordu. İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan üst düzey bir ABD yetkilisinin, “Bu (Normalleşme) için bir engeldi, ancak (Katar’a ablukayı) sona erdirmek kendi başına yeterli değil. Kalan az zaman nedeniyle bu muhtemelen zor olacak, ama en azından bir engeli ortadan kaldırıyor” yorumuna yer veren gazete, “Times of Israel’e konuşan analistler, Körfez’deki diplomatik krizi sona erdirmekle başka bir normalleşme anlaşması imzalamak arasında bir bağlantı kurmak konusunda şüpheciydi” dedi. (DIŞ HABERLER)

Katar yanıtını verdi, Körfez 4’lüsü toplandı

Katar krizini gazeteler nasıl gördü?