Prof. Dr. Tuğal: Asıl niyet Bush-Obama yıllarının saldırgan emperyalizmine dönmek

Şerif KARATAŞ

Pandemi koşullarında yapılan ABD başkanlık seçimlerinin ardından seçilen Joe Biden, 20 Ocak’ta yemin ederek resmen göreve başlayacak. 6 Ocak’ta Donald Trump destekçilerinin Kongre binasına düzenlediği baskının gölgesinde görevine başlayacak olan Biden’ın başkanlık döneminde Türkiye olan ilişkileri ve ABD’nin dış siyasetini Kaliforniya Üniversitesinden Sosyoloji Profesörü Cihan Tuğal ile konuştuk.

Biden’ın Obama döneminde görev yapanları tekrar görev başına getirdiğine işaret eden Tuğal, “Asıl niyet Bush-Obama yıllarının saldırgan emperyalizmine geri dönmek ki böyle bir dönüş Türkiye’nin alt-emperyalist manevra alanını azaltır” dedi. Biden yönetimini tahmin ettiğinden de büyük zorlukların beklediğini aktaran Tuğal, “Askerin tam katılımı olmadan, Bush-Obama emperyalizmini canlandırmak büyük bir risk olur. Dolayısıyla Bush-Obama yıllarını hızlı bir taklit ve Türkiye’yi o yıllardaki çerçeveye oturtmak kolay olmayacaktır” diye konuştu.

"SİYASETÇİLER İLE PENTAGON ARASINDA İLK KEZ GÜVENSİZLİK BELİRTİSİ VAR"

ABD’de Donald Trump destekçilerinin 6 Ocak’ta Kongre binasına düzenlediği baskına ve olası sonuçlarına dair Evrensel’e yaptığınız değerlendirmede bunun “faşist” hareketin yükselmesi ve “açık bir faşist komplo” olduğunu söylediniz. Bu değerlendirmenizden yola çıkarak, Biden döneminde bu durumun ABD’nin dış siyasetine nasıl yansıyacağını düşünüyorsunuz?

Faşist kalkışmanın dış siyasete etkisini, en çok Savunma Bakanlığının, yani Pentagon’un, önümüzdeki günlerde ateş hattına alınıp alınmaması belirleyecek. Polis Kongreyi korumakta etkisiz kalınca senatör ve temsilciler, Ulusal Muhafızları göreve çağırdı. Başka eyaletlerde valinin kontrolünde olan Ulusal Muhafızlar, başkentte doğrudan Pentagon’a bağlı. Pentagon ise bu güçleri harekete geçirmeyi en az üç saat erteledi. Pentagon kalkışma sırasında yavaş davranarak Biden ve çevresini de şaşırtmış olmalı. Trump, askerle mesafeliydi ve son dönemde ilişkileri iyice kötüye gitmiş görünüyordu. Şu anda, polis teşkilatı, kalkışmacılarla iş birliğinden ötürü eleştiri yağmuruna tutuluyor. İlerici bir iki yayın, bireysel ya da gruplar halinde katılan askerlere de dikkat çekiyor. Ancak, Pentagon en azından şimdilik ağır şekilde sorgulanmıyor. Bu “kol kırılır, yen içinde kalır” tavrı daim kalsa bile, ana akım siyasetçiler ve Pentagon arasında bir güvensizlik belirtisini ilk defa görüyoruz. Kalkışmaya kadar, Biden’ın Trump öncesi dış siyasete döneceğine garanti gözüyle bakılıyordu. Oysa şu anda, bu konuda en azından bir belirsizlik var.

Sorunlu olan ABD-Türkiye ilişkilerinin Joe Biden’ın başkanlığa seçilmesiyle nasıl ilerleyeceği tartışmaları sürüyor. Hem bu tartışmalara hem de Biden döneminde iki ülkenin ilişkilerine dair neler söylersiniz?

Biden kabinesinin en az dikkat çeken yanlarından biri, dış siyaset boyutu oldu. Oysa buradaki gelişmeler gayet önemli. Biden, Obama döneminde görev yapmış birçok kişiyi tekrar görev başına getiriyor. Diğer atamaları daha çok sorgulandı Biden’ın ama bunlar gündem dışı tutuldu. Bu atamalar, Trump’ın Türkiye ve çevresini kendi haline bırakma eğiliminin tersine çevrilebileceğini gösteriyor. Hatta daha net söyleyeyim, asıl niyet Bush-Obama yıllarının saldırgan emperyalizmine geri dönmek, ki böyle bir dönüş Türkiye’nin alt-emperyalist manevra alanını azaltır.

Ancak, biraz önce bahsettiğim sebepten de dolayı, Biden yönetimini tahmin ettiğinden de büyük zorluklar bekliyor. Askerin tam katılımı olmadan, Bush-Obama emperyalizmini canlandırmak büyük bir risk olur. Dolayısıyla Bush-Obama yıllarını hızlı bir taklit ve Türkiye’yi o yıllardaki çerçeveye oturtmak kolay olmayacaktır.

"YATIRIMLARI KOZ OLARAK KULLANACAK"

ABD, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alımı nedeniyle Türkiye’ye yaptırım kararı almıştı. ABD’nin yaptırım tehdit kararlarının Biden döneminde seyri nasıl olur?

Aslında daha çok yaptırım düşünülüyordu. Trump idaresi bunların sadece bir kısmını uygulamaya koydu. Ancak, uygulamaya konmayanların ne olduğunu iki taraf da biliyor. Bir bakıma, bunlar koz olarak Biden idaresinin elinde olacak. Türkiye sıkı şekilde takip edilecek. Çizgiyi aştığı anda bunlardan bazıları devreye girecek. İran ve başka vakalardan da tanışık olduğumuz kirli bir oyun.

Libya, Suriye ve Doğu Akdeniz başta olmak üzere birçok konuda iki ülke arasında gerilim siyaseti söz konusu. Biden döneminin bu gerilim siyasetine etkisi konusunda neler söylersiniz?

Bu üç konuda da Trump’ın aşırı etkin olmadığını, Türkiye’nin alt-emperyalizmine Fransa önderliğindeki ülkelerin direndiğini görmüştük. Şimdi ABD, emperyalizmin büyük ağabeyi olarak oyuna dönüp Fransa’nın yerini alabilir.

"BIDEN, RUSYA VE TÜRKİYE’NİN ETKİSİNİ AZALTMAK İÇİN ELİNDEN GELENİ YAPACAK"

Biden’in ABD başkanlığının Türkiye’nin sınır ülkeleri başta olmak üzere Erdoğan’ın dış politikasına etkisi olur mu?

İlk başta Ermenistan-Azerbaycan geliyor akla. Bu konuda ABD’nin renksiz kalması, Türkiye’den de çok Rusya’nın bölgedeki gücünü artırmıştı. Biden, iki ülkenin de etkisini azaltmak için elinden geleni yapacaktır. Fakat Amerika eski emperyal kapasitesine sahip değil. Türkiye’nin komşuları üzerindeki etkisini kırmaya gücü yetebilir, fakat kendi gücünü arttırmak konusunda sıkıntıları devam edecek.

"EN BÜYÜK DEĞİŞİKLİK KÜRT POLİTİKASINDA OLACAK"

Joe Biden yönetiminin ABD’nin Kürt politikası ve Türkiye ile ilişkilerine olası yansımaları hakkında neler ifade edersiniz?

Belki de en büyük değişiklikleri bu konuda göreceğiz. Biden’ın bu konuda net açıklamaları oldu. Dahası, yönetimde yer alacak Anthony Blinken ve Jake Sullivan gibi isimler, Suriye Kürtlerine sempatilerini açıktan açığa ifade ettiler. Obama dönemine keskin bir dönüş yok ufukta elbet. O sırada IŞİD ciddi bir tehditti. IŞİD’e karşı karada çarpışma yeteneğine sahip tek güç olan Kürt hareketine açık destek vardı. Bu durum artık yok. Yine de, Trump’ın yaptığı gibi, Türkiye’nin Kuzey Irak ve Suriye’de Kürtlere karşı her hamlesine açık çek vermesi de beklenemez Biden’ın.