Nalan Çelik’in kitaplarına değini

Hasan AKARSU

Yazar, Ozan Nalan Çelik 1961 Düzce-Gümüşpınar köyü doğumlu olup Beksav Kuram ve İnsancıl Atölyeleri çalışmalarına katılır. Birçok gazete ve dergide yazıları yayımlanır. Yeni çıkan üç kitabın hazırlayanı olarak yazınımıza katkıda bulunur. Hamster Tedirginliği ise inceleme-araştırma türündedir.

KAYNANA ŞEKERİ

Bu seçme öykülerden oluşan yapıtta 18 öykü yer alır. Yazarların adları şöyle: Ayşe Kaygusuz Şimşek, Ayşegül Kaya, Ayten Kaya Görgün, Belma Fırat, Burcu S. Çalışkan, Cemile Çakır, Figen Kıvılcımer, Hande Baba, Hatice Dökmen, Hülya Soyşekerci, İnci Aydın, Münire Çalışkan Tuğ, Nalan Çelik, Rahime Sarıçelik, Semrin Şahin, Süreyya Köle, Tekgül Arı, Tülin Dursun. Kitap, Kaynanalar Günü’ne adanır ki bu gün ilk kez Amerika’da duyulur ve 1989’da uluslararası bir kimlik kazanır. Her yıl 15 Haziran’da dünyada kutlanır. Nalan Çelik, sunu yazısında, yazan kadın ve erkek ilişkisini değerlendirirken kadından yana tavrını belli eder, “eril düşünceyi” eleştirir. “Kendimiz için yazdık” der. Öykülerde, kadınların kaynanalarıyla ilişkileri anlatılır. Ayşe Kaygusuz Şimşek, “Suyla Konuşan Kadın” öyküsünde, bir babaannenin yaşamını yansıtır: “Rüyanızı suya söyleyin yavrum, alıp götürsün” diyen babaanne, kendini gelinine sevdirir. Gelini, onun hiç kaynana olmadığını, çok iyi geçindiklerini söyler.  Nalan Çelik, “Pusula” öyküsünde, sabahleyin kalkıp işine gitmek için evden çıkan Semra kadının sıkıyönetim olduğu gerekçesiyle yoldan çevrilişini, evdeki durumunu anlatır. Kocası Mehmet tembeldir, annesi disiplinli bir kadındır. Eve gelip iç işlerine karışır, gelini Semra’yı uyarılarıyla usandırır. Semra ise darbe olduğundan onun gelemeyeceğini düşünüp çamaşır mandallarının dinleneceğine sevinir. Darbe nedeniyle televizyondan, radyodan yapılan açıklamaların da yalan olduğunu belirtir. Gerçekte kaynanadili dediğimiz bitki dikenlidir, kaynanaların da kimileri öyledir diyelim ama iyileri de çoktur. Öykülerin hepsinin ilgiyle okunduğunu belirtmeliyiz.

KARTAL ÖYKÜLERİ

Bu yapıtta İstanbul’un Kartal ilçesinden esinlenip yazılan 15 öykü yer alır. Böylece insan ve çevre ilişkisinin önemi vurgulanır. A. Ertan Mısırlı, “Anıl Cömert’i Ben Öldürmedim” öyküsünde, anlatıcının 40 yıl öncesinde yaşadıklarına ışık tutar. Mezar taşındaki beyaz yakalı bir ilkokul öğrencisinin karnesiyle birlikte çekilmiş fotoğrafı unutulmaz. O çocuk Anıl Cömert’tir ve yanlış bir kurşunla öldürülmüştür. Anlatıcı, acının insanı dilsizleştirdiğini belirtirken karabasanlar görür.  Aziz Kemal Hızıroğlu, “Kurtarılmış Mahalle” öyküsünde, mahalledeki bir inşaatta geceleyen tinerci çocuklara, mahalleli 22 kişinin saldırısını anlatır. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme maddelerini de anımsatır ki çocuklara sahip çıkılmasını ister. Mahalleliler, 13-14 yaşındaki iki çocuğu öldürüp çoğunu yaraladığı halde olay gizlenir. Mahalle tinerci çocuklardan temizlenmiş mi olur? Yazar okuyucuları düşündürür.  Nalan Çelik, “Piyango” öyküsünde, yıllarca piyango bileti alan Aysel’e piyangonun hâlâ çıkmadığını anlatır. Aysel, Kartal Çarsısı’ndaki kuaföre gider kardeşi Kevser’le. Yine bilet aldığı piyangocu Ahmet’e uğrar. Ahmet ona büyük ikramiyeyi çıkartacağını söyler, umut verir. Tüm öykülerde, olaylar içinde Kartal ilçesinin özellikleri yansıtılır.

TEMELLİ DÖNCEM

Nalan Çelik ile Rahime Sarıçelik, birlikte hazırladıkları bu yapıtta, Türkiye’den Fransa’ya Göç Hikâyeleri olarak 16 öyküye yer verirler. Nalan Çelik, denizini bulmuş martıların göç etmeyeceğini anımsatıp insanların yerlerini bulamadıkları için göç ettiklerini belirtir. Stephane de Tapia, yazdığı ön sözde, Türk dış göçünün yeni bir olgu olduğunu nedenleriyle anlatır. Rahime Sarıçelik de Türk edebiyatındaki göç olgusuna değinir, örnekler verir. Öğrencilerinin göçü yaşamış kişilerle yaptıkları söyleşileri öyküleştirmelerini sağlar.

Nalan Çelik, “Akort” öyküsünde, Fahriye kadının Almanya’da yaşadıklarını yansıtır. Arkadaşı Ceni’ye yaşadıklarını anlatan Fahriye, Abrek’le evlenir. Kocası alkole düşkün ve tembeldir. Almanya’ya gitmek ister. Ameliyatlı olduğu için muayeneden geçemez. Fahriye’yi gönderir Almanya’ya. Fahriye, arkadaşı Müesser’le iyi para kazanır. Alman Şef, onlara “Akort gut” diye seslenir, onlar “Akort” anlayıp ne olduğunu sorarlar.  İyi iş çıkarmışlardır, ücretleri artacaktır. Sevinirler. Abrek, Almanya’ya gelir, verilen işte çalışamadığı gibi Fahriye’nin paralarını da yer ve yurda döner.  Erkeğin, kadın üzerindeki egemenliğine başkaldırıyı gerektirecek bir öyküdür “Akort” öyküsü. Rahime Sarıçelik de “Mösyö Centilmen” öyküsünde, bir kadının yalnızlığından kurtulması için girişimini anlatır. “Köpek yalnızlığını, havlama seslerini” duyan kadın, kaldırımda oturan adamın çekiciliğine tutulur. Öykülerde yurt ve akraba özlemler i yansıtılır.

HAMSTER TEDİRGİNLİĞİ

Nalan Çelik, dört bölümden oluşan bu yapıtında güncel olaylar içinde, kadın sorunlarını araştırıp inceler. Emeğin evrenselliğini, kadının gücünü öne çıkarır, ırkçılığa, savaşa karşı duruşunu yansıtır. Aydın olmanın toplumu ve kadını kurtarmak için yetmeyeceğini, aydın ve sanatçının ilkeleri olması gerektiğini vurgular: “… Sistemin yarattığı, kimi zaman hasta, kimi zaman hastabakıcı okura karşın, aydın ve şair kendinden bekleneni değil, hastaları hastaneden sokaklara çıkaracak şiiri yazmalıdır…” (s.23).

Yazar, toplumda ölümü seçen, ezilen, tecavüz edilen kadınları, kızları anlatırken olayların nedenlerini belirtir. Bu konularla ilgili kitapların tanıtımını yapar, yurttan ve dünyadan örnekler verir. Ozan kadınların eril iktidara karşı direnişlerini anımsatırken “Yenmek için kendimizden başlamalı” uyarısında bulunur. Sanatçının görevinin dünyayı değiştirmek olduğunu söyler. Sevdiği sanatçıların (Mustafa Öneş, Güngör Gençay, Kemal Özer vb.) kitaplarını tanıtır.

Yazar, Ozan Nalan Çelik, onlarca yapıtıyla yazınımızı zenginleştirir. Araştırmacı yönüyle, çalışkanlığıyla iyi bir örnek oluşturur.

KAYNAKÇA
Kaynana Şekeri-Hazırlayan: Nalan Çelik, Öykü, Artshop, mayıs 2019, 124 sayfa
Kartal Öyküleri-Hazırlayan: Nalan Çelik, Öykü, Artshop, mart 2019, 158 sayfa
Temelli Döncem-Hazırlayanlar: Nalan Çelik-Rahime Sarıçelik, Artshop, şubat 2020.;
Hamster Tedirginliği-Nalan Çelik, İnceleme, Artshop, mayıs 2019, 134 sayfa