Sendika yöneticileri maaşlarını açıklasın
Gelirlerinin büyük bir kısmı işçilerden kesilen aidatlardan oluşan sendikaların çoğunda yöneticilerin ne kadar maaş aldığına ilişkin bir veriye ulaşılamıyor.
Fotoğraf: DHA
Fırat TURGUT
İstanbul
Gelirlerinin çok büyük bir kısmı işçilerden kesilen aidatlardan oluşan sendikalar açısından, son günlerde gündem edilen noktalardan biri sendika yöneticilerinin maaşları. Son süreçte bazı sendika yöneticileri tarafından kimi rakamlar dile getirilse de tüm sendikalar düşünüldüğünde yöneticilerin büyük bir bölümünün ne kadar maaş aldıklarına ilişkin bir veri bulunmuyor. Mali müşavirlerin onay verdiği ve sendikacıların ücretleri de dahil olmak üzere yapılan harcamaları içeren raporları paylaşan sendika sayısı ise oldukça az. Bu konuya ilişkin DİSK ve sınırlı sayıda Türk-İş’ten ulaşabildiğimiz sendika başkanlarına ne kadar maaş aldıkları, nasıl belirlendiği, yüksek maaşların nasıl sonuçlar yarattığı ve işçi sınıfına nasıl etkilerinin olduğu gibi sorularımızı yönelttik. Hak-İş’e bağlı sendikalarda ise maaşlar sır gibi...
MALİ RAPORLAR NE SÖYLÜYOR?
Sendikaların mali müşavirler tarafından onaylanan denetim raporlarını çok az sendika paylaşıyor. DİSK’e bağlı sendikaların sayısı (TİS imzalayanların hepsi) daha fazlayken, Türk-İş ve Hak-İş’e bağlı sendikaların sayısı ise yok denecek kadar az. Üye sayısı bakımından en büyük sendikalarda ise bu konuda bir emare bile yok.
- 5 merkez yöneticisi bulunan Birleşik Metal-İş’in 1 Ocak 2019 ila 31 Ekim 2019 tarihleri arasında üyelik aidatları 24 milyon 23 bin 223 lira. Yönetici ücret ve giderleri 5 milyon 34 bin 781 lira. Ancak bunun sadece 975 bin 870 lirası genel merkez yöneticilerine ait. Tüzükte “Sendika Genel Başkanı, acil ve gerekli hallerde önceden alınmış bir yönetim kurulu kararı olmaksızın yasal asgari ücretin bir aylık brüt tutarının 2 (iki) katına kadar harcama yapmaya yetkilidir. Harcama ve belgeler ilk yönetim kuruluna getirilir ve karara bağlanır” ibaresi yer alıyor.
- 7 merkez yöneticisi bulunan Genel-İş’in 1 Ocak 2018 ila 31 Aralık 2018 dönemlerini kapsayan raporuna göre aidat gelirleri 42 milyon 705 bin 955 lira. Genel merkez yöneticilerinin brüt ücretleri 1 milyon 602 bin 425 lira. İkramiyeler 509 bin 505 lira. Hizmet ödülleri 28 bin 259 lira.
- 7 yöneticisi bulunan Lastik-İş’in 01 Ocak 2019 ila 31 aralık 2019 arasındaki aidat geliri 21 milyon 380 bin lira. Ücret giderleri 3 milyon 548 bin, ikramiyeler 1 milyon 90 bin lira. Ancak listede merkez yöneticileri, şube başkanları ve yöneticileri, sendika çalışanı diye bir ayrım yapılmamış.
- 5 yöneticisi bulunan Hak-İş’e bağlı Öz Sağlık-İş’in 1 Ocak 2017 ila 31 Ekim 2017 arasındaki aidat geliri 5 milyon 276 bin 725 lira. Yönetici ücret ve giderleri 322 bin 470 lira.
- Genel yönetim kurulunda 3 profesyonelin olduğu Türk-İş’e bağlı Selülöz-İş’in 01 Ocak 2017 ila 31 Aralık 2017 arasındaki aidat geliri 1 milyon 616 bin lira. Yönetici giderleri toplamı ise 462 bin 231 lira. Yönetici giderlerine Çaycuma, İstanbul ve Kocaeli şubelerinden birer kişi de dahil. Ayrıca yöneticilere yılda 4 maaş tutarında da ikramiye ödeniyor.
- 5 merkez yöneticisi bulunan T. Harb-İş’in 1 Ocak 2017 ila 31 Ekim 2017 arasındaki aidat geliri 10 milyon 937 bin lira. Yönetici ücret giderleri ise 4 milyon 686 bin lira. Bu giderlere 14 şube dahil.
LÜKS ARAÇLAR, BİRDEN FAZLA MAAŞLAR
Hak-İş’e bağlı Özçelik-İş Genel Başkanı Yunus Değirmenci, 2019 yılında 1.8 milyon lira değerinde lüks makam aracı satın almasıyla gündeme gelmişti. Değirmenci maaşının ise 30 ile 50 bin lira arasında değiştiğini belirtmişti.
Türk-İş’e bağlı Şeker-İş Genel Başkanı İsa Gök de lüks araçla gündeme gelen sendikacılardan biriydi. 2018’de piyasada değeri 1 milyon TL’yi bulan bir makam aracı alan Gök, “Araba arızalandı, mecbur kaldık aldık. Uzun yola gidiyoruz. Hem hızlı hem de güvenli olması gerekiyordu” demişti.
Açıktan söylenmese de bazı sendikacıların birden fazla maaş aldığı sendika camiasında biliniyor. Bazı sendikacılar hem sendikadan, yöneticisi olduğu konfederasyondan, yönetici ise bağlı bulunduğu uluslararası kurumlardan (döviz kuruyla), sendika tarafından vakıf kurulmuş ve o vakfın yöneticisiyse vakıftan da maaş alıyor.
BİRLEŞİK METAL-İŞ: GENEL KURULDA BELİRLENİYOR
DİSK Genel Sekreteri ve Birleşik Metal-İş Sendikası Genel Başkanı Adnan Serdaroğlu genel başkan ve şube başkanları arasında bir fark olmadığını söylüyor. Ücretlere harcırah ve sosyal hakların da dahil edildiğini ifade eden Serdaroğlu, “Onun dışında sendikadan aldığımız bir şey yok. Bordroda yazan rakam dışında bir kuruş dahi almıyoruz” diyor. Kimi konfederasyonlarda sendika başkanları hem sendikadan hem de yönetimdeyse konfederasyonlardan da maaş alıyor. Serdaroğlu “DİSK için bu geçerli değil, aksine biz DİSK’e veriyoruz” diyor. Maaşların genel kurulda belirlendiğini söyleyen Serdaroğlu “Maaşlara ilişkin değişiklikler delegeler tarafından yapılıyor” diyor. Zam oranlarını ise “MESS sözleşmesinde ne almışsak, aynı oran sendika çalışanlarına ve yöneticilerine de yansıyor” şeklinde açıklıyor. Serdaroğlu’nun 2009’da paylaştığı maaş bordrosundaki rakamla (9 bin 739 lira) zam oranı düşünüldüğünde ortaya 12 bin lira civarında bir rakam çıkıyor.
"GÜVEN DUYGUSUNU ORTADAN KALDIRIYOR"
Serdaroğlu maaşların iş kolundaki en düşük ücretle en yüksek ücretin kıstas alınarak belirlendiğini söylüyor: “Ücretleri bizden düşük olan üyelerimiz de var yüksek olan da. Bizde kıdem uygulaması yok, 30 yıllık da olsan 1 yıllık da olsan fark etmiyor.”
Sendika yöneticiliğinin meslek olmadığını, işçilerin verdiği görev olduğunu aktaran Serdaroğlu şöyle devam ediyor: “Görevlendirilen insanların işçilerden kopmayacak şekilde yaşamasında fayda var. Aksi takdirde lüks hayatı kaybetmemek için her türlü yanlış davranışta bulunuyor, işverenlerle hükümetlerle kol kola oluyor. Yani bu noktada maaş ve yaşam tarzı önemli sendika yöneticileri için. Çok yüksek rakamlar işçi ve sendika arasındaki güven duygusunu da ortadan kaldırmış oluyor.”
GIDA-İŞ: YOL, YEMEK GİBİ GİDERLER KARŞILANIYOR
DİSK Yönetim Kurulu Üyesi ve Gıda-İş Genel Başkanı Seyit Aslan Gıda-İş merkez yöneticilerinin her birinin aşağı yukarı asgari ücret düzeyinde bir geliri olduğunu söylüyor. Aslan, “Benimki de öyle. Bir arkadaşımız da bir işyerinde çalışıyor. Ama hiçbirimiz sendikadan maaş almıyoruz. Sendika yöneticilerimiz sendika faaliyetinde bulundukları zamanlar için yol parası, yemek parası gibi giderler karşılanıyor, o da minimum düzeyde karşılanıyor. Hatta çoğu zaman cebimizden karşılıyoruz” diyor.
Bu konuda, sendikal demokrasinin de içselleştirilmesi açısından sendika tüzüğüne maddeler eklendiğini dile getiren Aslan şunları söylüyor: “Gıda iş kolunda alınan en yüksek ücretlerin ortalaması şeklinde belirledik. Mesela biri 7 bin biri 10 bin alıyorsa, 8 bin olacak şekilde. Doğru olanın da bu olduğuna inanıyorum.”
"KİMİN NE ALDIĞINI EMEKÇİLER BİLSİN"
Sendikacılara ciddi bir güvensizlik olduğunu belirten Aslan, “Bazı sendikacıların astronomik maaşlar aldığı, işçi gibi yaşamadığına ilişkin tartışmalar dünden bugüne hep vardı, yarın da olacak. Bu eleştiriler haklıdır. Ama bütün sendikacılar için bunu söylemek doğru değildir. Esasen bunu yapanların muhatap olduklarını bilmemiz lazım. Bu tartışmaların anlaşılır hale gelebilmesi için her şeyle emekçilere karşı açık olunması lazım. Keşke tüm işçi konfederasyonlarının, kamu emekçileri konfederasyonlarının, onlara bağlı sendikaların ve bağımsız sendikaların yöneticileri aldıkları maaşı açıklasa. Paylaşsınlar internet sitelerinden, kamuoyu bunları bilsin, bu tartışma da yerli yerine otursun. Hatta sonrasında ülkenin bürokratlarını da dahil edelim. Hepsi açıklasın, kimin ne aldığını emekçi bilsin. Gıda sektöründe kayıt dışıyla birlikte 1 milyon 200 bin işçi çalışıyor ve bunların yüzde 95’i sendikal haktan mahrum. Ortada sendikalara bir güvensizlik var. Tekgıda-İş, Öz Gıda-İş ve Şeker-İş genel başkanları da aldıkları maaşı açıklasın” diyor.
TÜMTİS: İŞÇİ ÜCRETLERİNİ GEÇMİYOR
Türk-İş’e bağlı TÜMTİS Genel Başkanı Kenan Öztürk sendikanın tüzüğünde ilgili maddede “İş kolunda toplu sözleşme kapsamında çalışan işçilerin ücretini geçemez” ibaresinin yer aldığını söylüyor: “Merkez yöneticileri, genel başkan, şube başkanlarının aldığı maaşlar, kendi bölgesinde TİS imzalanan işyerlerindeki işçi ücretlerini geçemez. Hatta şu an işçiler bizden fazla alıyor. Bazı yeni örgütlendiğimiz yerlerde işçiler neredeyse bizden iki kat fazla maaş alıyor. Benim maaşım 5 bin 700 lira. Yani sendikamızda en yüksek maaş bu. Merkez yöneticilerinin maaşı bu kadar.”
Öztürk de sendika yöneticilerinin afaki maaşlarının olmasının bir güvensizlik yarattığını ifade ediyor. “İşçi ücretiyle arasında uçurumlar olmasını doğru bulmuyorum” diyen Öztürk şöyle devam ediyor: “Sendikalar işçi sınıfının mücadele örgütleridir. Sendika yöneticilerinin büyük bir konfor, büyük bir güç içerisinde yaşaması, işçi sınıfından kopması başka savrulmaları da getiriyor. Bu esasında bir anlayış sorunu. Sınıf mücadelesine karşı duyulan sorumluluk, sınıftan, mücadeleden kopup kopmamayla ilgili bir şey.”
DERİTEKS: EN ESKİ TİS KAPSAMINDAKİ İŞÇİNİN ÜCRETİ KADAR
Türk-İş’e bağlı DERİTEKS Genel Başkanı Musa Servi “Bizim maaşlar en eski toplu sözleşmeyi yapan işçi ücretlerinin bir tık üzerinde. Zam da genellikle enflasyon oranında yapılıyor” diyor. Toplu sözleşme imzaladıkları deri iş kolunda işçilerin ortalama 7-8 bin lira, tekstilde ise asgari ücretin yüzde 20-30 üzerinde ücret aldığını ifade eden Servi, “İşçi dört maaş ikramiye alıyorsa sendika yöneticisi de aynısını alıyor. Bir de yakacak parası var. Onun dışında aile yardımı, erzak yardımı gibi şeyler yok. Bunları da kattığımızda işçi ücretiyle sendika yöneticilerinin ücreti denk oluyor” diyor.
“Geçim koşullarının algılanması, işçiler için daha iyi toplu sözleşme yapılması açısından işçilerle sendika yöneticilerinin ücretleri arasında çok büyük bir fark olmamalı” diyen Servi şöyle devam ediyor: “Afaki maaş alan bir sendika yöneticisi işçinin derdini anlamaz. Bir kere tabandan kopar, işçinin taleplerine kulak vermez. Çünkü o maaşla birlikte ayrı bir yaşamdadır.”
GENEL-İŞ: HERKES AÇIKLAMALI
DİSK Genel Başkan Yardımcısı ve Genel-İş Genel Başkanı Remzi Çalışkan geçen hafta maaşını 14 bin 500 lira ve yılda 4 ikramiye şeklinde açıklamıştı. Maaşların genel kurul kararıyla belirlendiğini aktaran Çalışkan, “Bizim 13 bin lira alan üyelerimiz var. Bizde en yüksek ücret, üyelerimizden 2 bin lira fazla olabilir. Daha fazla olmayacak. Ve geçmişten bu yana zamlar yüzde 8 olarak gerçekleşti” diyor.
Maaş tartışmasını DİSK üzerinden yürütmenin doğru olmadığını dile getiren Çalışkan şunları söylüyor: “Ben söyledim, diğer konfederasyonlara bağlı sendika başkanlarının söylemesi lazım. Benim telaffuz ettiğim rakamın 6-7 katını alan genel başkanlar var. Ama son süreçte DİSK içerisinde bir kriz çıkmasını umanlar, bu krizin DİSK’in en büyük sendikası Genel-İş’ten çıkacağını umarak onun genel başkanını hedef alıyor. Siz basın olarak bir çalışma yapacaksanız, diğer konfederasyonları da araştıracaksanız ben bordromu da vermeye hazırım. Ama Türk-İş de Hak-İş de bağlı sendikalar da olsun. Hatta araştırılıp bir standart belirlenmeli. Elbette sendikal faaliyetlerin masrafları vardır. Mesela bizim yaptığımız tüm harcamalar mali raporda yer alıyor. Biz de bunu sendikanın internet sitesinde paylaşıyoruz. Ama sendika başkanı kafasına göre de harcama yapmamalı. Ben bunların hepsine varım.”
DİSK Genel Yönetim Kurulu Üyesi ve Tekstil İşçileri Sendikası Genel Başkanı Kazım Doğan ise yaptığı açıklamada, “Sendikamız her zaman isteyene belgesiyle yönetici ücretlerini açıklamaktadır. DİSK üyesi Tekstil İşçileri Sendikasının Genel Yönetim Kurulu üyelerinin ücretleri (her şey dahil brüt) 6 bin 933 TL ve genel başkan ücreti (her şey dahil brüt) 6 bin 296 TL’dir. Yönetici ücretleri iş kolumuzda bağıtladığımız toplu iş sözleşmesi ile üyelerimizin çoğunluğunun eline geçen ücrette eşit veya daha azdır... Öyle veya böyle yönetici ücretleri üzerinden yapılan tartışmalarla DİSK’e zarar vermeye, adını lekelemeye çalışanların gayreti hep boşa gitmiştir, yine öyle olması kaçınılmazdır” demişti.
